ТҰРАҚты дамуды қамтамасыз етудегі тұЛҒалық бағдарланудың маңызы

Өркениет дамуы алға қадам басқан сайын елдің ұлттық байлығының негізгі үлесін құрайтын адами әлеуеттің даму сапасының артуы және тұлғаның нақты жағдайда әрекет етуге байланысты ұстанымдары зор маңызға ие болып отыр. Ғаламшардың әр адамы қандай да бір қоғамдық оқиғаларға әсер етеді немесе кем дегенде осы оқиғаларға өзінің қатынасын білдіреді. Тұлғаны қалыптастыруда ғылыми – географиялық білімнің біртұтастығын анықтау, жас ұрпақтың бойында Жер ноосферасының құрамдас бөлігі ретіндегі біртұтас географиялық бейне қалыптастыру - география пәнінің басты мақсаты болып табылады. Осыған орай, тұлғаның жалпы мәдениетін қалыптастыру, тұлғаны өмір мен қоғамға бейімдеудің негізгі міндеттерін шешу үшін бүгінгі таңда әлемдік деңгейдегі білім беру ұстанымдарының ең озық үлгілерін қолдану қажеттілігі туындап отыр [1].

Көптеген дамыған елдерде жалпы білім беретін бағдарламалар заманауи қоғамда адам білімінің нақты деңгейін аяқтағаннан кейін меңгеруі тиіс қасиеттер, құзіреттіліктер тізімін көрсетеді. Мұндай бағдарламалар оқыту үрдісі мақсат қою, яғни жалпы білім беретін бағдарламада көрсетілген мақсаттар негізінде жобаланатын құзыретті педагогика арқылы жүзеге асырылады. Бұл жаһандану негізімен, жоғары ақпараттық технологиялар уақытымен, ғылыми прогрестің ашықтылығымен талап етіледі [2].

Білім сала ретінде қоғамның білім алуда қажеттіліктерін қанағаттандыруда, қоғамның кадрлық әлеуетін жаңғырту мен дамытуға бағытталған білім қызметін жүзеге асыратын мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындардың жиынтығы болып табылады. Білімнің педагогикалық үрдіс ретіндегі басты мақсаты, оның миссиясы азаматтың тұлға, қызметкер, адам ретіндегі құндылықтарын арттыру болып табылады. Бұл мәселе Білім беру жүйесінде қарастырылып отыр. Сондай – ақ, 12 жылдық орта білім берудің көздеген мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты негізінде мынадай білім беру нәтижелері регламенттелген:

- білім алушыларды әлеуметтендіру – бағдарлану және құндылықтар жүйелері түріндегі тұлғалық нәтижелер;

- метапәндік нәтижелер – оқу-тәрбие үдерісінің шеңберіндегі және нақты өмір жағдайларындағы мәселелерді шешу кезінде қолданылатын іс-әрекеттің әмбебап тәсілдері ретінде қалыптастырылған түйінді құзыреттіліктер;

- пәнді оқыту нәтижелері – игерілген білім, іскерлік, дағды және білім беру салалары бойынша құзыретттіліктер. Бұл аталып өтілген білім беру нәтижелері - барлық пәндер үшін ортақ көрсеткіштер [5]. Ал тұрақты даму үшін жаһандық білім беру - қазіргі кезеңде білім берудің басты бағыты. Осы бағытты ұстануда негізге алатны Еуропалық Біліктілік Стандартының негізгі сегіз білігі және олардың негіздемелік өлшемдері: ана тілінде қатынас жасай білу; шетел тілдерінде қатынас жасай білу; элементар математиканың дағдыларын және ғылым мен технологияда білігін таныта білу; дижитальды/ақпараттық біліктіліктерді көрсете білу; оқу іскерлігі; тұлғааралық, мәдениетаралық, әлеуметтік және азаматтық біліктіліктерді көрсете білу; кәсіпкерлік дағдыларын таныта білу; әлемдік және ұлттық мәдениет негізінде құндылықтарды қалыптастыра білу.

Білім беру процесіне келсек, оқытудағы педагогикалық менеджмент оқушыларды оқыту процесін тиімді басқару жөніндегі мұғалімінің мақсатты бағытталған педагогикалық қызметі болып табылады. Қазіргі таңдағы осындай талаптарға байланысты саралап, даралап білім беру мәселесі қойылып отырғанда, деңгейлік тапсырмаларды бірізділікпен, логикалық жүйелілікпен бірте-бірте күрделендіре түсуге бағытталған зерттеушлік іс-әрекетті қажет етеді. Мұндай жүйелілік бізден оқу тапсырмаларын Блум таксономиясына негіздеп құруды талап етеді.

• 
  Екінші деңгей «Түсіну» – «Жадқа» түскен білімді көптеген басқа сипатта, басқа түрде ұсынуға, өз сөзімен айтып беруге үйренуі;
  
• 
  Үшінші деңгей «ҚОЛДАНУ» – БІЛІМДІ үлгі, ереже немесе алгоритмдік тапсырма бойынша, яғни «үлгі мен ұқсастық бойынша» пайдалануға үйренуі;
  
• 
  Төртінші деңгей «Талдау»- бұрын алған білімінің негізінде алгоритмдік талдау (элементарлы ойлау операциясы) арқылы өзі үшін жаңа білім ашуға үйренуі;
  
• 
  Бесінші деңгей «Синтез»- бұрын алған білімнің негізінде алгоритмдік талдау (элементарлы ойлау операциясы) арқылы өзі үшін жаңа білім ашуға үйренуі;
  
• 
  Алтыншы деңгей «Бағалау»- мақсаты алдыңғы деңгейлерде өзі үшін ашылған жаңа білімдерді бұрын алған білімнің негізінде алгоритмдік талдау (элементарлы ойлау операциясы) арқылы нақты жағдайда қорытындылар жасауға үйренуі [2].
  

Аталмыш оқу тапсырмаларының таксономиясын негізделіп әзірленген бір сабақ жоспарының үлгісі төмендегідей:

Екінші деңгей - ТҮСІНУ

Үшінші деңгей - ҚОЛДАНУ

Төртінші деңгей - ТАЛДАУ

Бесінші деңгей – СИНТЕЗ

Алтыншы деңгей – БАҒАЛАУ

Оқу тапсырмаларының классификаторы:

Жел дегеніміз –

Желбағар –

Муссон дегеніміз –

Бриз дегеніміз –

Жел өрнегі дегеніміз –

Желдің маңыздылғы –

2. «ТҮСІНУ». 1- тапсырманы «балық» сызбасына иллюстрацияла

Төмендегі кестедегі мәліметтерді сәйкестендіріп көрсет

Кестені жетекшілікке ала отырып жергілікті желдерді салыстыр:

Желдің бағыты

С СШ Ш ОШ О ОБ Б СБ

Желдің күші

Тымық

қоңыр жел

қатты жел

дауыл

жауын шашын ...

қар *

қиыршық

қырау

аспан ашық

ала бұлт бар

аспанның жартысын бұлт басқан

аспанды түгелге жуық бұлт басқан

аспанды түгелдей бұлт басқан

ауа райы құбылыстары

4. «ТАЛДАУ». Қарағанды қаласындағы қаңтар айындағы жел өрнегіне талдау жасап, энергия алу үшін өз ойыңды дәлелде

Желдің бағыты
О	С	Ш	Б	ОШ	ОБ	СБ	СШ
Желдің соққан күндер саны
3	4	5	8	5	2	4	0

5. «СИНТЕЗ»Қазақстан қалалары бойынша жел өрнегіне талдау жаса және оны тиімді пайдалану жолдарын көрсет

Қорытындылай келсек, негізгі құзыреттіліктерді оқушы бойына дарытуды көздей отырып, оқу тапсырмаларын Блум таксономиясына негіздеп әзірлеу арқылы осы заманның және болашақ ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыратын тұрақты дамуды қамтамасыз ете аламыз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. География пәнінің оқу бағдарламасы 6-9 сыныптар үшін; Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім беру академиясы; Астана – 2011ж

2. Педагогика ХХІ века на пороге школы; А.А.Жайтапова, Г.А.Рудик, Е.В.Белошниченко, А.С.Сатывалдиева, Алматы – 2009

3. Ой еңбегі мәдениеті немесе оқудың 101 техникасы; Рудик Г.А., Қостанай – 2010

4. Физикалық география 6 сыныптарға, Бірмағамбетов Ә., Мамырова К., Аламты – 2010

5. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты 2006 ж, Астана

References

1. 
   Alma-Ata. Encyclopaedi - Editor-in-chief Kozybaev M.K., Alma-Ata,1963
   
2. 
   100 Wonders of the World/ Author-compilerN.A.Ionina. – M.: Veche, 2002.
   
3. 
   http://issyk.info/.
   
4. 
   Erdavletov S.R. Geography of tourism of Kazakhstan, Almaty, 1992.
   
5. 
   Myrzabekov Z.M. Protected areas of Kazakhstan, Almaty, 2000.
   
6. 
   Chigarkin A.V. Natural monument of Kazakhstan. Almaty, 1980
   
7. 
   http://www.almaty.kz/page.php?page_id=41&lang=1#id_224
   
8. 
   http://tengry.net/index.php?option=com_content&task=view&id=24&Itemid=39
   

Аманжолов Айдын Иманкешович

Кафедра географии, КарГУ им.А.Букетова

Магистрант 2 курса

Дом. адрес

г.Караганда

ул. Университетская 14-205

872022396362

aidyn_1988kz@mail.ru

Талжанов Серикболат Алдунгарович

Кафедра географии, КарГУ им.А.Букетова

Зав.кафедрой географии

Дом. адрес

г. Караганда

ул. Приканальная 31-181

8(7212)342869