Адамгершілік тәрбие
Өміріндегі төртінші жылдағы
жүктеу/скачать 45,29 Kb.
|
Адамгершілік тәрбие
- Бұл бет үшін навигация:
- Өмірдің бесінші жылындағы
- Мектепалды орта жастағы
- Адамгершілік тәртіп және адамгершілік норма
- Ереже
| Өміріндегі төртінші жылдағы балаларда өзін-өзі қызмет етудегі бір-біріне көмектесуге тырысқандары анық көрінеді, өйткені бұл жастағы бала белсенді түрде оқып, бір нәрсені үйреніп, өз ойларын оқушы түрде іске асырады (өзін бекітудің ерекше түрі).
Өмірдің бесінші жылындағы балаларға өзара көмек көрсету түрлері тым әртүрлі. Мектепалды балалар бірлескен ойындарда, сабақтарда, тұрмыста бір-біріне көмектеседі. Көмек көрсету мотивтері тым негізді болады: балалар белгілі бір құбылыстардың мәніне кіре алады, үлкен байқағыштықтары бар, білетін нормаларға мінез-құлық фактілерін келтіре алады. 4 жасар балалар бір-біріне әрекет ету тәсілдерін үйретіп, «тәрбиелеп», нормаларды біліп оларға сілтеу арқылы өз кеңестерін түсіндіреді Дегенмен, осы жас кезеңінде мектепке дейінгі балалар әлі де көмек көрсетуді білмейді, оның мағынасын үнемі түсінбейді. Саша Леночка шынымен де көмектесті ме деген сұраққа балалардың көпшілігі жағымды жауап берді. Немесе тәрбиеші әңгімелейді: «Қоян иығына үлкен ауыр сәбіз алып келді. Оның артында оның досы болды. «Қоянның сәбізді алып жүруі қаншалықты қиын, - деп ойлады ол, - біз көмектесуіміз керек. Және ол сәл сәбізді кеміре бастады. Кемірді, кемірді, бәрін жеп қойғанша. Бұл көмектесті! Кейбір балалар бірден әзілді түсінеді және күледі, ал кейбіреулері бұл шын мәнінде көмек болатынына сенеді. Демек, тәрбиешінің міндеті – өзара жәрдемдесу, ол осындай маңызды құбылыстың мәні туралы балалардың ойларды қалыптастыру болады. Мектепалды орта жастағы, әсіресе, өмірдің бесінші жылының бірінші жартысында балалар өзін-өзі қызмет етудің көптеген дағдыларын игергендіктен, олар өз тәуелсіздігінен рақат алады. Егерде біреу балаға бір нәрсе істесе немесе оның кесірінен ол жақында үйренсе, ол наразылық туғызады. Балалар көмекке келмейді, әсіресе егер ол замандастан болса. Сонымен қатар, олар ұсынылған көмекті сыпайы түрде бас тартуға мүмкіндіктері жоқ, ол қақтығыс себебі болады. Мұғалімнің міндеті – мектепке дейінгі балаларды көмекті қабылдауды және оны сыпайы қабылдамауды үйрету. Мектепаллды үлкен балалардың өзара көмек көрсетуі үлкен сезінушілік пен іріктеулікпен ерекшеленеді. Олар қазірдің өзінде қаншалықты көмек көрсетуге болатындығын немесе қаншалықты қажет еместігін түсіндіре алады (жолдасқа көмек көрсеткен жоқ, себебі жалқау болғандықтан, тырыспағандықтан сәтсіздікке ұшырады). Бұл жастағы балалар сәбилерге және ересектерге жиі көмектесуді қалайды, бірақ аз түрде – құрдастарына. Себебі, сәбилермен сөйлескенде балаланың «мұғалімдік» үлкен ұстанымсы қызықтырады. Ересектермен қатынаста ұстанымсы өзгереді: бала кішкентай болып көрінеді, сонымен қатар кезкелген ересек адаммен бірлескен әрекет қуанышты әкеледі. Құрдасына көмектесу - әдетте, ойыннан айырылған әрекеттер болып табылады. Өзара көмек көбінесе таза еңбек шарасы ретінде көрінеді. Мұғалім балалардың бірлесіп жұмыс істеуге ұмтылуына, тапсырылған тапсырмаға жауапкершілікпен қарауға, бастамашылдық пен белсенділікке көрсетуіне назар аударуы керек. . Балалардың қарым-қатынасы адамгершілік ережелерімен және нормалармен реттеледі. Мінез-құлқы және қарым-қатынас ережелерін білу баланың өзі сияқты әлеміне, адамдар әлеміне кіруін жеңілдетеді. Ережелер адами қарым-қатынастарда белгілі тіректер және бағдарлар болып қызмет етеді. Ережелер мен нормалардың мазмұны өзгермелі. Бұл дәуірге, елге және халықтың тұрғылықты жерімен жасына байланысты болып табылады. Дегенмен, белгілі бір ережелер бар, өйткені оларсыз өзара әрекеттесу және өзара түсінісу мүмкін емес. Адамгершілік тәртіп және адамгершілік норма дегеніміз не? Әдебиетте бұл ұғымдар кейде синонимдер ретінде пайдаланылады. Бірақ та, олар педагогикада екі басқа. Ереже де, норма да - әрекеттердің, қарым-қатынастардың белгіленген тәртіптері. Бірақ ережеде жеке және тым тар мағынасы бар. Ереже белгілі бір жағдайға, белгілі бір затқа байланысты дара болуы мүмкін: затты пайдалану ережесі, үстел басында мінез-құлқы ережелері және т.б. Норма неғұрлым жалпыланған, ол қатынастар мен мінез-құлықтың жалпы бағытын сипаттайды және ережелер де нақтыланған. Мысалы, сабақта отырғанда, орындықтарды ақырын жылжытуға тиіс; біреу жақын жерде демалатын болса, шулы ойындар ойнатпаңыз; егер топқа қонақ кірген болса, оған кіруді және отыруды ұсыну керек – бұл барлығы ережелер. Олар норманы нақтылайды - айналаңыздағы адамдарға мейірімді және ұқыпты болуын қадағалайды. жүктеу/скачать 45,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|