ПС (СС) КТЖ (практикалық (семинарлық) сабақтардың күнтізбелік-тақырыптық жоспары) жоспарланбаған

КF 12-06-03

Зертханалық сабақтардың саны ____60_____ сағат

ОБСӨЖ 1.

ОБСӨЖ 10.

КF 12-06-03

КF 12-06-03

1. 
   Өз бетімен ізденіс жұмыс жүргізу
   
2. 
   Ғылыми әдебиетпен жұмыс жасау
   
3. 
   Әр мәселені талдау және өзінің пікірін беру
   
4. 
   Шешім қабылдау және оңы негіздеу
   

- СӨЖ тапсырмасын семестрдің басында беру;

- ағымдық және шектік бақылау түрлерін дайындау;

- СӨЖ бойынша консультация уақытын орнату.

СӨЖ-ң барлық түрлері түрлі сәйкестіктерде әр түрлі әдістемелік қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

СӨЖ-ң ең көп тараған түрлері болып табылады:

Тақырыпта немесе тарауында кездесетін анықтамаларды айқындау, қысқаша (0,5 беттен аспайтын) жазу.

Тақырып бойынша әдебиеттерден, интернеттен алынған материалдар негізінде қысқаша түсініктеме жазу (1-2 бет).

Глоссарий жазу – ұғымдар мен терминдер анықтамасын түсіндіріп жазу.

Презентация – таңдаған тақырыбы бойынша студенттің өз ойын – пікірін дүниетануын білдіруі және оны қорғауы. Презентация тақырыпты қалай айқындауы, ашуы, қызықтыруымен бағаланады (8-10 минут).

Іскерлік ойын –Болашақ мамандығына қажетті дағдыларды қалыптастыру мақсатында келешек мамандығында атқаратын жұмыстарын ойын ретінде белгілі рольде, топта ойнау (алдын-ала дайындалу керек).

Айқындап жағдайды үйрену нақты жағдайларда қойылатын сұрақтарға өз ойынша жауап беру немесе жауаптарды өзінше жобалау.

Топтық жоба, 4-5 студенттен құралған топтар, оқу материалы бойынша өз жобаларын жасап, оларды қорғайды. КТК (КВН) түрінде өткізуге болады.

Жеке жоба маңызды және өте қызық ғылыми зерттеулер нәтижелері, жетістіктерді қамтитын баяндамалар білім деңгейі жоғары студенттер ұсынысы бойынша тақырыпқа сәйкес жасалады.

Тақырып бойынша өзін-өзі тексеру сұрақтарына ауызша жауап беру (10-15 минут). Жауапттар тақырып қалай ашылғандығына (айқындағанына) және басқаларды қалай қызықтырғанына байланысты бағаланады.

Жазба жұмыстары. модуль бойынша рейтинг бақылау сұрақтарына жазба түрде жауап жазу.

КF 12-06-03

Студенттердің білім деңгейіне байланысты тапсырмаларды жеңілдету немесе күрделі ету жоспарлану қажет. Мәселен, барлық студенттерге кейсті талдау тапсырылса, дайындығы жоғары (1 немес 2) студентке кейс жазуды тапсыруға болады.

Барлық СӨЖ тапсырмалары уақытылы тапсырылуы қажет; уақытында тапсырылмаған тапсырмалар төмендетіп бағаланады (әрбір тапсырмадан кешіккен күніне 0,1 балл алып тастау).

СӨЖ ұйымдастыру үшін:

• 
  СӨЖ тапсырмаларын семестр басында студентке беру;
  
• 
  Ағымды және межелі бақылау түрлерін дайындау;
  
• 
  СӨЖ консультациясының уақытын белгілеу.
  

• 
  СӨЖ тапсырмасын уақытылы орындауды;
  
• 
  белгіленген уақытта тапсыруды;
  
• 
  СӨЖ-ге үлкен жауапкершілікпен қарауды талап ету қажет.
  

Интерактивті әдістер студенттің:

• 
  Тыңдау және өзара қарым-қатынасын;
  
• 
  Басқаға жанашырлық таныту, жанкүйерлік қабілетін дамытуды;
  
• 
  Көзқарасын дамытуды және түсінуді;
  
• 
  Белгісіз сұрақтарға жауап тауып, белгілі мәселелерді шешуді;
  
• 
  Аналитикалық ойлау және өз ойын талқылауды қалыптастырады.
  

• 
  Барлық тапсырмалар өз уақытында орындалуы тиіс және оларға дайындық кезінде оқулықтардан және лекциялардан алынған принциптер мен концепциялар пайдаланылуы тиіс;
  
• 
  Сабаққа берілген материалды талқылау нақты сұрақ қою мақсатында алдын-ала дайындалып келуі қажет;
  
• 
  Бүкіл курс бойында өзіңіздің жақсы білім алуыңызға жауапкершілікпен қарауыңыз тиіс.
  

Пәнді оқу кезінде студент міндетті:

-сабақ кезінде тапсырмаларды орындауға белсенді қатысу;

-курс сұрақтарын оқуға қызығушылықты білдіруге;

-барлық тапсырмаларды бекітілген уақыт бойынша орындау, оларды дайындау кезінде қарастырылатын және зерттелетін проблемаларға шығармашылық тұрғыдан қарап, оқулықтар мен лекциялардан алынған принциптер мен концепцияларды қолдануға;

-сабаққа материалды талқылау үшін дайын болып келу, нақты сұрақтарды қою және проблемалардың шешілуіне мұқият көңіл бөлуге

-курсты өтудің барлық кезеңінде оқытушымен бірге белсенді қарым-қатынас жасауға;

-шектік және қорытынды бақылауларды өз уақытында өтуге;

1. 
   Негізгілері:
   

1. 
   А.Тей П., Грибуомон и т.д. Логический подход к искусственному интеллекту. –М.: Мир, 1990.
   
2. 
   Братко И. Программирование на языке Пролог для искусственного интеллекта. –М.: Мир, 1990.
   
3. 
   Дж. Стобо. Язык программирования Пролог. –М.: Радио и связь, 1993.
   
4. 
   К.Кларк. Введение в логическое программирование на Micro Prolog-е.
   
5. 
   О. Камардинов. Жасанды интеллект. Сараптаушы жүйелер. Пролог. Шымкент-2003.
   
6. 
   Хант Э. Искусственный интеллект. - М., Мир, 1980.
   
7. 
   Уинстон П. Искусственный интеллект. - М., Мир, 1980.
   
8. 
   Лорьер Ж. Системы искусственного интеллекта. –М, Радио и связь, 1985.
   
9. 
   Джексон П. Введение в экспертные системы. –М, Вильямс,2001.
   
10. 
    Ж. Л. Лорьер. Системы искусственного интеллекта. М., “Мир”, 1991.
    
11. 
    С. Осуги и др. Приобретение знаний. М. ,”Мир”, 1990.
    
12. 
    Р. Левин и др. Практическое введение в технологию искусст­венного интеллекта и экспертных систем с ил­люстрациями на Бейсике. М., “Финансы и Статис­ти­ка“, 1990.
    
13. 
    Агафонов В.Н., Борщев В.Б., Воронков А.А. Логическое программирование в широком смысле. Пер. с анг. с фр.-М.: Мир, 1988.
    
14. 
    К. Нейлор. Как построить свою экспертную систему. М., Энергоатомиздат, 1991
    
15. 
    Б. Сойер, Д. Л. Фостер. Программирование эксперт­ных систем на Паскале. М., “Финансы и Статистика“, 1990
    
16. 
    К. Таунсенд, Д. Фохт. Проектирование и программная реализация экспертных систем на персональных ЭВМ, М., “Финансы и статистика“, 1990
    
17. 
    В. А. Острейковский. Информатика, М., “Высш. Шко­ла”, 2000
    
18. 
    А. П. Алексеев. Информатика 2001, М., “Солон-е”, 2001
    

19. 
    С.В.Назаров и др.. Компьютерные технологии обра­ботки информации,М., 1995
    
20. 
    Н. В. Макарова и др. Информатика. М., “Финансы и статистика” , 2001
    
21. 
    В. А. Каймин. Информатика. М., “Инфра – М”., 2001.
    
22. 
    О. Камардинов. Visual Basic 5., Ш., 2001
    

23. 
    Клоксин, Меллиш. Программирование на языке Пролог. –М.: Мир, 1987.
    
24. 
    Котенко И.В. Логическое программирование на Прологе. –СПб.: ВАС, 1993.
    
25. 
    Л.Стерлинг, Э.Шапиро. Искусство программирования на языке Пролог. – М.: Мир, 1990.
    
26. 
    Марселлус Д. Программирование экспертных систем на Турбо-Прологе.: Пер. с анг. – М.: Финансы и статистика, 1994.
    
27. 
    Бауэр Ф.,Гооз Г. Информатика. -М,Мир, ч.1,ч.2,1990.
    
28. 
    Брой М. Основопологающее введение. Ч.ч 1-4. –М,.Диалог МИФИ,1996.
    
29. 
    Акимов О.Е. Дискретная математика. Логика,группы,графы. – М,ЛБЗ, 2001.
    
30. 
    Сайт WWW.ICT.EDU.RU
    
31. 
    Cайт WWW.GOOGLE.KZ
    

«Есептеу техникасы және стандарттау, сертификаттау» кафедрасы

2015 /2016 оқу жылы _Функциональдық және логикалық бағдарламалау пәні бойынша, семестр 5 Курс 3, _ЕТ-213__ тобы
КF 12-06-03
Кредит саны __3__, лекциялар__15_ сағ., лаборат.сабақ. _60__ сағ.., ОБСӨЖ _30___ сағ., СӨЖ _30___ сағ.

Қорытынды есеп беру түрі: ___емтихан___________ Лектор ________

Егер пән бірнеше семестрде оқылатын болса, онда оқу үрдісінің картасы әрбір семестрге жасалады.

KF 12-06-05

«Есептеу техникасы және стандарттау, сертификаттау» кафедрасы

мамандықтары үшін

«5В070400-Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығының студенттеріне арналған әдістемелік нұсқау «Функциональдық және логикалық бағдарламалау» пәнінен зертханалық сабағын ұйымдастыру мен өткізуде көмекші құрал ретінде пайдаланылады. Мұнда зертханалық сабақтардың тақырыптары мен жоспары, мақсаты, бақылау сұрақтар және пайдаланылатын әдебиетттер көрсетіледі. Әдістемелік нұсқау пәннің оқу жоспары мен бағдарламасының талаптарына сәйкес құрастырылған, сабақтарға қажетті барлық мәліметтер қамтылған.

«Функциональдық және логикалық бағдарламалау» пәні бойынша зертханалық сабағын ұйымдастырудың әдістемелік нұсқауы «Есептеу техникасы және стандарттау, сертификаттау» кафедрасының мәжілісінде талқыланған.

Хаттама № __ «___ »_____2016ж.

Әдістемелік Халықаралық гуманитарлық – техникалық университетітің Оқу-әдістемелік кеңесінде қарастырылған.

Хаттама № __ «___ »_____2016ж.

KF 12-06-05
Мазмұны:

1. 
   Алғы сөз
   
2. 
   Жұмыс жасау кезіңдегі қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау.
   

KF 12-06-05

Еңбекті қорғау түсінігі адамның жұмыс үрдісінде қауіпсіздігін, денсаулығының сақталуын және жұмыс әрекеттілігін қамтамасыз ететін, әлеуметті-эканомикалық, ұйымдастырушылық, техникалық, гигиеналық және емдеу-профилактикалық әрекеттерді, заңнамалық акттілер жүйесін білдіреді.

Еңбекті қорғау әдейі бір құқықтық және нормативті актілер негізінде құрастырылған әлеуметтік – экономикалық, кәсіпкерлік, техникалық, гигиеналық және емдеу – профилактикалық істер мен құралдар, жұмыс кезіндегі қауіпсіздік пен адамның денсаулығын сақтау жүйелер жинағы.

Еңбекті қорғаудың жалпы сұрақтары зертханада жұмыс жасайтын қызметкерлер үшін қауіпсіздік техникасының салалық ережелері негізінде технологиялық жабдықтарды қауіпсіз пайдаланудың құсқаулықтары өңделу қажет. Әр студент қауіасіздік техникасы ережелерін қатаң сақтау мен апат, жаоақатқа әкелетін механизмдер, жабдықтар, аспаптар ақаулықтары жайлы тікелей бастығына айтуға міндетті. Қауіпсіздік техникасы ережелеріне сәйкес қолданылатын қорғаныс құралдары мемлекеттік стандарттарына сай болуы керек және де электрқондырғыларда қолданылатын қорғаныстарды қолдану мен зерттеулер ережелеріне сай болуы керек. Жұмыс кезінде қолданылатын механизмдер және жабдықтар зерттелген болу керек және құралмен жұмыс істеген кездегі қорғаныс ережелері, және де істеп шығарған зауыттың инрструкциясына сәйкес қолдану керек. Қауіпсіздік техника ережелерінің орындалуы міндетті болып келеді.Қауіпсіздік техникасына сай еңбекті қорғау нұсқаулары. Қауіпсіздік техникасының ережелеріне қарсы шараларды орындауға болмайды.

Еңбек ету барысында жұмысшының жұмыс орнындағы санитарлық жағдай талаптарға сай жауап беруі тиіс. Оларға жарықтандыру, желдету, микроклимат, өрт қауіпсіздігі жатады.

Студенттердің денсаулығына және жұмыс істеу қабілетіне әсер ететін негізгі факторлардың бірі – бұл өндірістік бөлмелерде жұмыс орындарындағы ауа ортасының жағдайы. өндірістік аймақтың ауа жағдайы ауа ортасының физикалық жағдайына тәуелді болады. Ол келесі параметрлермен сипатталады: темпратурамен, салыстырмалы ылғалдылықпен, ауаның қозғалу жылдамдығымен және қыздырылған беттерден жылулық сәуле шығарумен.

Үйлесімді микроклиматтық шарттар адамға ұзақ мерзімді әсер етуден кейін ағзаның қалыпты функционалдық және жылулық кернеусіз жағдайын қамтамасыз етеді, яғни жылулық комфорт сезімін тудырады және жоғары жұмыс қабілетіне жағдай жасайды.

Өрт қауіпсіздік – қорғауын сақтау үшін, ішкі тәртіп ережелері және нұсқаулар құрастырылады. Жылу тәсілдемелік жабдықтар орналасқан бөлменің өрт қауіпсіздігінің жалпы талаптары «Жылу қолдану қондырғыларын және жылу торабының тәсілдік пайдалану ережелерінде» жазылған. Жанғыш заттар сақтайтың немесе қолданылатын бөлмелер деп аталады. Жарылғыш қоспа туратын немесе
KF 12-06-05
қалыптасуы мүмкін қондырғылар және бөлшелер жарылуқаупі бар аймақ болып табылады.

Жабдықтарды қауіпсіздің қолданудың ұйым қағидалары еңбекті қорғаудың нормативтік-техникалық құжат талаптарына орналастырылады. Осының негізінде қызмет көрсетушінің арасындағы оператыивті байланыс сүлбесін, негізгі өндірістің технологиялық сүлбесін, негізгі өндірістің технологиялық жүйесімен байланысты оның қағидалы сүлбесін, жабдықтың қысқа суреттемесін құрайтын пайдалану нұсқауын құрастырады.

Жабдықтың барлық ыстық бөліктері құбырлар, күбілер және басқа жұғысып кеткенде күйік тудыратың бөлшектер беткейінде жылулық оқшауламалары болуы тиіс. Оқшауламаның бетіндегі температура, қоршаған ауа температурасы 25 ⁰С болғанда, 45 ⁰С-ден аспауы керек.

Электр қордырғыларда электр ағысымен зардаптануынан қорғануды қамтамасыз ету үшін қорғанудың құрамдары және техникалық әдістері қолдануы тиіс. Электр қорғағыш аспаптардан басқа қауіпсіздікті сақтау үшін электртехникалық емес щаралар қолданылады. Олар: қорғағыш көзілдіріктер, каскалар, қолғаптар, противогаздар, жоғары биіктікте жұмыс істеуге арналған белдіктер, сақтау арқандары, арнайы аяқ киім, ілмелі сәкілер, сүйреуіш сәкілер.

Жерге тұйықтау контуры

АБРҚ-де екі жерге тұйықтау контуры бар:

• 
  жабдықтық контуры;
  
• 
  қорғаушы контур (қауіпсіздік контуры).
  

Теориядан қысқаша мәлімет:

Информатиканың өзектi мәселелерiнiң бiрi – адамның ойлау қабiлетiн формальдандыру, информациялық техноло­гия­ны интеллектендiру (интеллект - ой, аєыл, сана). Бұл бағыт­тағы iлiм – жасанды интеллект (ЖИ) деп аталады. ЖИ адам­ның интеллектуальды ойлау қабiлетiнiң кейбiрiн ЭЕМ-де орын­дауға мүмкiн түрде модельдеу, программалау не адам орындайтын iс-ёрекеттердi орындау сияқты мәселелермен ай­налысады.

Жалпы, ЖИ – компьютерде ителлектуальды про­грамманы дайындауға байланысты информатика бөлiмi.

ПҚ2.Шет тілі шеңберіндегі құзіреттілік.

ПҚ3.Математикалық және іргелі жаратылыстану ғылыми және техникалық құзіреттілік.

ПҚ4. Компьютерлік құзіреттілік

KF 12-06-05

1. 
   Бағдарламаны түсіндіру.
   
2. 
   Программаны жүзеге асыру.
   

ЖИ программалары көбiнесе арнайы дайындалған Про­лог, LИСП, Smaltalk, т.с.с. программалау тiлдерiнде құры­лады. Оларды классикалық Бейсик, Паскаль, т.б. програм­малау тiлдерiнде құру да мүмкiн, бiрақ мұнда олардың көлемi үлкен болып, пайдалануға икемдi бола бермейдi.

Компьютермен жұмыс iстеушiлердiң жасанды интеллект программаларымен жиi кездесетiнi белгiлi. Мысалы, Word мәтiн­дiк ре­дакторымен жұмыс iстеу кезде мәшине құжаттың автоматты түрде дұрыс жазылу ережесiн тексерiп, ол жөнiнде хабарлама шығарады. Excel электрондыє кестесiмен жұмыс iстеу кезiнде аптаның барлық күндерiн не жылдың барлық ай атауларын енгiзу мiндеттi емес. Алдыңғы бiр-екi жазба ен­гiзiлсе, компьютер тiзiмдi қатесiз толықтырып шығады.

ЖИ математикалық есептi шешуде, медициналық бол­жауда, шахмат ойнау сияқты ойындар теориясында, мәтiндi бiр тiлден екiншi тiлге аударуда, теореманы дәлелдеуде, ком­мер­циялық мекемелерде және т.б. салаларда жиi пайдала­ны­луда. Қазiргi кезде ЖИ нысанды (объектiнi) тани және сөйлей де алады. Мысалы, нысанды тану үшiн ЖИ – де икемдi тұ­жырымдамалар, жинақты схемалар, т.с.с пайдаланылады, бi­рақ мұндай жұмыстардың орындалуы әлi жоғары дәрежеде емес. Оларды жетiлдiру жөнiнде ғалымдар көп еңбек жұмсау­да. Бұл бағыттағы жетiстiктер ЭЕМ-нiң одан әрi да­муына және адамның программалау шеберлiгiне байланысты. Жалпы, ЖИ-дi программалау оңай жұмыс емес. Ол үшiн компьютерде сақтаулы бiлiм қорын (фактiлер, мен ережелердi) пайдаланып, нақты жағдайға қол­данылатын дина­микалық программа құры­луы тиiс. Әдетте бұл бағытты маши­налық интеллект деп атай­ды. Машиналық ин­теллектiнiң тағы бiр бағыты – интеллек­туальды әрекеттi» ней­ро­физиологиялық (биологиялық) және психологиялыє меха­низмдерiн қарасты­рып, не, кеңiнен алғанда, адамның ой – өрiсiн зерттеп, нақты жағдайда адам сияқты iс-әрекет жасай­тын техникалық құрылғ№ы дайындау. Адам миының негiзi - бiр-бiрiмен байланысы өте көп (10²¹-ге дейiн) жүйе клет­ка­ларынан (нейрондардан) тұратыны белгiлi. Нейронға ұқсас элементтердi дайындап, оларды шамамен бол­са да жұмыс iстейтiн нейрожүйеге бiрiк­тiру оңай жұмыс емес. Бұл бағытта 80-жылдардың ортасында Жапонияда ней­рон деп атайтын көптеген процессорлардан тұратын VI буын компьютерлерi дайындалып шықты. АҚШ-та, Ресейде және т.б. елдерде де осы бағытта түрлi жұмыстар жүргiзiлуде.

Жасанды интеллектiнiң екiншi бағыты - адам еңбегiн автоматтандыратын электромеханикалық құрылғы - робот да­йындау. Роботтың алғашқы қарапайым үлгiлерi ерте кезде ақ жарыққа шыққан болатын. Мысалы, автоойыншықтар I ға­сырда, жүретiн сағат III ғасырда, өз бетiмен суда жүзетiн кеме XIII ғасырда дайындалған. Ал, 1738 жылы француз механигi Ж. Вокансон нағыз өнер туындысы - механикалық барабан ой­наушыны дайындап шықты, т.б. Қазiргi кезде түрлi бұ­йым­дарды қалаған жерге жылжыту не металды пiсiру (свар­калау), өндiрiс цехында адам сияқты жұмыс iстеу, үй, сауда және ауыл – шаруашылық жұмыстарын орындау, медицинада хи­рург қызметiн атқару сияқты күрделi iс-әрекеттердi орын­дай­тын роботтар жеткiлiктi. Робот космонавт түрiнде де

KF 12-06-05

Роботтың келешекте дамуы микро­процессторлық техниканың одан әрi дамуына байланысты. Бұл бағыттағы iлiм роботтық техника делiнедi. Ол жасанды интеллектiнiң әдiстерi мен идеяларына тығыз байланысты

1. 
   Машиналық интеллект
   
2. 
   Робат дайындау
   

Теориядан қысқаша мәлімет:

Мұндағы Domains бөлімінде тип, облыс, домен сипатталады. Ал PREDICATES (предикаттар), Clauses (сөйлемдер) –турбо прологтың кілттік сөздері. PREDICATES бөлімінде әр предикат атауы аргументтерінің типтері көрсетіліп сипатталады. Clauses бөліміне фактілер мен ережелер енгізіледі.

Құзреттіліктері - ПҚ2, ПҚ3,ПҚ4.

Зертханалық жұмыстарға қажетті жабдықтар – Компьютер құрылғылары мен бағдарламалары.

Жұмыстың орындалу реті :

Бағдарламаны түсіндіру және дайындау.

Прологта программаны мынадай түрде дайындау керек:

x=symbol

Ata_ana(x,x)

Ata_ana(tom,bob).

……………………………….

Goal, ata_ana(bob,x).

Мұндағы Domains бөлімінде тип, облыс, домен сипатталады. Ал PREDICATES (предикаттар), Clauses (сөйлемдер) –турбо прологтың кілттік сөздері. PREDICATES бөлімінде әр предикат атауы аргументтерінің типтері көрсетіліп сипатталады. Clauses бөліміне фактілер мен ережелер енгізіледі.

Domains

predicates

ata_ana(X,X)

er(X)

clauses

ata_ana(bob,tom).

ata_ana (den,jim).

ata_ana (tom,jek).

er(jim).

dv_aga(D,E):-

ata_ana (B,D), ata_ana (C,E),

C<>E,

GOAL

dv_aga(D,E),write(D, " dv_aga ", E),nl.

Барлық тапсырмаға 1-суретті пайдаланыңыз:

1. 
   Кімде бала болса, - ол бақытты.
   
2. 
   Баласы (оның әпкесі бар) бар әрбір Х-тің, екі баласы бар.
   
3. 
   Ата_ана қатынасын пайдаланып, немере қатынасын анықтаңыз.
   
4. 
   Ата_ана және әпке қатынасын пайдаланып, тәте қатынасын анықтаңыз.
   
5. 
   Ата-анасы бір ер ер мен әйелді анықтаңыз.
   

1.Туыстық қатынас

Теориядан қысқаша мәлімет:

Құрылым – құрама ұйғарымның синтаксисті сақтап жазылу түрі. Әдетте құрама ұйғарым бірнеше ішкі мақсаттардан тұрады, мұндағы әр мақсат құрылым компоненті деп аталады. Яғни, құрылым термдер (ішкі компоненттер) тізбегінен және негізгі функтор деп аталатын атомнан (құрылым атауынан) тұрады. Мысалы, кітапханаларда түрлі карточкалардан тұратын каталогтар дайындалып қойылады. Карточкаларға авторлардың аты-жөні, кітап аты, шығарылған қала аты мен басылып шыққан жылы (компоненттер) жазылады. Яғни карточка - компоненттер жиынтығынан тұратын құрылымдық нысан, карточка шифры – негізгі функтор.

Құзреттіліктері - ПҚ2, ПҚ3,ПҚ4.

Зертханалық жұмыстарға қажетті жабдықтар – Компьютер құрылғылары мен бағдарламалары.

Жұмыстың орындалу реті :

Бағдарламаны түсіндіру және дайындау.

Сонымен, прологта күрделі фактілер мен ережелер құрылымды түрде компоненттер енгізіліп жазылады. Мысалы, «Ержанда Сәбит Мұқановтың Ботакөз атаулы кітабы бар» сөйлемінің (құрылымының) факт түрінде жазылуы:

Bar(erjan, kitap(botakoz, avtor(sabit_vuxanov))).

Фактінің аргументтері: Ержан , кітап. Ал, кітап – күрделі құрылымды ішкі компонент, оның аргументтері: Ботакөз, автор.

Жай жақшаның алдына жазылатын атомды функтор деп, құрылым атомын бас функтор деп атайды. Мысалы, жоғарғы «бар» фактісінде:

Бас функтор – бар, функторлар – кітап, автор.

Құрылымның жазылу синтаксисі:

Бас функтор(<компонент>[<компонент>,...]).

Құрылым компоненттері не олардың аргументтері айнымалылар болуы да мүмкін. Олар сұраққа енгізіледі. Мысалы, «Ержанда бар кітаптың аты қандай және авторы кім?» сұрағына былай жауап беруге болады:

Егер сұрақ берігендер қорымен үйлесімді келсе, онда сәйкес жауап беріледі. Ішкі аргументтері бар құрама құрылым үшін аргументтердің сипатталуы ерекше. Мысалы, жоғарғы сұраққа үйлесімді программа:

Domains

Bar=bar(symbol,kitap)

Kitap=kitap(symbol,avtor)

Avtor=avtor(symbol)

Predicates

Bar1(symbol,kitap).

Bar1(erjan,kitap(botakoz,avtor(sabit_mukanov))).

Goal

Bar1(X,Y), write(X,Y),nl.

 DOMAINS

Y=integer

PREDICATES

muj(X)

fiz(X,Y)

mat(X,Y)

otl_muj(X)

otl_jen(X)

CLAUSES

muj(casha).

muj(dima).

jen(ira).

jen(masha).

jen(lena).

fiz(lena,5).

fiz(ira,5).

fiz(masha,4).

xim(lena,5).

xim(ira,5).

xim(masha,4).

mat(lena,5).

mat(ira,5).

mat(masha,5).

otl(X):-fiz(X,5),xim(X,5),mat(X,5).

otl_muj(X):-muj(X),otl(X).

otl_jen(X):-jen(X),otl(X).

GOAL

clearwindow,otl_jen(X),write(“отличница: “,X),nl,fail.

 DOMAINS

PREDICATES

 dolar_tenge(X,X)

KF 12-06-05

CLAUSES

 tenge_dolar(T,D):-D=T/154,write(D).

GOAL

 clearwindow, tenge_dolar(300,D), nl, dolar_tenge(2,T)

 DOMAINS

Fam,Name,Br=symbol

PREDICATES

seh(Br,rb)

CLAUSES

seh(br1,rab(ivan,serg)).

seh(br1,rab(ivan,dim)).

seh(br2,rab(kim,oleg)).

seh(br2,rab(alma,alia)).

seh(br2,rab(tim,gul)).

seh(br3,rab(myn,aig)).

seh(br3,rab(by,din)).

seh(br4,rab(amir,tol)).

seh(br4,rab(tol,nur)).

seh(br4,rab(ten,ira)).

GOAL

clearwindow,

seh(br1,Y),nl,write(' ',Y),fail;

nl,write("Бригадир№2: "),

seh(br2,Y),nl,write(' ',Y),fail;

nl,write("цех: "),

seh(X,Y),nl,write(X,' ',Y),fail

 

Жеке тапсырмалар

1. Төменде берілген мысалдар бойынша прологта берілгендер қорларын құрып, оларды сақтап, іске қосыңыз.

Боранбай А

Маратқызы Б

Баймұратов М

Нұрланқызы С

2. Төменде берілген емтихан ведомостін берілгендер қоры түрінде құрып, пән бойынша 5 алған студенттерді басып шығару керек:

студ(Боранбай А 5)

студ(Маратқызы Б 5)

KF 12-06-05

студ(Нұрланқызы С 4)

ұнат(Ақан, Жанар)

ұнат(Мадияр, Жанна)

ұнат(Баян, Нұрғали)

ұнат(Сара, Жан)

4. Студенттердің математика мен информатикадан алған бағалараы көрсетілген мынадай тізімнің әрқайсысын жолдық типте алып, пролог терезесіне шығару керек:

1. Ахметов О 4 4

2. Ермеков Н 4 3

3. Нұрланова М 5 5

5. 
   ? – bar(erjan,kitap(X,avtor(Y))) сұрағына сәйкес программа құрып, іске қосыңыз.
   
6. 
   Адамдардың қарапайым телефон анықтамалығын құрып, экранға шығарыңыз.
   
7. 
   Қарапайым ағылшынша-қазақша сөздік құрыңыз.
   
8. 
   Студенттердің үш пәннен алған бағалары көрсетілген тізімді жолдық типте алып, сәйкес программаны құру керек.
   

10. «Университет» құрылымын құрыңыз. Ректор қатынасын анықтаңыз.

11. «сессия» құрылымын құрыңыз. екпінді қатынасын анықтаңыз.

12. «сессия» құрылымын құрыңыз. екпінді (екі үші бар) қатынасын анықтаңыз.

13. «сессия» құрылымын құрыңыз. Нашар студент қатынасын анықтаңыз.

14 «Кітапхана» құрылымын құрыңыз. Оқырман қатынасын анықтаңыз.

15. «Кітапхана» құрылымын құрыңыз. Кітапханашы қатынасын анықтаңыз.

16. «банк құрылымын құрыңыз. Кредит қатынасын анықтаңыз.

1. 
   Бас функтор
   
2. 
   Құрылым
   

Тақырыбы: Есептеулерді басқару. Рекурсивтік есептеулер.

Сабақтың мақсаты: Студенттерді есептерді жылдам әрі жеңіл шешуге үйрету.

Теориялық мағлұматтар:

Теориядан қысқаша мәлімет:

Прологта әзірше, үшін сияқты операторлар жоқ, ұнда есепті шешу үшін көбінесе пайдаланылатын тәсіл: берілген есепті бастапқы берілгендері мен шешуі бірдей болатын оңайлатылған ішкі ееепке ауыстыру, ал кезегімен оны да осы сияқты басқа ішкі есепке ауыстыру, т.с.с. мұндай процесс рекуурсия деп аталады.

Құзреттіліктері - ПҚ2, ПҚ3,ПҚ4.

Зертханалық жұмыстарға қажетті жабдықтар – Компьютер құрылғылары мен бағдарламалары

KF 12-06-05

Жұмыстың орындалу реті :

1. 
   Есептеулер басқару
   
2. 
   Мысалдарды жүзеге асыру
   

Жұмыстың нәтижесін өңдеу: Есептер мен жұмыс:

Есептеулер басқару

Есептеу процесінің басты құралы болып fail және ! стандартные предикаттары табылады. Fail – табысты емес, !-отсечение.

  Мысал 1. 2-курс студенттерінің мәліметін экранғ шығару.

 DOMAINS

st=student(fam,pr,oc)

fam,pr=symbol

num, oc=integer

g=gr(num,st)

PREDICATES

kurs_22(g)

CLAUSES

kurs_22(gr(261,student(“Горшенин”,”Программирование”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Анаркулов ”,”Операционные системы”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Кулманов”,”Системы управления”,4))).

kurs_22(gr(262,student(“Отарбаева”,”Программирование”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Аносов”,”Системы управления”,4))).

kurs_22(gr(261,student(“Тайжанов”,”Ин. язык”,5))).

kurs_22(gr(261,student(“Сейсенов”,”Операционные системы”,5))).

GOAL

clearwindow, kurs_22(X), write(X)

 мұндағы write(X)- жүйелік предикат, айнымалы мәнін экранға шығарады. Нәтижеде бір шешім ғана табылады. Пролог барлық мәндерді табу үшін іздеуді табысты емес деп қарастырайық. О үшін fail қолданылады:

 clearwindow, kurs_22(X), write(X), nl, fail

Рекурсивтік есептеулер

  Прологта әзірше, үшін сияқты операторлар жоқ, ұнда есепті шешу үшін көбінесе пайдаланылатын тәсіл: берілген есепті бастапқы берілгендері мен шешуі бірдей болатын оңайлатылған ішкі ееепке ауыстыру, ал кезегімен оны да осы сияқты басқа ішкі есепке ауыстыру, т.с.с. мұндай процесс рекуурсия деп аталады.

Рекурсияның мынадай түрлері бар:

1.Оң рекурсия.

Pr1( ):- pr11( ),pr12( ),…,pr1( ).

2.Сол рекурсия.

Pr1( ):-pr1( ),…,pr11( ),pr12( ).

3.Жалпыланған рекурсия.

Pr1( ):- pr11( ),pr12( ),…,pr1( ),…,pr21( ),pr22( ).

Рекурсияны орындағанда шартты рекурсия аяқталғанша тексеру керек. Оның екі әдісі бар: 1.Программада альтернативті ереженің немесе фактор pr1()-дің берілуі. Осы рекурсивті ереже табысты аяқталғанда шығу болады.

KF 12-06-05

2.Табыссыз аяқталатын предикат арқылы да шығу шартын құруға болады.

pr21( ), pr22( ) предикаттары рекурсияның орындалуына әсер етпейді. Олар рекурсиядан кейін орындалады да рекурсия орындалып жатқандағы мәнді қабылдайды. 

Мысал 1. Рекурсивті есептеулерді пайдаланып, n! Факториалды есептеңіз.

 DOMAINS

Number, Product = integer.

жүктеу/скачать 3,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: