Студенттердің өзіндік жұмыстары (СӨЖ)
№
|
Сабақтың тақырыптары
|
СӨЖ
берілген тапс.
|
Ұсыныл әдебиет.
|
Бақылау түрі
|
Тапсыру
мерзімі
|
Макс балл.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1.
|
Векторлар және оларды қосу, алу, көбейту, проекцияларын
табу
|
Баяндама жасау
|
[2,12,15,19, 20]
|
ағымдық
|
2 апта
|
1
|
2.
|
Бір қалыпты айнымалы қозғалыс. Сызықтық және бұрыштық шамалар арасындағы байланыс.
|
Семинар
|
[1,2,3]
|
ағымдық
|
2 апта
|
1
|
3.
|
Арнайы салыстырмалық теориясы. Релятивистік динамиканың негізгі заңы. Жылдамдықтарды қосудың релятивистік заңы. Релятивистік бөлшектің массасы, релятивистік импульс, толық және кинетикалық энергия
|
Ауызша жауапқа дайындық
|
[1,2,3]
|
Үй тапсыр.
|
3 апта
|
4
|
4.
|
Релятивистік емес ракеталар. Мещерский теңдеуі. Циолковский формуласы.
|
Баяндама
|
[1,2,3,4]
|
Үй тапсыр.
|
3 апта
|
2
|
5.
|
Кедергі күші әсер еткендегі дененің қозғалысы. Үйкеліс күштерінің атқаратын рөлі. Құрғақ және тұтқыр үйкеліс кедергісі. Домалау үйкелісі. Сырғанау үйкелісі.
|
Ауызша жауапқа дайындық
|
[1,2,3]
|
Үй тапсыр.
|
4 апта
|
2
|
6.
|
Импульстің және импульс моментінің сақталу заңдары. Реактивті қозғалыс. Соқтығыстар үшін импульс, импульс моменті және энергияның сақталу заңдары.
|
Ауызша жауапқа дайындық
|
[1,2,3,5]
|
Үй тапсыр.
|
5 апта
|
4
|
7.
|
№ 1-6 -ші тақырыптар.
|
тестке дайындық
|
[1,2,3,7]
|
1 -аралық бақылау
|
6 апта
|
15
|
8.
|
Қатты дене кинематикасы. Ілгерілмелі қозғалыс, жазық қозғалыс. Қатты дененің еркіндік дәрежесі. Бір нүктесі бекітілген қатты дененің қозғалысы. Гироскоп. Оның қолданылуы. Тұтас ортаның деформациясы Серпімді және қалдық деформация. Бір бағыттық созу және сығу. Қарапайым ығысу. Бұралу, майысу деформациялары.
|
Баяндама
|
[1,2,3]
|
Үй тапсыр.
|
7 апта
|
4
|
9.
|
Планеталар мен кометалар қозғалысының негізгі заңдылықтары. Жасанды жер серіктерінің қозғалысы. 1,2,3-ші космостық жылдамдықтар.
|
Баяндама
|
[1,2,3]
|
ағымдық
|
8 апта
|
2
|
10.
|
Инерциялық емес жүйедегі динамиканың негізгі заңы. Кориолис күші.
|
Конспект
|
[1,2,3,5]
|
Үй тапсыр.
|
9 апта
|
2
|
11.
|
Дененің тұтқыр сұйық ішіндегі қозғалысы. Стокстың кедергі күші
|
Конспект
|
[1,2,3.4]
|
Үй тапсыр.
|
11 апта
|
1
|
12.
|
Физикалық, математикалық
маятниктер. Максвелл маятнигі. Гармоникалық тербелістер. Тұтас жүйенің тербелісі.
|
Ауызша
жауапқа дайындық
|
[1,2,3]
|
ағымдық
|
12 апта
|
4
|
13.
|
Дыбыстың атмосферада таралуы. Дыбыс жылдамдығы. Ультра және инфра дыбыстардың қолданылуы. Трубадағы дыбыстық толқындар. Қума және тұрғын толқындар. Акустикалық резонаторлар. Сұйықтың бетіндегі толқындар. Гюйгенс принциптері. Толқындардың дифракциясы
|
Баяндама
|
[1,2,3]
|
ағымдық
|
13 апта
|
3
|
14.
|
.№13-26 тақырыптарды
|
Тестке дайындық
|
[1-15]
|
2 аралық бақылау
|
14 апта
|
15
|
15.
|
№ 1-26 тақырыптарды
|
емтиханға дайындық
|
[1-15]
|
Қорытын-ды
|
15 апта
|
40
|
|
БАРЛЫҒЫ:
|
|
|
|
|
100
|
9-кесте
Студенттердің оқытушымен өзіндік жұмыстары (СОӨЖ)
№
|
Тақырыбы
|
Орындау түрі
|
Тапсыру мерзімі
|
1.
|
Кеңістік және уақыт. Координаталар жүйесі.
|
Баяндама
|
2 апта
|
2.
|
Өлшем бірліктер жүйесі, негізгі және туынды өлшем бірліктер. Халықаралық бірліктер жүйесі
|
Баяндама
|
2 апта
|
3.
|
Цилиндрді орай ағу. Құйынның пайда болуы. Самолеттің қанатын орай ағу. Магнус эффектасі. Циркуляция. Ұшатын аппараттар.
|
Конспект
|
3 апта
|
4.
|
Массасы айнымалы денелердің қозғалысы.
|
Баяндама
|
4 апта
|
5.
|
Лоренц түрлендірулері және олардың салдарлары.
|
Конспект
|
5 апта
|
6.
|
Арнайы салыстырмалы теорияның негізгі қағидалары.
|
Баяндама
|
6 апта
|
7.
|
Қатты денелердің деформациясы. Гук заңы, Юнг модулі, Пуассон коэффициенті.
|
Конспект
|
7апта
|
8.
|
Деформацияның кернеуге тәуелділігі; серпімділік шегі, мықтылық,сынғыштық.
|
Баяндама
|
8 апта
|
9.
|
Әртүрлі денелердің (стержень, цилиндр, шар, т.б.) инерция моменттерін анықтау. Есептер шығару.
|
Конспект
|
9 апта
|
10.
|
Қатты денелердің динамикасы және сақталу заңдары.
|
Баяндама
|
9 апта
|
11.
|
Гидроаэростатика заңдарына есептер шығару.
|
Есеп шығару
|
10 апта
|
12.
|
Бернулли заңы және одан шығатын салдарлар.
|
Баяндама
|
10 апта
|
13.
|
Торричелли формуласы.
|
Баяндама
|
11 апта
|
14.
|
Релятивистік бөлшектің массасы, релятивистік импульс, толық және кинетикалык, энергия.
|
Баяндама
|
11 апта
|
15.
|
Материалдық нүкте кинематикасына есептер шығару.
|
Есеп шығару
|
12 апта
|
16.
|
Ньютон заңдарын пайдаланып есептер шығару. Механикалық күштер.
|
Есеп шығару
|
12 апта
|
17.
|
Сақталу заңдарына есептер шығару .
|
Есеп шығару
|
13 апта
|
18.
|
Бүкіл әлемдік тартылыс заңдарына есептер шығару.
|
Есеп шығару
|
13 апта
|
19.
|
Тербелістер мен толқындар тақырыбына есептер шығару.
|
Есеп шығару
|
14 апта
|
20.
|
Қатты дене механикасы тақырыбына есептер шығару.
|
Есеп шығару
|
14 апта
|
Механика пәнінен есептер шығару үлгісі
Бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс
1 есеп. Жол бойымен бір-біріне қарама–қарсы бағытта екі автомобиль (1 сурет) қозғалып келеді: Біріншісінің жылдамдығы 60 км/сағ, екіншісінің жылдамдығы 90 км/сағ. Бензоколонканың жанында автомобильдер кездесіп, әрі қарай қозғалды.
Кездесуден 30 минут өткеннен кейінгі әрбір автомобильдің орнын және осы мезеттегі екеуінің ара қашықтығын анықтаңыз.
Берілгені:
v1=60 км/сағ
v 2= -90 км/сағ
t = 30 мин
x1–?, x2–?,
1 сурет
Шешуі: Координатаның басы ретінде бензоколонканы алып, автомобильдердің кездескен мезетінен бастап уақытты есептейік. х координата осін бірінші автомобильдің қозғалу бағытымен бағыттайық. Сонда кездесуден 0,5 сағат өткеннен кейінгі автомобильдердің координаталарын мына формуламен есептеуге болады:
х1=x01+v1xt,
х2=x02+v2xt.
Екі автомобильдердің де бастапқы координаталары x01 және x02 нөлге тең. Сондықтан
x1=v1xt және x2=v2xt.
v1x проекциясы оң , себебі v1 жылдамдық векторы x осімен бағыттас v1x=60 км/сағ. v2x проекциясы теріс, оның мәні v2x= -90 км/сағ . Сонымен x1=60 км/сағ*0,5сағ=30км,
x2=-90 км/сағ*0,5 сағ =-45 км.
Автомобильдердің ара қашықтығы координаталардың айырымына тең:
=x1-x2=30км-(-45км) =75км.
Жауабы: м.
2 есеп. Екі автомобиль өзара перпендикуляр жолмен көшенің қиылысқан жеріне қарай (2 сурет) қозғалып келеді. Белгілі бір уақыт мезетінде жылдамдығы v1=27 км/сағ бірінші автомобиль көшенің қиылысынан =300 м қашықтықта болды. Сол уақытта екінші автомобиль ол жерден =450м қашықтықта болды. Сонда бірінші автомобильден кейін t=5 секундтан соң көшенің қиылысына келіп жеткен екінші автомобильдің v2 жылдамдығы қандай ?
Берілгені:
v 1=27 км/сағ
t = 5 с
v2=?
2 сурет
Шешуі: Координатаның басы ретінде көшенің қиылысын, ал уақытты есептеуді автомобильдер сол нүктеден және қашықтықта болған мезеттен санайық. Координаталар осін жолдың бойымен бағыттайық. Бірінші автомобиль x осінің бойымен, ал екіншісі у осінің бойымен қозғалады. Сондықтан бірінші автомобиль қозғалғанда уақытқа байланысты тек x координатасы өзгереді
x=x0+v1xt.
Екінші автомобиль қозғалғанда тек у координатасы өзгереді: у=y0+v2yt . Есептің шарты бойынша x0=- ; у0= ; v1x=v1; v2y=-v2 .
t1 уақытпен көшенің қиылысынан бірінші автомобиль өткен уақытты белгілейік. Бұл кездегі оның координатасы x=0. Екінші автомобиль көшенің қиылысын t1+t уақытта өтеді. Бұл мезеттегі оның координатасы y=0 . Сонымен,
0 = - + v1t1
0 = - v2(t1+t)
Екі теңдеуді бірге шешіп мынаны табамыз: ;
км/сағ
Жауабы: км/сағ.
Координаталар осьтеріндегі векторлардың проекциясы
3 есеп. Дене бастапқы уақыт мезетінде координаталары x0 =-2м және у0=4м нүктеде болды. Одан кейін дененің координаталары x=2м және у=1м нүктеге ауысты. x және y осьтеріндегі орын ауыстыру векторының проекциясын табаңыз?
Берілгені:
х0=-2м Анализ Шешуі:
у0 =4м sx=x-x0 sx=2-(-2)=4м
х=2м sy=y-y0 sy=1-4=-3м
у=1м
sx-? , sy-?
Жауабы:
4 есеп. Орын ауыстыру векторының х осіндегі проекциясы sx=5.2м, ал у осіндегі проекциясы sу=3м болатындай, координаталары x0=-3м және у0=1м бастапқы нүктеден дене белгілі бір жол жүріп өтті. Дененің соңғы орнының координаталарын табыңыз?
Берілгені:
х0=-3м Анализ Шешуі:
у0=1м x=x0+sx x=-3+5.2=2.2м
sx=5.2м y=y0+sy y=1+3=4м
sy=3 м
x-? , y-?
Жауабы: х=2,2 м, у=4 м.
5 есеп. Егер массасы 500 кг дененің координатасы заңдылығымен өзгеретін болса,онда оған әсер ететін күштің проекциясын табыңыз?
Берілгені:
Анализ:
Шешуі: .
Жауабы: .
Сақталу заңдары
6 есеп. Радиустары бірдей болат шар 1 м/с, ал алюминий шар 4 м/с жылдамдықпен қозғалады. Бұл шарлардың қайсысының импульсі үлкен және неше есе?
Берілгені:
,
Жауабы: . Алюминий шардың импульсі болат шардың импульсінен 1,38 есе үлкен.
7 есеп. Массасы 8 г, жылдамдығы 600 м/с оқтың импульсіне тең болу үшін, массасы 160 г хоккей шайбасы қандай жылдамдықпен қозғалуы керек?
Берілгені:
Анализ: ,
Шешуі: ,
.
Жауабы: , .
Қатты денелердің айналмалы қозғалысы
8 есеп. Айналу осіне қатысты Жер шарының инерция
моменті мен қозғалыс мөлшерінің моментін табыңыз ?
Берілгені:
R =6370 км = 6,370 *106 м
M=5,96 *1024 кг
T=24 сағ*3600=86400 с
I=? , L=?
Шешуі:
Шардың инерция моменті
Қозғалыс мөлшерінің моменті
Жауабы: , .
9 есеп. Радиусы R=0,2 м біртекті дискінің құрсауына F=98,1 H тұрақты жанама күш түсірілген. Дискі айналған уақытта оған үйкеліс күшінің моменті Мүйк=4,9 Нм әсер етеді. Дискі 2 тұрақты бұрыштық жылдамдықпен айналады деп есептеп, дискінің массасын табыңыз ?
Берілгені:
R=0,2 м
F=98,1 H
Мүйк=4,9 Нм
2
m–?
Анализ:
Денеге түсірілген күш моментінен Мүйк –ті шегеріп
,
инерция моментін табамыз ;
Біртекті тұтас дискінің инерция моменті .
осыдан дискінің массасын анықтаймыз ;
Шешуі:
.
Жауабы: .
10 есеп. Ұзындығы 1м және салмағы 0,5 кг біртекті стержень вертикаль жазықтықта стерженнің ортасынан өтетін горизонталь осьті айналады. Егер айналдырушы момент 9,81*10-2 Нм тең болса, стержень қандай бұрыштық жылдамдықпен айналар еді ?
Берілгені:
l= 1м
m=0,5 кг
M=9,81*10-2 Нм
?
Шешуі:
Инерция моменті I-ге тең денеге түсірілген күш моменті
.
Бұдан бұрыштық үдеуді табамыз
Стерженнің инерция моменті
Стерженнің бұрыштық жылдамдығы
Жауабы: .
11 есеп. Инерция моменті I= 63,6 кг м2–ге тең маховик тұрақты бұрыштық жылдамдықпен айналады. Маховикті t=20 c ішінде тоқтататын М тежеуіш моментін табыңыз?
Берілгені:
I= 63,6 кг м2
t=20 c
М–?
Шешуі:
Маховикті тоқтататын тежеуіш моменті ,
тұрақты бұрыштық жылдамдық ,
формулаларды орнына қойсақ
.
Жауабы: .
12 есеп. Тұрақты жиілікпен –қа сәйкес айналатын біліктің кинетикалық энергиясы 60 Дж тең. Осы біліктің қозғалыс мөлшерінің моментін табу керек?
Берілгені:
L–?
Шешуі:
, ,
Жауабы: .
Сұйықтар мен газдар механикасы
13 есеп. Қабырғасы 0,5 м куб тәріздес тығынды судың астында ұстап тұру үшін қандай күш түсіру керек?
Берілгені:
Тығынның салмағы
.
Кері итеруші күш
.
Тығынды судың астында ұстап тұратын күш
.
Жауабы: F= 950 Н.
14 есеп. Суға көлемі 115 см3, массасы 300г тас түсірілген. Осы тасқа әсер ететін кері итеруші күш неге тең? Атмосфералық қысым өзгергенде кері итеру күші өзгереді ме? Суда осы тасты ұстап тұру үшін қандай күш жұмсау керек?
Берілгені:
P-? , Fарх-? , F-?
Шешуі:
Жауабы: .
15 есеп. Алтын мен күмістен тұратын қоспаның массасы 300г. Қоспаны суға батырғандағы салмағы 2,75 Н. Осы қоспадағы алтын мен күмістің массасын анықтаңыз?
Берілгені:
Шешуі:
Қоспаның ауадағы салмағы ;
Кері итеруші күш ;
Қоспа ығыстырған судың көлемі ;
Келесі теңдеулер жүйесін құрайық
Бірінші теңдеуден тауып, екінші теңдеуге қоямыз.
Бұдан
, .
Жауабы: , .
16 есеп. Метал бөлшегінің ауадағы салмағы 7,8 Н, судағы салмағы 6,8 Н. Оның А сұйығындағы салмағы 7 Н, ал В сұйығындағы салмағы 7,1 Н. А және В сұйықтарының тығыздығын табыңыз?
Берілгені:
Шешуі: Кері итеруші күш , ығыстырылып шығарылған сұйықтың көлемі .
А сұйығындағы метал бөлшекті кері итеруші күш
.
Сонда А сұйығының тығыздығы
,
сол сияқты ,
.
Жауабы: , .
Салыстырмалылық теориясы.
Масса мен энергияның арасындағы байланыс
17 есеп. Күн кеңістікке әрбір секунд сайын энергиясы Дж сәулені шығарады. Әр секунд сайын күннің массасы қаншалықты кемиді?
Берілгені:
м/с
Дж
Шешуі:
, кг.
Жауабы: кг.
18 есеп. Массаның өзгерісі 1 м.а.б. (массаның атомдық бірлігі) сәйкес келетін энергия өзгерісін табыңыз?
Берілгені:
Шешуі:
.
Жауабы: .
19 есеп. 4,19 Дж энергияның өзгерісіне массаның қандай өзгерісі сәйкес келеді?
Берілгені:
-?
Шешуі:
.
Жауабы: .
Материалдық нүктенің кинематикасы
20 есеп. Тегіс столдың бетінде массалары m1=400 г және m2=600 г екі байланған ағаш жатыр. Оның біреуіне горизонталь бағытта F=2H күш түсірілген. Егер күш: а) бірінші ағашқа (3 сурет), б) екінші ағашқа (4 сурет) түсірілсе жіптің керілу күші Т қандай болады?
Берілгені:
m1=400г 3 сурет
m 2=600г
F=2H
T-?
Шешуі:
1) .
а-ның мәнін екінші теңдеуге қойып керілу күшін табамыз
.
2) .
,
Жауабы: а) , б) .
4 сурет
21 есеп. Тыныштықта тұрған суға қарағанда моторлы қайық ағынға қарсы жүзгенде баяуырақ қозғалады, ал бірақ қозғалысы ағынмен бағыттас болғанда тезірек жүзеді. Бірдей ара қашықтықты (жағаның арғы және бергі бетіне дейінгі аралықты) қай жерде тезірек жүзіп өтуге болады: өзенде ме, әлде көлде ме?
Берілгені :
– көлдегі уақыт
– өзендегі уақыт
- ?
Шешуі: Жағаның арғы және бергі S бетіне дейін көлде жүзуге кететін уақыт
,
ал өзенде жүзуге кететін уақыт
.
Мұндағы - сумен салыстырғандағы қайықтың жылдамдығы. - ағынның жылдамдығы. Енді екі уақыттың қатынасын алсақ,
ол бірден үлкен, яғни өзенде жүзгенде уақыт көбірек керек.
22 есеп. Бір нүктеден, бірдей бастапқы жылдамдықпен аралығы уақытпен екі дене (5 сурет) вертикаль жоғары лақтырылған. Екінші денені лақтырған соң қанша уақыттан кейін және қандай биіктікте олар кездеседі?
Б ерілгені:
5 сурет
Шешуі:
, ,
.
1,75 cекунд уақыттан кейін екі дене кездеседі. бірінші дененің жүрген жолы, ал екінші дененің жүрген жолы
, .
Екі дененің кездесетін биіктігі
.
Жауабы: , .
Материалдық нүктенің динамикасы
23 есеп. Массасы 1т автомобиль орнынан қозғалып 10 с ішінде 20 м/с жылдамдық алды. Автомобиль жүрісін үдеткен күшті табыңыз?
Берілгені:
m=1т
t=1 c
v=20 м/с
F-?
Анализ: ,
Шешуі: ,
Жауабы:F=2 кН.
24 есеп. Массасы 150 кг, бастапқы жылдамдығы 4 м/с көпірдің астынан өтіп бара жатқан қайыққа 50кг жүк тасталды. Осыдан кейін қайықтың жылдамдығы қандай болмақ? Судың кедергісін ескермеуге болады.
Берілгені:
?
Анализ:
Шешуі:
Жауабы:
25 есеп. Массасы 40 кг жердің бетінде тұрған балаға қандай ауырлық күші әсер етеді?
Берілгені:
P-?
Анализ: .
Шешуі:
Жауабы:
26 есеп. 150 Н күштің әсерінен дененің координатасы күш әсер ететін бағытта заңдылығымен өзгереді. Дененің массасы қандай?
Берілгені:
Анализ:
Шешуі:
; .
Жауабы: .
27 есеп. F күші массасы m1 денеге 2 м/с2 , ал массасы m2 денеге 3 м/с2 үдеу береді. Егер екі денені біріктірсе, осы күштің әсерінен дене қандай үдеу алады?
Берілгені:
Анализ:
, , .
Шешуі:
.
Жауабы: .
28 есеп. Горизонталь жазықтықта тыныштықта тұрған массасы m=10 кг денеге жазықтықпен бұрыш жасайтын F1=10 H күш және горизонталь бағытта F2=20 H күш (6 сурет) әсер етеді. Сырғанау үйкелісінің коэффициенті болғанда, дене қандай үдеумен қозғала бастайтынын анық-таңыз?
Б ерілгені:
6 сурет
Анализ:
Шешуі:
.
Жауабы: .
29 есеп. Горизонталь жазықтықтың бойымен бағытталған (7 сурет) F күштің әсерінен массасы 4 кг дене бастапқы жылдамдықсыз сырғанайды. Қозғалғаннан кейін 3 с өткен соң жылдамдығы 0,6 м/с болды. Дене мен жазықтықтың арасындағы үйкеліс коэффициентін деп алып, F күшті анықтаңыз?
Берілгені: Анализ:
7 сурет
Шешуі:
.
Жауабы: .
30 есеп. Тұрақты үдеумен горизонталь бағытта қозғалатын вагондағы сымда массасы 2 кг жүк (8 сурет) ілініп тұр. Сымның керілу күшін және вертикальдан ауытқу бұрышын анықтаңыз. Вагонмен салыстырғанда жүк қозғалмайды.
Б ерілгені:
8 сурет
Анализ:
Шешуі: .
Жауабы: , .
31 есеп. Бала массасы 5 кг шананы 3 м/с2 үдеумен (9 сурет) сүйреп келеді. Егер үйкеліс коэффициенті 0,3 болса тарту күші неге тең?
Берілгені:
9 сурет
Анализ: ,
.
Шешуі: .
Жауабы: .
32 есеп. Жер атмосферасының массасын бағалаңыз.
Берілгені:
– ?
Шешуі: Атмосфераның салмағы, ауаның қысымын жер бетінің ауданына көбейткенге тең.
, , .
Мұндағы – атмосфералық қысым
.
Жауабы: .
33 есеп. Жолаушы найзағай жарқылын көргеннен кейін 10 с соң күннің күркірегенін естіді. Егер ауадағы дыбыстың таралу жылдамдығы 340 м/с болса, найзағай разряды жолаушыдан қандай қашықтықта болған?
Берілгені: Анализ Шешуі:
t=10c S=vt
v=340 м/c Жауабы: 3400 м.
S=?
Тербелмелі қозғалыс
34 есеп. Поездың вагонының ішінде ұзындығы 1м маятник ілінген. Поезд қозғалғанда маятник тербетіледі. Егер рельстің ұзындығы м болса, поездың қандай жылдам-дығында маятник қатты теңселеді?
Берілгені:
м
м
- ?
Шешуі:
, .
Жауабы: .
Бақылау сұрақтары
1.Материалдық нүктенің және қатты дененің кинема-тикасы. Орын ауыстыру, жылдамдық, үдеу. Үдеудің тангенциал және нормаль құраушыларын есептеу. Айналма қозғалыстың сызықтық және бұрыштық шамаларының арасындағы байланыс.
2.Инерциялық санақ жүйелері. Салыстырмалылық принципі. Галилейдің координаталарды және жылдамдықтарды түрлендіру формулалары. Галилей түрлендірулерінің инва-рианттары.
3.Арнайы салыстырмалық теорияның негізгі постулаттары. Сағаттарды синхронизациялау. Лоренц түрлендірулері. Релятивистік жылдамдықтарды қосу формулалары. Лоренц түрлендірулерінің салдарлары. Табиғаттағы негізгі әсерлер және күштер. Ньютон заңдарының тұжырымдамалары және олардың қолданылу облыстары. Материалдық нүктенің релятивистік қозғалыс теңдеуі. Релятивистік бөлшектің импульсі.
4.Материалдық нүктелер жүйесінің қозғалыс теңдеуі. Материалдық нүктелер жүйесінің массалар центрінің қозғалысы. Материалдық нүктелер үшін және материалдық нүктелер жүйесі үшін моменттер теңдеуі. Материалдық нүктелер жүйесі үшін импульстің және импульс моментінің сақталу заңдары.
5. Күш жұмысы. Потенциалдық энергия.
6.Қатты дененің деформациясы және оның түрлері. Гук заңы. Юнг модулі. Серпімді сығылу және созылу деформациялары.
7.Күш жұмысы және дененің кинетикалық энергиясы. Релятивистік бөлшектің энергиясы мен импульсінің байланыстары.
8.Массасы айнымалы дененің қозғалысы. Мещерский теңдеуі және релятивистік емес қозғалыс үшін Циолковский формуласы.
9.Соқтығыстар. Серпімді және серпімсіз соқтығыстарда энергияның алмасуы.
10.Қатты дененің динамикасының теңдеулері. Бекітілген оське қатысты қатты дененің айналма қозғалысының теңдеуі. Қатты дененің инерция тензоры, оның компоненттері және қасиеттері. Қатты дененің оське қатысты инерция моменті.
11.Қарапайым формалы денелердің (цилиндр, диск, жұқа сақина, шар, жіңішке таяқшаның инерция моменттері. Гюйгенс-Штейнер теоремасы.
12.Бір нүктесі бекітілген қатты дененің қозғалысы үшін Эйлер теңдеулері. Еркін айналу осьтері. Гироскоптың қолданылуы.
13.Ньютонның бүкіл әлемдік тартылыс заңы. Кеплердің заңдары, 1,2,3-ші космостық жылдамдықтар. Екі дене мәселесі.
14.Инерциялық емес санақ жүйелері. Жер бетінде байқалатын инерциялық күштер. Салмақсыздық.
15.Гармониялық тербелістердің болу шарттары және гармониялық тербеліс теңдеуі. Гармониялық осциллятордың қозғалысын сипаттайтын физикалық шамалар (амплитуда, жиілік, период, фаза). Бағыттас және бір-біріне көлденең бағыттас тербелістерді қосу. Өшетін тербелістер. Логарифмдік өшу декременті. Мәжбүр тербелістер. Резонанс құбылысы, амплитуданың және тербеліс фазасының күш жиілігіне байланыстылығы. Сапалылық.
16.Тұтас ортадағы толқындар. Тұрғын толқындар.
Қума толқындар. Толқын ұзындығы, таралу жылдамдығы, тербеліс периоды және олардың байланысы.
17.Гидростатика заңдары. Идеал сұйықтың стационар ағысы. Үзіліссіздік теңдеуі. Бернулли теңдеуі.
18.Тұтқыр сұйықтың ламинар және турбуленттік ағысы. Рейнольдс саны. Пуазейль формуласын қорыту. Денелердің тұтқыр сұйық ішіндегі қозғалысы. Стокс заңы. Денелердің маңдайлық кедергі күші және қанаттың көтеру күші.
Механика пәнінен тест сұрақтары
$1. Механикалық қозғалыс дегеніміз . . .
А) дененің басқа денелермен салыстырғандағы орын ауыстыруы.
B) дененің барлық бөліктері бірдей қозғалатын болса.
C) түзу сызық бойымен қозғалатын материалдық нүктенің үдеуі тұрақты болса.
D) дененің бастапқы және соңғы орындарын қосатын бағытталған түзу кесінді.
$2.Материалдық нүктенің орташа жылдамдығын көрсетіңіз.
А) ,
В) ,
С) ,
D) .
$3. Материалдық нүктенің орташа үдеуінің (түзу сызықты қозғалыстағы) формуласын көрсетіңіз.
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$4. Қисық сызықты қозғалыстағы толық үдеуді көрсетіңіз.
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$5.Қисық сызықты қозғалыстағы толық үдеуді векторлық түрде жазыңыз.
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$6.Бұрыштық жылдамдықты көрсетіңіз.
,
,
,
D) .
$7.Бұрыштық үдеуді көрсетіңіз.
,
,
,
.
$8.Нормаль үдеуді (үдеудің нормаль құраушысы) көрсетіңіз.
,
,
,
D) .
$9.Тангенсиал үдеуді (үдеудің тангенсиал құраушысы) көрсетіңіз.
,
,
,
D) .
$10.Сызықтық жылдамдық (v) пен бұрыштық жылдамдық арасындығы байланысты көрсетіңіз.
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$11.Бір қалыпты айнымалы қозғалыстағы дененің жолы.
A) S=Vt
B) S=V/t
C) S=V0t at2 /2
D) S=at2 /2
$12.Материалдық нүктенің қозғалысы теңдеуі-мен берілген. Нүкте қозғалысының бастапқы жылдамдығы қандай?
A) 6
B) 5
C) 4
D) 2
$13.Тыныштық күйінен құлайтын дене қанша уақыт ішінде 4,9 м жол жүреді?
A) t=0,7 с
B) t=1 с
C) t=2,4 с
D) t=4,4 с
$14. Автомобиль 54 км/сағ тұрақты жылдамдықпен 300 м жолды қанша уақытта өтеді?
A) 5c
B) 10c
C) 15c
D) 20c
$15.Еркін құлаған дененің 3 секундта және 4 секундта жүрген жолдарының қатынасы неге тең?
A) 9:16
B) 3:4
C) 3:5
D) 5:7
$16.Бір секундта 20 айналым жасайтын дөңгелектің бұрыштық жылдамдығын табыңыз.
A)
B)
C)
D)
$17.Дене 19,6 м биіктіктен 2 секундта түсті. Үдеуін табыңыз ?
A) 3
B) 6
C) 9,3
D) 9,8
$18.Қозғалыс теңдеуі берілген. vx(t) тәуелділігін табыңыз.
A)
B)
C)
D)
$19.Не себепті Жерді Күнмен салыстырғанда материалдық нүкте деп санауға болады?
А) Жер –шар тәрізді.
В) Жердің массасы Күннің массасынан кем.
С) Жерден Күнге дейін ара қашықтық Жердің радиусынан әлденеше рет артық.
D) Жауаптардың ішінде дұрысы жоқ.
$20.Нормальдық үдеу дегеніміз не?
А)Жылдамдықтың бағыты бойынша өзгеруін анықтайтын толық үдеудің құраушысы
В)Жылдамдықтың сандық мәнінің өзгерісін сипаттайтын үдеудің құраушысы
С)Жылдамдықтың бағытының өзгерісін сипаттайтын жылдамдық векторының құраушысы
D)Жылдамдықтың сандық мәнінің өзгерісін сипаттайтын жылдамдықтың құраушысы
$21. 8м/с бастапқы жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған дене қандай биіктікке көтеріледі (g=10 м/с2, үйкелісті ескермеуге болады)?
А) 8,0 м
В) 6,4 м
С) 3,2 м
D) 0,8 м
$22. Төменде келтірілген қозғалыстардың қайсысы механикалық тербеліске жатады. 1. Әткеншектің қозғалысы. 2. Жерге түсіп келе жатқан доптың қозғалысы.
А) тек қана 1
В) тек қана 2
С) 1 және 2
D) Дұрыс жауап жоқ
$23.Классикалық механиканың (макроскопиялық дене-лердің қозғалысын сипаттайтын Ньютон заңдарының) қолданылу шекарасы қайсы? v- қозғалыс жылдамдығы, с-жарық жылдамдығы.
A) v<
B) v>>c,
C) v>c,
D) v=c.
$24.Материалдық нүктенің қозғалысының теңдеуі . Нүкте қандай үдеумен қозғалады?
A) 3
B) 6
C) 8
D) 2
$25.Еркін түскен дененің бастапқы жылдамдығы нольге тең. Еркін түсу үдеуі , 5 секундта дене қандай жол жүреді?
A) 250 м
B) 125 м
С) 50 м
D) 2 м
$26.Радиусы м дөңгелек тайғанамай 15 м/с жылдамдықпен айналады. Дөңгелектің бұрыштық жылдамдығы қандай?
A) 30
B)
C)
D)
$27. 30 м/с бастапқы жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған тас қанша уақыттан соң жерге түседі? Еркін түсу үдеуін деп алыңыз.
A) 3 c
B) 6 c
C) 9 c
D)1,5 c
$28.Төменде көрсетілген шамалардың қайсысы векторлық? 1. Жылдамдық 2. Үдеу 3. Жол
А) Тек 1
В) Тек 2
С) 1 және 2
D) 1 және 3
$29.Дене шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалғанда, жылдамдығы өзгермей радиусы 4 есе азайса, центрге тартқыш үдеу қалай өзгереді?
А) Өзгермейді
В) 4 есе артады
С) 2 есе артады
D) 2 есе азаяды
$30. Бұрыштық жылдамдықтың өлшем бірлігін көрсетіңіз.
1/с2,
с,
с-2.
1/с.
$31.Материалдық нүктенің лездік жылдамдығын табыңыз.
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$32.Бір планетада 40 м биіктіктен құлаған дене оның бетіне 4 секундта келіп жетті. Осы планетадағы еркін түсу үдеуі қандай?
A) 2
B) 2,5
C) 4,0
D) 5
$33.Еркін құлаған дененің 2 секундта және 3 секундта жүрген жолдарының қатынасы неге тең?
А) 5:2
В) 4:9
С) 3:5
D) 2:3
$34.Дене еркін құлағаннан кейін 5 с өткен соң қандай жылдамдықпен қозғалады? Бастапқы жылдамдығы нольге тең, g= 10 м/с2.
А) 50 м/с
В) 150 м/с
С) 200 м/с
D) 280м/с
$35.Еркін құлаған дененің 1 секундта және 2 секундта жүрген жолдарының қатынасы неге тең?
А) 1:5
В) 1:2
С) 1:3
D) 1:4
$36.Материалдық нүктенің жылдамдығы 2t+16 заңдылығымен өзгереді. Нүктенің 2 секунд пен 4 секунд аралығындағы орташа жылдамдығын табыңыз.
А) 20
В) 24
С) 40
D) 22
$37.Радиустары R=4 см және R=12 см дискілер жиектерімен байланысқан. Егер бірінші дискінің бұрыштық жылдамдығы болса, онда екінші дискінің бұрыштық жылдамдығы қандай болады?
А) 3
В) 5
С) 6
D) 8
$38.Тангенсиал үдеумен бұрыштық үдеу арасындағы қатысты табыңыз?
D)
$39.Нормаль үдеу мен бұрыштық жылдамдық арасындағы қатысты табыңыз?
А)
В)
С)
D)
$40. Центрге тартқыш үдеудің өрнегі қайсы?
A) mv/r
B) v/R2
C) v2 /R
D) v2 R
$41.Дене шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалғанда, жылдамдығын өзгертпей, радиусын 3 есе азайтқанда центрге тартқыш үдеу қалай өзгереді?
А) өзгермейді
В) 4 есе артады
С) 3 есе артады
D) 3 есе азаяды
$42.Радиусы 0,4 м дөңгелек тайғанамай 20 м/с жылдамдықпен айналады. Дөңгелектің бұрыштық жылдамдығы қандай?
А) 50
В) 7,5
С) 1/50
D) 8
$43.Вагон терезесінен жердің горизонталь бетіне бір зат еркін құлады. Зат қандай жағдайда тез құлайды: вагон тұр; бір қалыпты түзу сызықты қозғалыста; бір қалыпты үдемелі қозғалыста? Ауа кедергісін ескермеңіз.
А) Вагон тыныштықта тұрғанда
В) Вагон бір қалыпты түзу сызықты қозғалғанда
С) Вагон бір қалыпты үдемелі қозғалғанда
D) барлық жағдайда құлау уақыты бірдей
$44.Бірқалыпты кемімелі қозғалыстағы жол қайсы ?
A)
B)
C)
D)
$45.Бірқалыпты үдемелі қозғалыстағы жылдамдықты көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$46.Бірқалыпты кемімелі қозғалыстағы жылдамдық қайсы?
A)
B)
C)
D)
$47.Бірқалыпты айнымалы айналма қозғалыстағы бұрылу бұрышын көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$48.Бірқалыпты айнымалы айналма қозғалыстағы бұрыштық жылдамдықты табыңыз.
A)
B)
C)
D)
$49.Материалдық нүктенің лездік үдеуін көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$50.Бірқалыпты үдемелі қозғалыстағы жол қайсы?
A)
B)
C)
D)
$51.Күш моментінің өлшем бірлігі қайсы?
A)
B)
C)
D)
$52. 20 м/с бастапқы жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған тас қанша уақыттан соң жерге түседі? Еркін түсу үдеуін деп алыңыз.
A) 8 c
B) 6 c
C) 4 c
D) 2 c
$53.Материалдық нүктенің қозғалысының теңдеуі: . Нүкте қандай үдеумен қозғалады?
A) 3 м/с2
B) 4 м/с2
C) 6 м/с2
D) 8 м/с2
$54.Релятивистік динамиканың негізгі заңын көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$55.Релятивистік бөлшектің толық энергиясы қайсы?
A)
B)
C)
D)
$56.Релятивистік бөлшектің кинетикалық энергиясын табыңыз.
A)
B)
C)
D)
$57.Лоренц түрлендірулерін көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$58.Сағат жүрісінің релятивистік баяулауын жаз.
A)
B) =
C)
D)
$59.Бөлшектің релятивистік массасын көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$60.Релятивистік импульс қайсы?
A)
B)
C)
D)
$61.Заттың массасы жылдамдығына байланысты ма? (m0– дененің тыныштық массасы, m–қозғалыс массасы, Е– кинетикалық энергиясы, с– жарық жылдамдығы, v- дененің қозғалыс жылдамдығы ).
A) жоқ
B) Иә,
C) Иә,
D) Иә,
$62.Егер санақ жүйесінде тыныштықта тұрған стержен-нің ұзындығы болса, онда санақ жүйесіне қатысты жылдамдықпен қозғалғанда ұзындығы қандай болады?
A)
B)
C)
D)
$63.Ньютонның екінші заңының импульстік түріне қай өрнек сәйкес келеді?
A)
B)
C)
D)
$64. Дене 40 Н күштің әсерінен 2 м/с2 үдеу алды. Дененің массасы неге тең ?
A) 20 кг
B) 40 кг
C) 80 кг
D) 100 кг
$65. 15 Н қорытқы күш әсер ететін дене 3 м/с2 үдеумен қозғалады. Дененің массасы неге тең?
A) 2 кг
B) 0,2 кг
C) 30 кг
D) 5 кг
$66.Динамикадағы қозғалыс теңдеуін көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$67.Материалдық нүктенің тыныштық күйде болу шартын өрнектейтін формуланы көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$68.Автомобиль үдеумен қозғалады. Автомобиль ішіндегі адамның массасы m болса, онда ол орындық арқалығына қандай күшпен әсер етеді?
A)
B)
C)
D)
$69.Қандай физикалық шамалар “ “ өлшем бірлігімен өлшенеді?
A) Қысым
B) Импульс
C) Күш
D) Күш импульсі
$70.Ньютонның екінші заңының формуласын көрсетіңіз.
,
,
,
D) .
$71.Халықаралық бірліктер жүйесінде дененің импульсі қандай өлшем бірлікпен өрнектеледі?
A)
B)
C)
D)
$72.Тұйық жүйедегі импульстің сақталу заңын мына формулалардың қайсысы өрнектейді?
A)
B)
C)
D)
$73.Үйкеліс күшінің өрнегін көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D)
$74.Сырғанау үйкелісінің күшін табыңыз.
A)
B)
C)
D) .
$75.Домалау үйкелісінің күші неге тең?
A)
B)
C)
D) .
$76.Материалдық нүктелер системасының массалар центрінің координаталарын көрсетіңіз.
A)
B)
C)
D) Дұрыс жауап жоқ.
$77.Денеге тұрақты күш әсер еткенде оның түзу сызық бойымен орын ауыстыруы кезінде (күш пен орын ауыстыру арасындағы бұрышы- ) істелінген жұмысты табыңыз ?
,
,
,
D)
$78.Қандай физикалық шама [Н м] өлшем бірлігімен өлшенеді ?
A) күш
B) импульс
C) қуат
D) энергия (жұмыс)
$79.Дененің кинетикалық энергиясын көрсетіңіз.
A) ,
B) ,
C) ,
D)
$80.Жер бетінен h биіктікке көтерілген дененің потенциалдық энергиясы қайсы?
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$81.Толық механикалық энергияның формуласын көрсетіңіз.
,
,
,
D) .
$82.Массасы 3 кг, жылдамдығы 4м/с –пен қозғалатын дененің кинетикалық энергиясын табыңыз.
A) 18 Дж,
B) 12 Дж,
C) 24 Дж,
D) 48 Дж.
$83.Массасы 2 кг денені жер бетінен 5 м биіктікке көтерген кездегі потенциалдық энергияны табыңыз, еркін түсу үдеуі g=10м/с2.
A) 80 Дж,
B) 100 Дж,
C) 120 Дж,
D) 50Дж.
$84. Қуаттың өлшем бірлігін көрсетіңіз.
A) Дж,
B) Вт,
C) В,
D) А.
$85.Егер уақытта істелген жұмыс болса, осы уақыттағы орташа қуатты табыңыз.
D)
$86.Уақыттың берілген мезетіндегі қуатты (лездік қуатты) табыңыз.
D)
$87.Жердің тартылыс өрісінде орын ауыстырған дененің жұмысы қай формуламен анықталады (g=const)?
A)
B)
C)
D)
$88.Тұрақты күш әсерінен істелінетін жұмыс қай формуламен анықталады?
A)
B)
C)
D)
$89.Халықаралық бірліктер системасында қуат қандай өлшем бірлікпен өрнектеледі?
A)
B)
C)
D)
$90. 6 м/с жылдамдықпен қозғалып келе жатқан массасы 2 кг дененің кинетикалық энергиясы неге тең?
А) 16 Дж
В) 36 Дж
С) 24 Дж
D) 72 Дж
$91.Адам жүкпен 10 м биіктікке көтерілуде. Адамның массасы 60 кг, жүктің массасы 10 кг. Адам істеген жұмыстың шамасы неге тең?
А) 6000 Дж
В) 7000 Дж
С) 8000 Дж
D) 10000 Дж
$92. Қатаңдығы 100 н/м серіппенің ұзаруы 0,2 м. Осы серіппеге әсер етуші күштің шамасын табыңыз.
A) 20 Н,
B) 50 Н,
C) 2 Н,
D) 10 Н.
$93. Қатаңдығы 100 н/м серіппе 25 Н күштің әсерінен созылады. Серіппенің ұзаруы неге тең?
A) 0,25 м,
B) 4 м,
C) 4 см,
D) 2,5 см.
$94. Гук заңы (серпімділік күшінің формуласы) қайсы?
A) ,
B) ,
C) ,
D) .
$95.Серіппені созған кездегі серпімділік күшінің жұмысын анықтайтын формуланы көрсетіңіз.
,
,
,
.
$96.Серіппелі маятниктің меншікті жиілігі қалай анықталады?
A)
B)
C)
D)
$97. Серпімділік күші дегеніміз не?
А) Жердің центріне бағытталған, Жерге тартылу күші.
В) Бағыттары денелерді қосатын сызықтар бойымен бағытталған, денелердің өзара тартылыс күші.
С) Денелердің деформациялану кезінде пайда болатын және деформациялану кезіндегі дене бөлшектерінің орын алмасу бағытына қарсы бағытталған күш.
D) Жауаптар арасында дұрысы жоқ.
$98. Массасы 10 кг дене қаттылығы серіппеге бекітілген. Тербелістің меншікті жиілігін анықтаңыз.
A)
B)
C)
D)
$99. Сығылған серіппенің потенциалдық энергиясының анықтамасына қай өрнек сәйкес келеді?
A)
B)
C)
D)
$100.Серіппеде тербеліп тұрған жүк 16 секунд ішінде 20 тербеліс жасады. Тербелістің периодын табыңыз?
А) 0,2
В) 0,4
С) 0,6
D) 0,8
Достарыңызбен бөлісу: |