Туякова Қ. Д қоянды орта мектебі

Қазақстандағы білім беру жүйесіне енгізіліп жатқан жаңалықтар он екі жылдық білім берудегі оқытуда:

1. 
   Оқытуда әрдайым жекелей зерделеу әдісі қолданылады.
   
2. 
   Оқушының қабілетті,қызығушылығын арттыратындай білім үрдісін ұйымдастыру.
   

Осы талаптарды орындауында басты мәселе келешекте сауатты ұрпақты тәрбиелеу «Білім көзі-бастауышта» демекші бастауыш сатысынан басталады десек шатаспаған болар едік. Ендеше,осы бастауыш сыныптардан бастап,оқушылардың жеке қабілеттерін ашуға бағытталған «Қызықты грамматика» үйірмесінің 3-4 сыныптарға арналған күнтізбелік жоспарын ұсынып отырмын.

• 
  Оқушылар жылдам әрі жүйелі талдау дағдысына қалыптасады.
  

• 
  Сөздердің дұрыс жазылу ,сауатты әрі әдемі жазуға дағдыланады.
  

• 
  Грамматикалық тапсырмалардың мағанасына қарай дұрыс,әрі қатесіз орындауға үйренеді.
  
• 
  Талдау түрлерін үйрене отырып,қызығушылығы артады
  

• 
  Күтілетін нәтиже:
  
• 
  Оқушылардың сатылай кешенді талдау түрлерін талдауын өздері мұғалімнің көменгінсіз еркін талдай алатын болады.
  
• 
  Сауаттылықтары артады,әдемі,таза жазуға қызығушылықтары артады.
  
• 
  Сөйлем мүшелерінің тұрлаулы және тұрлайсыз мүшелерін ережесімен,сұрақтарына қарай талдауды еркін меңгереді.
  

Оқушылардың сонымен қатар сөз таптарын,жай сөйлемдерді сатылай кешенді талдау барысында бұл талдау түрін жақсы меңгергендіктері байқалды.

Алдымен әр оқушымен сатылай жұмыстар жүргізілді. 1.Шартты белгілерімен таныстыру.

Шартты белгілер:

O – жалпы дыбыс

- дауысты дыбыс

- дауыссыз дыбыс

Ø –жоқ деген белгі
І.2. Дыбыстарға математикалық тәсілмен мінездеме беру.

Берілгені:Халықтармен сөзінде қанша дыбыс бар,оның нешеуі дауысты,нешеуі дауыссыз?

Берілгені:

Халықтармен = қанша дыбыс бар? = нешеуі + нешеуі = ?
Берілгені:

Халықтармен = O = + = ?
Шешуі:

Халықтарымен сөзінде он бір дыбыс бар.

Оның төртеуі,олар 2 а, ы, е дауысты дыбыстар.Себебі: бұл дыбыстарды айтқанда өкпеден шыққан ауа ауыз қуысында ешбір кедергіге ұшырамай,ауа еркін шығады.

Жетеуі, олар х , л , қ , т , р , м , н дауыссыз дыбыстар.Себебі: бұл дыбыстарды айтқанда өкпеден шыққан ауа ауыз қуысында түрлі кедергілерге ұшырап,ауа қысылып шығады.

Шешуі:

Халықтармен = 11 ° = 4 (2а, ы, е) + 7 (х ,л , қ , т , р , м , н)
ІІ.3. Буынның түрлерімен таныстыру.

Буынның түрлері:

Ашық буын Тұйық буын Бітеу буын

а-та аң тас

ә-ке ай көл

бо-та ұлт дәп-тер ә-же өрт қарт

-

ІІ.4. Сөз құрамына – грамматикалық мағанасына қарай талдау.

жуан, жіңішке, аралас буынды

сөздер

2.Буын:

ә) тұйық (т.б.)

б) бітеу (б.б.)
3. Тасымал.

4. Екпін.

5. Буын үндестігі
6. Дыбыс үндестігі:

А) ілгерінді ықпал( )

ә) кейінді ықпал ( )

б)тоғыспалы ықпал ( )
Міне,осындай жұмыстардың түрлерінің өзгеруінің арқасында оқушылардың өз тілдеріне деген қызығушылығының артуы ,сыныбымның жазба жұмыстарының жақсы нәтиже көрсетуінің дәләсі деп білемін. Әр тоқсан сайын жазба жұмыстарының тапсырмаларын күрделі ғып ала отырып,нәтижесі тексеріліп ,бағаланып, қысқаша қорытындыланып отырады.

Сынып: 3-сынып /2-сағат/.

Сабақтың тақырыбы: «Буын үндестігі»

Мақсаты:Оқушылардың буын үндестігі туралы білімін арттыру;

Сөздер бірде жуан,бірде жіңішке айтылу ерекшеліктеріне басты назар аударту;

Қызығушылығын арттыру,;

Көрнекіліктер: плакаттар,суреттер,таратпа материалдар,т.б.

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру.

Сабақ барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Өткенді қайталау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

Кіріспе бөлім.
Буын үндестігі-сингармонизм .
Сөздің соңғы буының жуан,жіңішкелігіне қарай қосымшалардың да не жуан,не жіңішке жалғануы.
Жуан сөздер : Жіңішке сөздер:
Жұмыс-шы-лар-ға Сүйінші-лер-ің-ді

Тарих-ты Лагерь-ге

Цех-та Роль-дің , рол-ім
Сонымен қатар буын түрлері де бар,олар: ашық,тұйық,бітеу болып бөлінеді.
Ашық буын дегеніміз-дауысты дыбыстан басталып,дауысты дыбыспен аяталады.
Мысалы: Ашық буын

а-та

Аң

тас

Сабақтың соңында оқушыларға үйде ережелерді жаттай отырып,қалам,кітап,оқулық деген сөздермен күрделі сөйлемдер құрастыра отырып,сөйлем мүшесіне және буын түрлеріне ажыратып талдау тапсырылады.

Көрнекіліктер: плакаттар,суреттер,таратпа материалдар,т.б.

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру.

Сабақ барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Өткенді қайталау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

1. Айтылу,жасалу,жазылу жолдарына :

жуан, жіңішке, аралас буынды

сөздер

2.Буын:

ә) тұйық (т.б.)

б) бітеу (б.б.)
3. Тасымал.

4. Екпін.

5. Буын үндестігі

6. Дыбыс үндестігі:

А) ілгерінді ықпал( )

ә) кейінді ықпал ( )

б)тоғыспалы ықпал (

Тақтаға бір оқушы шығып,мұғалім берген сөзді талдай бастайды,ал қалған оқушыларға дәл сол сөз бір-бір параққа мұғалім дайындап әкелген тапсырманы тақтадағы оқушымен бірге талдай отырып,орындайды.
Мысалы: Әдепті-деген сөзді сатылай кешенді талдау.

1. Айтылу,жасалу,жазылу жолдарына :

жіңішке буынды сөз.

2.Буын: