Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 3,11 Mb. Pdf көрінісі
|
әдебиет теориясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Эпитет пен метафораның байланысы.
| СУРЕТТЕУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ
ӨЗАРА БАЙЛАНЫСТАРЫ Теңеу мен эпитеттің өзара байланысы. Біз шығарманың тілі бір-бірімен байланысты екенін және мазмұнға бағынады. Ақын, жазушылардың шығармаларынан мысалдар келтіріп дәлелдеп өттік. Оқушыларымыздың шығармаға талдау бергенде қиындыққа ұшырамауы үшін, көр кем тілдің кейбіреулеріне жекеше тоқтап мысалдар келтірелік. Теңеу мен эпитет бір-бірімен тығыз байланысты. Бір жолда не бір сөйлемдегі сөздерде эпитет те, теңеу де болуы мүмкін. Мы салы: « Көкпеңбек көк шатырдай көкшіл аспан. Сүйісіп алтын күнмен құшақтасқан ». Мұнда бірнеше эпитет, бір теңеу бар. Шатырдың алдындағы көкпеңбек, көк, аспан деген сөздің алдындағы 98 көкшіл – эпи тет; көк шатырдай – теңеу, бірақ жай теңеу емес, көріктеліп барып теңелген теңеу. Бұл сықылды эпитет пен теңеулер аралас келе береді. Эпитет пен метафораның байланысы. Метафора мен теңеу тығыз байланысты, бір-біріне жақын. Теңеудің жұрнағын метафораға қосса метафора теңеуге айналады. Теңеудің жұрнағын қысқартқанда теңеулік мағына бермей, балаулық мағына берсе, метафора болады деп біз жоғарыда айтқанбыз. Енді эпитет пен метафораның, кейіптеу мен теңеудің қандай байланысы барлығына тоқталық. Ме тафора теңеудің қысқарған түрі болғандықтан, эпитет, метафорамен де аралас келіп отырады. Мысалы: Бала – бауыр, бал бауыр, Бала, ана – зор бауыр, – (Ж. Сыздықов) деген үзіндідегі бірінші жолдағы бауырдың алдындағы бал, екінші жолдағы бауырдың алдындағы зор – эпитеттер, бірақ өлең – метафоралық өлең. Мағына жағынан алғанда, автор айтайын дегенін эпитет арқылы емес, бала мен ананы әртүрлі бауырға балап, метафора жасау арқылы көрсеткен. Сол нәрсені ашығырақ, жанды, өткірірек етіп көрсету үшін эпитетті жәрдемші ретінде қолданады. Эпитет, теңеулер олицетворениемен жазылған шығармаларда да аралас келе береді. Мысалы, Абайдың «Қыс» деген өлеңінен келтірген осы үзінді – жүктеу/скачать 3,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|