Тума элементтер Кірме элементтер - Пал-бал (п/б)
- Барғын, келгін (бар, кел)
- Барғым бар-барғым келеді
- Кемпірауыз-атауыз
- Мұштау-жұдырықтау
- Мыштар-бәкі
- Жүдә-өте (өзбек тілі)
- Бодан болу-подданный (орыс тілі)
Оңтүстік Қазақстан облысындағы аудандарда диалект сөздерді қолдану
Дыбыстық
ерекшеліктер
Ш мен ч алмасуы
| |
шақпақ
|
чақпақ
|
шүберек
|
чүберек
|
көпшілік
|
көпчілік
|
қамшы
|
қамчы
|
шикі
|
чикі
|
әнші
|
әнчі
|
Ч мен ш арасындағы дыбыстық ерекшелік Сарысу ауданында ш айтылса, ал оңтүстіктің кей ауылдарында ч деп айту кездеседі.
Л мен д алмасуы
| |
бірлі- жарым
|
бірді- жарым
|
ұрлық
|
ұрдық
|
Е мен ә алмасуы
| |
Себеп
|
сәбәп
|
Лезде
|
ләзде
|
кесе
|
кәсе
|
Сарысу ауданында «Мен жаңа ғана келдім» деп айтылса, ал Созақ пен Арыс ауылдарында «Мен жәңе ғана келдім» делінеді.
А мен ә алмасуы
| |
мазмұн
|
мәзмұн
|
қаперімде
|
кәперімде
|
ғана
|
гәна
|
Грамматикалық
ерекшеліктер
Созақ ауданында: «Олар үйлеріне тарап кетті» делінсе, Кентау мен Қазығұрт аудандарында: «Олар үйдеріне тарап кетті» дейді.
Талас ауылында биелерді «биедер». Кентауда «бұлар» делінсе, Созақта «мұлар».
- Лық-лік, -лар, -лер,-лы, -лі, - лау, - ле, -ла, -ле
қосымшаларындағы л дыбысы орнына д айтылуы
| |
қорлық
|
қордық
|
олар
|
одар
|
биелер
|
биедер
|
жасаулы үй
|
жасауды үй
|
байлар
|
байдар
|
Тұрмыстағы
сөздер
|
Созақта
|
Арыста
|
Су құятын ыдыс
|
бөшке
кәтке
|
битон
|
Тамақ таситын ыдыс
|
битон
|
бакалашка
|
Кір жуатын ыдыс
|
шылаушын шіләпшін
|
елеген, тазик
|
Ұн елейтін зат
|
елгзер
елеуіш
|
қаққыш
|
Пештің түтін шығатын жері
|
мұржа
|
моржа
|
От құралы
|
шімшуыр
|
қысқыш
| |
Абай
|
Көкпекті,Бесқарағай
|
Ағаш кесетін құрал
|
пышқы
|
ара, қол ара
|
Шай ішетін ыдыс
|
кесе
|
пиала
| |
Талас
|
Сарысуда
|
От құралы
|
шімшуыр
|
қысқаш
|
Киім
атаулары
|
Созақ
|
Талас
|
Басқа тартатын
|
орамал
бас орамал
|
шәлі
|
Қол сүртетін қалта орамал
|
бет орамал қол орамал
|
шыт
|
Ер адам шалбары
|
шалбар
|
сым
|
Жеңіл аяқ киім
|
тәпішке
|
шақай
|
Қолға тағатын әшекей
|
сақина
|
жүзік
|
Созақ
|
Қазығұрт
|
бешпет
|
пешбент
|
Тамақ
атаулары
|
Сарысу
|
Талас, Кентау
|
Сүттің беті
|
қаймақ
|
қаймақ
|
Тартылған сүт
|
қаймақ
|
кілегей
|
Сүзілген ұйытқы
|
айран қатық
|
сүзбе
|
Ет қосылып пісірілген тамақ (рожки,вермешил, картоп)
|
қуырдақ
каша
|
қуырдақ
|
Сарысу
|
Талас
|
Созақ
|
Қызыл қарбыз
|
Қауын
|
Қарбыз
|
Сары қауын
|
Сар қауын
|
Қауын
|
Сарысу, Созақта
|
Талас пен Қазығұрт
|
үлкен, зор
|
шоң, чоң
|
су жаңа
|
үр жаңа
|
Абай
|
Ақжар
|
кішкентай
|
біттей
|
кішкене
|
кіттей
|
кішкене
|
шүкіметтей
|
Заттың сынын, сыр-сипатын
білдіретін сөздер
Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |