1 тақырып. Кіріспе мәдениеттану. Мәдениет морфологиясы
Тақырып 5: Қазақстан номадтарының мәдениеті
жүктеу/скачать 56,09 Kb.
|
Тезисы Культурология каз.
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Ежелгі Қазақстан аумағындағы архаикалық мәдениет: материалдық мәдениет ескерткіштері. Материалдық мәдениеттің негізгі жетістіктері.
| Тақырып 5: Қазақстан номадтарының мәдениеті
Дәріс жоспары: 1. Ежелгі Қазақстан аумағындағы архаикалық мәдениет: материалдық мәдениет ескерткіштері. 2. Көшпелі тайпалардың номадтық мәдениеті мен өнері. 3.Номадизм және номадтық мәдениеттің типологиясы. Номадизмнің жіктелуі мен түрлері (көшпенділер мәдениеті). 1. Ежелгі Қазақстан аумағындағы архаикалық мәдениет: материалдық мәдениет ескерткіштері. Материалдық мәдениеттің негізгі жетістіктері. Алғашқы қауымдық мәдениет дамуының ежелгі кезеңі - палеолит дәуірі, археологтардың мәліметтеріне сәйкес, бейнелеу өнерінің негізгі түрлері пайда болды. Мүсін, кескіндеме, қолданбалы өнер ескерткіштері көп мөлшерде Қазақстан аумағында да табылды. Мәдениеттің қарқынды дамуы кейінгі палеолит кезеңінде байқалады (30-40 мың жыл бұрын). Ежелгі адам төменгі палеолит дәуірінде өмір сүруге ыңғайлы, Қаратау шатқалының жабайы және жабайы жемістеріне бай, онда тас дәуірінің ежелгі тұрақтары табылған. Өз негізінде палеолит өнері шынайы. Адамның ақыл-ойы тек оянды, ал өмірлік бақылаулар фантастикамен, сиқырмен ұштасқан. Жеке заттарды дұрыс қабылдай отырып, алғашқы қауымдық адам әлемнің тұтас бейнесін қамти алмады. Бірте-бірте орта және жоғарғы палеолит дәуірінде ол Орталық және Шығыс Қазақстанды, Маңғышлақты игерген. Ежелгі палеолиттің кейінгі кезеңі ескерткіштердің алуан түрлілігімен сипатталады. Қазақстан аумағында қазіргі уақытта палеолит мәдениетінің айқын айырмашылығы бар екі аймағы белгілі: Оңтүстік Қазақстан (Қаратау жотасы) және Солтүстік Қазақстан (Сары-Арқа). Мезолит дәуірі (б.з. б. 10-6 мың жыл) со-уақытша геологиялық дәуірдің орнауымен тұспа-тұс келді. Мезолит дәуірі екі ірі оқиғамен ерекшеленді: садақ, жебе және микролиттер - Үшбұрыш түріндегі шағын пластиналар. Мезолит дәуіріндегі көркемдік бейнелердің сипаты өзгерді. Бейнелеу өнерінде схематизм элементтері пайда болады, кескіндемеде көп бояулар жоғалады. Бір мезгілде әлемге мазмұнды және тұтас көзқарас туындайды - оқиғалар олардың өзара байланысында көрсетіледі. Өнердің орталық Тақырыбы аң аулау болып қалғанымен, суреттерде адамның бейнесі, оның қызметі пайда болды. Неолит (б.з. д. 6-2 мың жыл), оның басы б. з. д. 5 мыңжылдыққа келеді, тастың пайдалы қасиеттерін пайдалануда Гүлдену уақыты болып табылады. Бұл кезең адамзаттың табиғат өнімдерін пассивті иеленуден өндіруші шаруашылық қызметке көшуімен сипатталады. Өндірістің жаңа түрлері пайда болды - мал шаруашылығы мен егіншілік, тас құралдарын өңдеу техникасы, қыш өндірісі мен құрылыс ісі дамыды, тоқыма және тері өңдеу жетілдірілді. Неолит бейнелеу өнерін монументальды антропоморфтық мүсіндеу туындыларын жасау арқылы байытады. Олардың қатарына "тас баб" деп аталатын мүсіндер жатады. Неолит мәдениетінің тән ерекшелігі-сәндік өнерге бастау алған ұсақ пла-стиканың, көркем қолөнердің және ою-өрнектің таралуы. Магияның рөлі күшейіп, егіншілік мифологиясы дамыды, өмірді ұғынудың аса күрделі формалары пайда болды. Қазақстанның ежелгі тұрғындарында Тау ісі мен тоқыманың ұрықтары пайда болады,оған керамикалық ыдыс белгілі. Ұрықтанған күйде уақытты, қашықтықты және қарапайым есепті өлшеу тәсілдері болды. Адамдардың ерте діни көріністерінде табиғат пен адам синкретично ойлады және бұл көрініс рухани мәдениеттің барлық түрлеріне – тотемизм, фетишизм, анимизм, магияға әсер етті. Неолит дәуірінде алғашқы қауым тайпалар түрінде берік әлеуметтік құрылым алды. Тас ғасыры қола дәуірімен ауысты. жүктеу/скачать 56,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|