Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Алтын Орда мемлекетінің Еуразия кеңістігіндегі саяси-экономикалық үдерістерге ықпалын түсіндіріңіз
62. Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Алтын Орда мемлекетінің Еуразия кеңістігіндегі саяси-экономикалық үдерістерге ықпалын түсіндіріңіз.
«Өзбек ханның тұсында Алтын Орда орта ғасырлық аса ірі мемлекеттердің біріне айналды. Өзбек хандық құрған бүкіл 30 жыл бойы билік тізгінін өз қолына берік ұстап, бағыныштыларының дербестікке талпыну ниеттерін аяусыз басып тастап отырды. Жошы ұрпағының көп санды ұлыстарындағы ханзадалар, оның ішінде Көк Орданың билеушілері де Өзбек ханның талаптарын екі айтқызбай орындап жүрді. Оның қолында 300 мыңға дейін жауынгер болды. ХIV ғасырдың 20-жылдарында Алтын Орданың Литваға жасаған бірнеше шапқыншылық жорықтары литвалықтардың шығысқа жылжуын уақытша тоқтатып тастады. Аманжолов К.Р. Түркі халықтарының тарихы. 2-кітап. – Алматы: «Білім», 2005
Жауабы: Алтын Орда мемлекеті Еуразиялық кеңістікте болып жатқан саяси және экономикалық процестерге айтарлықтай әсер етті.
Біріншіден, Алтын Орда өз заманының ең үлкен ортағасырлық мемлекетіне айналды және оның билігінде көптеген халықтар мен территориялар болды. Бұл мемлекетке Еуразияның Шығыс және батыс бөліктері арасындағы сауда жолдары мен тауар алмасуды бақылауға мүмкіндік берді.
Екіншіден, Алтын Орда сол кездегі саяси процестерде шешуші рөл атқарды. ХІV ғасырдың бірінші жартысында билік еткен Өзбек хан тізгінді өз қолында мықтап ұстап, субъектілерінің тәуелсіз болуға деген ұмтылысын аяусыз басып тастады. Көптеген Жошы ұлыстарының князьдері, соның ішінде Көк Орда билеушілері оның талаптарын орындады. Бұл Өзбек ханның нақты билігін және оның өз заманының ең ықпалды билеушілерінің бірі болғанын көрсетеді.
Үшіншіден, Алтын Орда мемлекеті Еуразиялық кеңістікте болып жатқан экономикалық процестерге айтарлықтай әсер етті. Алтын Орда сауда жолдарын басқарды және көптеген тауарларға монополияға ие болды, бұл оған бағаны белгілеуге және сауда шарттарын белгілеуге мүмкіндік берді. Бұл аймақтағы сауда мен экономиканың дамуына ықпал етті, сонымен қатар әртүрлі халықтар арасындағы мәдени және ғылыми алмасуға қолайлы жағдай жасады.
Осылайша, Алтын Орда мемлекеті әлемдік тарихи процестердің барысына, әсіресе Еуразиядағы саяси және экономикалық процестерге айтарлықтай әсер етті деген қорытынды жасауға болады. Аумақтар мен ресурстарды Үлкен бақылау Алтын Ордаға әлемдік аренада мықты ойыншы ретінде әрекет етуге және аймақтың дамуына үлес қосуға мүмкіндік берді.
