3-15 Аналитикалық химия бойынша тәжірибелік жұмыс сараптаманың титриметриялық және гравиметриялық әдісі. Химико-технологиялық, химиялық және химиялық емес мамандықтарының студенттері бұрыннан талап етілуде

Бұл жинақ «Аналитикалық химия бойынша тапсырмалар жинағы»титриметриялық және гравиметриялық сараптамалық әдісі бойынша тапсырмаларды , сонымен қатар буферлі ерітіндідегі , сілті ерітіндідегі , негізгілер , тұздардың РН есептеу тапсырмаларын өзіне қосады. Әр жыл сайын студенттер саны артуда ,ал оқылатын пәндер бойынша әдістемелік нұсқаулар мен кітаптар жеткіліксіз , химиялық және химиялық емес мамандығының студенттері үшін берілген жинақты басып шығару қажеттілігі баяғыда туындап, жинақта кейбір теоретикалық мәліметтер,негізгі есептегіш формулалар ,типтік тапсырмаларды шығару жолдары берілген . Сонымен қатар студенттерге өздік жұмыстарын жеңілдету үшін тапсырма жинағында ұсынылған есептеу жолдары аналитикалық химияны оқу кезінде химиялық технология мамандығының студенттерімен және химиялық сараптаманы бірінші онжылдық ұзақтығы ғана емес, химиялық мамандығының студенттерімен қажетті минимум ретінде есептелінген,сондықтан «Аналитикалық химия бойынша тапсырма» басып шығаруға ұсынылады.

С. Торайғыров атындағы Павлодар Мемлекеттік Университетінің ғалымдар кеңесімен ұсынылған.

3-15 Аналитикалық химия бойынша тәжірибелік жұмыс сараптаманың титриметриялық және гравиметриялық әдісі.Химико-технологиялық , химиялық және химиялық емес мамандықтарының студенттері бұрыннан талап етілуде.

Тапсырмалар жинағы химико-технологиялық,химиялық және химиялық емес мамандықтарының студенттері үшін аналитикалық және химиялық сараптама бойынша курстық бағдарламалармен құрастырылған.Аналитикалық химияның негізгі бөлімдері бойынша типтік тапсырмаларды шығару жолдарын құрайды. Әр тақырыпта тапсырманы шығару жолдарын жеңіл түсінуге арналған үлкен емес теоретикалық кіріспе берілген , негізгі есептегіш формулалар көрсетілген , әр тақырыптың аяғында өзіндік есептеу үшін тапсырмалар берілген.

Тапсырмалар жинағы ГОСО РК-3.08.095-2004 сәйкес шығарылған , ғылым министрлігі мен 07.08.2004 жылы Қазақстан Республикасы ғылымымен , 50С0РК – 3.08 бекітілген.

Химиялық сараптаманың мақсаты анықталатын заттың құрамы туралы білімді алу болып табылады. Сондықтан сараптаманы тек әдістемелік дұрыс орындау маңызды ғана емес , сонымен бірге анықталатын заттардың саны граммен және пайызбен есептеуді үйрену.Сондықтан сараптамада кездестіруге болатын тапсырмалар саны өте көп , бірақ тапсырмаларды шығарып үйрену үшін химиялық есептеулерде қолданылатын жалпы тәсілдердің көп емес сандарымен қажет . Әр тапсырманы есептеу кезінде өзіңе берілген тапсырма жататын анықтаулар мен сараптама тәсілінің маңыздылығын анық көрсете білу керек , теңдеуді жазып білу және әр өлшемнің мағынасын түсіну .Сондықтан,тапсырманы есептеуге кірісу үшін ,сандық сараптаманың бөлімдерімен танысу керек. ,теоретикалық дайындық алу , сараптаманың титриметриялық және гравиметриялық тәсілдермен есептеу тәсілдерімен танысу.Есептеу кезінде тапсырманы жалпы түрде есептеумен шектелуге болады,яғни есептеуді ақырғы формула түрінде сандық мағынаны қоймай жалпы мағынаға жеткізу.Бірақ, тапсырманы шығару кезінде дайын формулаларды оның мағынасын түсінбей механикалық қолдану керек емес.

Аналитикалық химия бойынша тапсырма жинағы химиялық және химиялық емес студенттерінің өздік жұмыстары және практикалық сабақтар үшін арналған.Ол аналитикалық химия және химиялық сараптама курсының бағдарламаларына сәйкес құрастырылған жинақтың басында әр оқылатын тақырып бойынша қысқа теоретикалық мәлімет беріледі ,сонымен қатар негізгі есептеуіш формулалар , оның көмегімен студенттер әрі қарай тапсырманы есептей алады ,студенттерді өзіндік жұмысы кезінде көмек бола алатын тапсырмаларды шығару мысалдары қарастырылады.Әр тақырыптың аяғында өздік есептеу үшін тапсырмаларжинақта келесі тақырыптар бойынша тапсырмалар көрсетілген ,эквиваленттілік факторын ,эквивалент заңын,сараптаманың тетриметриялық әдісін,сараптаманың гравиметриялық әдісін,ерітіндіде РН есептеу тапсырмаларын тағы сол сияқты есептеу керек.


1.Сараптаманың титриметриялық әдісі
11.Эквиваленттік факторлары.
Титриметриялық сараптаманы есептеу нәтижелері эквиваленттік принципіне негізделген ,оған сәйкес заттар эквиваленті сандар түрінде өздерінің аралығында әрекеттеседі.

Егер анықталатын зат А титрант ерітіндісімен В мына теңдеу бойынша әрекеттеседі.

аА+вВ – реакция өнімі (1) заттардың эквиваленттік массасы бойынша аН_А және вН_В , мұнда Н_А және Н_В – А және В заттардың молярлық массасы , а және в – стехнометриялық коэфиценттері.

Теңдеуге мына түр беруге болады (1)

A+_ B - реакция өнімі , мұнда a>в, А заттың бір бөлігі В заттың _ бөлігіне эквивалентті болады.

_ қатынасын f (B) белгімен белгілеуге болады және заттардың эквивалентті факторы B деп аталады.

F (B) = _

Эквиваленттілік факторы – бұл Х заттың қандай нақты бөлігі қышқылдық негізгі реакцияда сутегі бір ионына және қышқылдандыру қалпына келтіру реакциядағы бір электронына эквивалентті бөлігін білдіретін сан.

Эквивалеттік факторы және эквивалент тұрақты емес өлшемдер болып табылады ,ол реагенттер қатысатын стехнометриялық реакцияға тәуелді.Эквивалетті факторлары шексіз өлшем , ол 1-ге тең немесе 1-ден кем.

Эквивалент деп қышқылдық негізгі реакцияда сутегінің бір ионына немесе қышқылдануды қалпына келтіру реакцияда бір ғана электронға эквивалентті заттың шарты немесе бөлшегін айтады.Эквивалентті заттың бірлік саны моль болып табылады.Х заттың эквивалеттік молярлық массасы эквивалентті молярлық массасына эквиваленттік фактордың туындысына тең заттық эквивалеттің бір моль массасын айтады.

Ғылым комплексі реакциясында «эквиваленттік молярлық массасы» түсінігін қолданудан алшақтайды немесе тек молярлық массамен қолданады.

N=_ =_

Мұндағы

а –сараптаушы заттың мысалдық үлесі

Э – грамм-эквивалент

n- грамм-эквивалент саны

V – көлем , мл

Егер V=1л , онда N V =a

1.2.2. молярлық (С_н) - 1л ерітіндіде еріген заттың моль саны (грамм-молекула)

С_м=_ =_ (3)

Мұндағы Н – 1моль ерітілген заттың массасы

С_м=_ (4)

Егер V=1л,онда а=C_M=

T= _ =_ (5)

Химиялық сараптаманың негізгі есептеу теңдеуі

N_AV_A=N_BV_B (6)

Химиялық реакцияның эквиваленттілігі кезінде әрекеттес заттардың ерітіндінің көлеміне қалыпты концентрациясының туындысы бір-біріне тең.

А зат ерітіндінің белгілі қалыпты концентрациясы кезінде оның титр Т_а Э_а эквивалент арқылы q_а массасына ауыстырып есептеу мүмкін.

Q_A=n Э_А (7)

Мұндағы А –анықталатын зат

q_a - анықталатын заттың құрамы , z, (8)(9)(10)(11) заттың санын граммен мына формуламен есептеуге болады

n_м=_ (8)

q_A=_ (9)







T_B/A =_ (11)



Мұндағы V_k мөлшер колбаның сыйымдылығы ,мл