Дәріс кешені kv him 2218 «Химия» пәні 6В07105- «Технологиялық машиналар және жабдықтар» Мамандығы үшін Алматы, 2020 ж. №1 Дәріс
Химиялық байланыстың түзілу механизмі
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Алмасу механизмі
- Донорлы
| Химиялық байланыстың түзілу механизмі
Валенттік байланыстар (ВБ) әдісіне сәйкес химиялық байланыс алмасу немесе донорлы-акцепторлы механизм бойынша түзілуі мүмкін. Алмасу механизмі келесі ережелерге негізделген: – әрбір атом жалпы электрон жұбы түзілуіне бір жұптаспаған электроннан береді; – қалыпты немесе қозған күйдегі атомдардың жұптаспаған электрондарының саны валенттілікті анықтайды (s- және р-элементтері үшін бұл сыртқы электрон бұлттарының жұптаспаған электрондары (ē); d- және f- элементтері үшін – сыртқы, сыртқының алдындағы, оның алдындағы деңгей. Мысалы: Кальций атомының Ca қалыпты күйде (4s2) валенттілігі нөлге тең, ал қозған күйде (4s14p1) екіге тең. Көптеген d- және f-элементтерінің сыртқы ұяшықтарында негізгі күйде жұптаспаған электрондар (ē) жоқ, сондықтан олардың валенттілігі нөлге тең. Мұндай жағдайда d- және f- ұяшықтарының жұптаспаған электрондары басқа атомдардың электрондарымен электрон ē жұбын түзе алмайды, себебі сыртқы электрон бұлттарымен жабылған. Атомның қозған күйінде сыртқы қабатындағы жұптаспаған электрондар химиялық байланысқа түседі және ішкі электрон ұяшығын ашады. Мысалы: Қалыпты күйде темірдің валенттілігі (4s23d64p0) нөлге тең, ал қозған күйде алтыға (4s13d64p1) тең. Жұптасқан d-электрондар бөлінбейді, себебі, үшінші қабатта бос орбитальдар жоқ. Керісінше осмий атомында қозған күйінде сыртқы және оның алдынғы қабатындағы электрондар ē жұптаспайды, сондықтан максималды валенттілігі сегізге дейін жоғарылайды: Os - 6s25d66p05f0 (негізгі күйі, В=0).
5d 5f 6s 6p Os* - 6s15d56p15f1 (қозған күйі, В=8).
5d 5f 6s 6p Донорлы-акцепторлы механизм келесі қағидаларға негізделген: – жалпы электрон жұбы бір атомның (донор) бөлінбеген электрон жұбы есебінен және басқа атомның немесе ионның (акцептор) бос орбитальдары есебінен түзіледі – атомның жалпы валенттілігі жұптаспаған электронның жалпы санымен және донорлы-акцепторлы механизм бойынша түзілген байланыстармен анықталады. Мысалы: Аммиак молекуласында азоттың бөлінбеген электрон жұбы бар, ал сутегі ионы бос орбитальға ие ( 4.2-сурет). NH3 молекуласы және Н+ ионы жеткілікті жақындасқанда азоттың екі электрон бұлты сутегі ионының тартылыс сферасына түсіп, азот атомы үшін және сутегі атомы үшін де жалпы болады және тағы бір N-H байланысын түзеді. Сондықтан амоний ионында NH4+ азот төртке тең валенттілікті көрсетеді, себебі ол сутегімен алмасу механизмі бойынша және донорлы-акцепторлы механизм бойынша үш коваленттік байланысты түзеді: 4.2-сурет. Донорлы-акцепторлы механизм бойынша NH4+ ионының түзілуі жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|