to let
етістігі қолданылады
мүмкіндік беру, беру, рұқсат ету:
Let
him
read!
Ол оқысын!
Оған оқытыңыз (шы)!
Let
them
look
Тақтаға қарасын!
at the blackboard!
Тақтаға
қаратыңыз!
Let
us
read!
Оқиық!
To let
етістігі өзінің
мүмкіндік беру, рұқсат беру
деген негізгі
мағынасы бойынша да пайдаланыла алады. Онда
Let
us
read!
Сөйлемінің мағынасы Бізге
оқуға рұқсат етіңіз!
дегенді білдіреді. Бұл
жағдайда
us
есімдігіне екпін түседі.
Let
етістігі бар сөйлемнің болымсыз тұлғалары да
to do
көмекші
етістігі және
not
демеулігі арқылы жасалады:
Don’t let
us
read!
Оқымай қояйық!
Сыпайы өтініштерде етістіктің алдында
will you
оралымы қойылады:
Will you look
at the black-
Тақтаға
қарауыңызды сұраймын
board, please?
Will you let
me
read
, please? Маған
оқуға рұқсат етіңізші.
Өтінішке
would
етістігін қолдану одан да сыпайы реңк береді:
Would
you
open
the door?
Есікті
ашып жібересіз бе
?/
Өтінемін,
есікті
ашып жіберіңізші
Грамматика:
Бұйрық рай.
Шартты рай.
Text: A Visit to a Doctor
149
Құрама шартты рай
Белгісіз
Перфект
I
he, she, it
we
should
you
go
they
I
he, she, it
we
should
you
have
they
gone
Шартты рай
Шартты райда іс-қимыл нақты емес, қалаулы немесе болжалды іс-
қимыл ретінде қаралады. Салыстырыңыз:
Ашық рай Шартты рай
Ол сол жерге
барып (жүр
(барды, барады)
.
Біз оның сол жерге барғанын
қалаймыз
Оның сол жерге барғаны
маңызды.
Оны қарсы алып алғанда, сол
жерге барар еді.
Шартты райдың жасалуы
Шартты райды жасалу жолы бойынша шартты түрде жай және
құрама деп бөлуге болады. Жай шартты рай етістік инфинитивінен
to
демеулігін алып тастау арқылы жасалады. Құрама шартты рай
should
көмекші етістігінің және
to
демеулігінсіз түбір етістік инфинитивінің
қатысуымен жасалады. Құрама шартты райдың екі тұлғасы болуы
мүмкін: белгісіз және перфект. Перфект тұлғада should көмекші
етістігінен кейін перфект инфинитив тұрады (яғни,
have
көмекші
етістігі + түбір етістіктің Participle II тұлғасы).
Would
көмекші етістігімен шартты рай тұлғалары бар, бірақ
түсіндіруге жеңіл әрі ыңғайлы болу үшін, осы тұлғалар тығыз
байланысатын көмекші етістіктер «Шартты сөйлемдер» бөлімінде
берілген.
Ашық райдан айырмашылығы, жай шартты райда етістікке 3-жақта
жекеше түрде
-s
жалғауы жалғанбайтынына және іс-қимылға қатысты
шаққа қарамсатан өзгеріссіз қолданылатынына назар аударыңыз. Жай
шартты рай өткен шақ тұлғасы
to be
етістігімен ғана болады. Барлық
жақтар үшін
were
тұлғасы қолданылады.
Шартты райдың перфект тұлғасы сөйлеп тұрған сәттің алдында
болған іс-қимылды білдіру үшін пайдаланылады.
Жай шартты рай
I
he, she, it
we
go
you
they
150
It is necessary
that the equip-
ment
Достарыңызбен бөлісу: |
