Векторларды қосу

9 сынып 

 

 

b

a



 

  Векторларды қосу 

 

b

a

c

b

a

c























  Векторларды азайту 

















a

b

a

b









 Векторларды скалярға көбейту (бөлу) 

0

0

t

t

a

















 немесе 

t

a













  Үдеу (м/с

2

) 

t

a











0





 Үдеудің формуласынан табылған жылдамдық  (м/с) 

2

2

0

at

t

s







 Теңбаяулайтын қозғалыс (м) 

2

2

0

at

t

s







 Теңүдемелі қозғалыс (м) 

2

2

gt

s 

 Қозғалыс заңы (м) 

g

h

t

2



 Түсу уақыты (с) 

gh

2





 Жерге түскен кездегі жылдамдық (м/с) 

T

v

1



 Айналу жиілігі (1 с

-1

) 

v

T

1



  Айналу периоды (с) 

t







 немесе  

v

T

t









2

2







Бұрыштық жылдамдық (

c

рад

1

) 

 

 

R

R













 

r

a

ц

2





 Центрге  тартқыш үдеу (м/с

2

) 

g

m

F

a







 Ауырлық күші 

N

F

‰ йк





 Үйкеліс күші 

a

m

F







 Ньютонның ІІ заңы 

a

m

F

R







 Динамиканың негізгі теңдеуі (Теңәрекетті күш) (1Н) 

2

1

F

F









 Ньютонның ІІІ заңы 

2

2

1

R

m

m

G

F 

 Бүкіләлемдік тартылыс заңы 

gR





 Бірінші ғарыштық жылдамдық 

t

F

p

t

F

p

p

m

p





























0



  Күш импульсі (

с

м

кг



) 

2

1

2

1

p

p

p

p



















  Импульстің сақталу заңы 

2

2

x

E

mgh

E

k

n







 потенциалдық энергия (Дж) 

2

2

mv

E

k



 кинетикалық энергия (Дж) 

const

Е

Е

E

п

к

толыќ







 Толық механикалық энергия 

x

F







 Гук заңы 

g

l

T



2



   Маятниктің тербеліс периоды 

k

m

T



2



  Серіппелі маятниктің тербеліс периоды 

LC

T



2



 Томсон формуласы 

v

T













 Толқын жылдамдығы 

n

с





      Әртүрлі  заттарда  электомагниттік  толқынның  таралу 

жылдамдығы 

vk.com/entglobus_kz →   ҰБТ ЕНТ 2019/©EntGlobus

v

c

сT 





 Электомагниттік толқынның вакуумдегі толқындық 

ұзындығы 

n

v

nv

c

v

T

















 

Электомагниттік  толқынның  әртүрлі 

заттардағы толқындық ұзындығы 

hv

Е



0

 Планк формуласы 

2

2



e

шыѓу

m

A

hv





 Энштейн формуласы 

e

Z

q

e

Z

q

я

я













 Атом ядроларының заряды 

2

0

2

0

mc

E

mc

E









 Энштейн қатынасы (Дж) 









2

2

2

с

M

m

N

M

Z

c

M

m

N

m

Z

mc

Е

ат

n

H

я

n

p

байл

























 

Байланыс энергия 

А

Е

Е

байл

менш



 Меншікті байланысты энергия 

МэВ

т

Е

931









 Ядролық энергия 

m

E

D 

 Сәуленің жұтылған дозасы (Грей (Гр)) 









0

0

1

0

1

4

2

4

2























Y

е

X

Y

He

X

A

Z

ыдырау

A

Z

A

Z

ыдырау

A

Z

    Альфа  және  бате  ыдыраулардың 

формулалары 

T

t

n

N

N

N

/

0

0

2

2





 

Ядролардың  радиоактивті  ыдырау  заңы 

Резерфорд пен Содди формуласы арқылы өрнектеледі 



~

0

0

0

1

1

1

0

1









e

p

n

  Бета-ыдыраудағы  нейтронның  протон  мен 

электронға түрлену формуласы 

n

Kz

Ba

U

n

U

1

0

89

36

144

56

236

92

1

0

235

92

3











  нейтрон  (Уран-235  изотопы 

ядросының бөліну формуласы) 



0

0

3

2

2

1

1

1







He

H

H

  Сутегі  изотоптары  ядроларының  бірігу 

формуласы 

n

P

Al

He

1

0

30

15

27

13

4

2







  Алюминийді  α-бөлшекпен,  фосфор  радио-

изотопын алу формуласы 

Co

Co

n

60

27

59

27

1

0





  нейтрондармен  кольбат-59  изотопын  атқылап 

кольбат-60 радиоизотрпын алу формуласы 

 

 

Негізгі физикалық және астрономиялық  тұрақтылар 

 

Электомагниттік 

толқынның 

таралу 

жылдамдығы  

с

м

с

м

с

/

10

3

/

10

99792458

,

2

8

8









   

Гравитациялық тұрақты   

2

2

11

10

67

.

6

кг

м

Н

G









  

Бірінші ғарыштық жылдамдық  

c

км /

9

.

7

1





  

Планк тұрақтысы  

с

Дж

h







34

10

62

.

6

  

Массаның  атомдық  бірлігі      1  м.а.б.=1.6605406·10

-27 

кг=931 

МэВ=1,49·10

-10

Дж