1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
Тетаникалық жиырылу немесе тетанус
жүктеу/скачать 189,93 Kb.
|
сессия ажжф
https, лекция 7, 207181
- Бұл бет үшін навигация:
- Бұлшықет жиырылуының режимдері: Изотоникалық режим
- Изометриялық режим
| Тетаникалық жиырылу немесе тетанус.Тетанус-бұл мотор бірліктерінде көптеген қозу циклдарының пайда болуынан туындайтын бұлшықеттің жиырылуы, оның жиырылу әсері амплитудасы мен уақыты бойынша жинақталады. Тетанус тісті және тегіс болып келеді.
Бұлшықет жиырылуының режимдері: Изотоникалық режим-бұлшықет кернеуінің жоғарылауы болмаған кезде қысқаратын жиырылу. Мұндай жиырылу сіңірдің қиылысында немесе жыртылуында немесе оқшауланған (денеден шығарылған) бұлшықетте экспериментте мүмкін. Изометриялық режим-бұлшықеттің кернеуі артып, ұзындығы іс жүзінде азаймайтын жиырылу. Мұндай төмендеу ауыр жүкті көтеруге тырысқанда байқалады. Ауксотоникалық режим – бұлшықеттің кернеуі артып, оның ұзындығы өзгеретін жиырылу. Бұл қысқарту режимі адамның еңбек қызметін жүзеге асыру кезінде байқалады. Егер бұлшықет қысқарған кезде кернеу жоғарыласа, онда бұл жағдайда концентрлік жиырылу атауы қолданылады. Егер кернеудің жоғарылауымен бұлшықет созылса, онда бұл эксцентрлік жиырылу деп аталады. Еттің күші, жұмысы,шаршауы. 74% Жыйырылган кезде ет талшықтары тудырған ширығу, кернеу денгейін ет күші дейді. Еттің жиырылу дарежесі тітіркендіргіш күшіне, еттін морфологиялык ерекшеліктеріне және физиологиялык күйіне байланысты. Ұзын бұлшық еттер келте еттермен салыстырғанда көбірек кыскарады. Еттің жиырылу күші оның созылу деңгейімен байланысты өзгереді. Ет аз мелшерде керілсе (созылса), онын серпімді құрамалары ширығып, жиырылу күші артады. Ал, ет шамадан тыс керілсе, оның жиырылу күші әлсірейді, себебі, ет қатты созылғанда актин мен миозин жіпшелерінін жанасатын кесінділерінің ұзындығы азайып, оларды ұштастыратын көпіршелер саны кемиді. Еттің күші оның физиологиялык көлденең енінің (талшықтар бағы- тына перпендикуляр қиындысының) мөлшеріне байланысты. Таранды және жартылай таран… Кажу деп әрекет аткарганнан кейін жеке мүшелердін, немесе букіл организмнін, жұмыс қабілетінің уақытша томендеуін, не жойылуын айтады. Булшык ет ұзақ уақыт жұмыс атқарудың салдарынан кажиды. Қажыған кезде еттің функционалдык касиеттері қозғыштығы, лабильділігі, жиырылғыштығы төмендейді, босансу сатысы ұзарады. Қаңқа еттері бірыңғай салалы еттерден шапшаңырақ қажиды, ал канка еттерінде ак еттер кызыл еттерден бұрынырак кажиды. Кажу процесі кезінде бұлшық етте куат көзі болып табылатын АТФ пен гликоген тапшылығы байқалады. Сонымен қатар бұлшық еттің жиырылу процесін қамтамасыз ететін белоктарда да құрылымдык өзгерістер туындайды: актомиозин құрамындағы сульфгидрильдік топтар азайып, АТФ-тің әрекеті бұзылады. Бұлшық еттің қажуына аталған жәйттермен қатар еттің жиырылғыш аппаратындагы, немесе нерв- ет жалғамаларындағы (синапс), озгерістер де себепші болады. Бұл тұргындан ацетилхолин корының азаюын, АТФпен КФ-тің тапшылығын сүт қышқылының жинақталуын, көмірсулар корының азаюын атауга болады. Бірақ әрекет түріне қарай бул аталган факторлардың қажу процесін тудырудағы ролі өзгеріп отыруы мүмкін. Күш-бұл массаның оған берілген үдеудегі көбейтіндісі. Кейбір Еңбек және спорттық қозғалыстарды орындау кезінде бұлшықеттердің ең үлкен күшіне ең үлкен күштің арқасында көтерілетін немесе тасымалданатын жүктің массасын ұлғайту немесе үдеуді арттыру арқылықол жеткізіледі. Бірінші жағдайда бұлшықеттің кернеуі артады, ал екіншісінде оның жиырылу жылдамдығы артады. Адамдардағы қозғалыстар әдетте бұлшықеттің жиырылуын олардың кернеуімен біріктіргенде пайда болады. Сондықтан жиырылу жылдамдығы артқан сайын кернеу де пропорционалды түрде артады. Жүктің массасы неғұрлым көп болса, оған адам хабарлаған үдеу соғұрлым аз болады. Бұлшықеттің максималды күші максималды жүктің массасын анықтау арқылы өлшенеді. Мұндай изометриялық жағдайларда бұлшықет дерлік жиырылмайды және оның кернеуі шекті болып табылады. Демек, бұлшықеттің кернеу дәрежесі оның күшінің көрінісі болып табылады. Күштік қозғалыстар жүктің массасының ұлғаюымен және оның қозғалу жылдамдығының өзгермеуімен максималды кернеумен сипатталады. Ұзақ мерзімді бұлшықет кернеуі бұлшықеттің шаршауына әкеледі. Шаршау-бұлшықет жұмысының уақытша төмендеуі , олар жұмыс істеген кезде пайда болады. Шаршаудың себептері байланыс орындарында Органикалық заттардың ыдырау өнімдерінің жиналуымен байланысты. Ауыр жүктемемен бұлшықеттердің қарқынды жұмысы тез шаршауға әкеледі. жүктеу/скачать 189,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|