Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы
жүктеу/скачать 434,65 Kb.
|
дәрістік кешен ФАП-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі әдебиеттер.
- Қосымша әдебиеттер.
- Мақсаты: Зерделеп, құрылысының ерекшеліктері және олардың жұмыс істеуі жүрек-қан тамырлары жүйесі, қан айналымын арттырады. Дәріс жоспары
- Дәріс тезистері.
| Үлестірмелі материалдар. кестелер, слайдтар, муляждар, планшеттер.
Бақылау сұрақтары (кері байланысы): 1.Сыртқы ұйқы артериясының бұтақтары ұйқы үшбұрышында қандай ретпен жүреді? 2.Сыртқы ұйқы артериясының соңғы бұтақтарын және олардың таралу аймағын атаңыз. 3.Ішкі мықын артериясының париеталды бұтақтарын және олардың тармақталу аймағын атаңыз. 4.Ішкі мықын артериясының висцералды тармақтарын атаңыз Негізгі әдебиеттер. Қазақ тілінде: негізгі: 1. Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т.1. Сүйектер туралы ілім. – М.:ГЭОТАРМедиа,2014 2. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с. 3. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап : оқу құралы . - Алматы : Эверо, 2016. - 248 бет. с. 4. Досаев Т.М. Адам анатомиясы.-Ақ-Нұр, 2013 5. Адам анатомиясы : оқулық - Алматы : ЖК "Ақнұр", 2013. Қосымша әдебиеттер. 1. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ том. Астана: «Фолиант», 2005. №34 Тақырып. Бұғанаасты артериясы. Қол және аяқ артериялары. Мақсаты: Зерделеп, құрылысының ерекшеліктері және олардың жұмыс істеуі жүрек-қан тамырлары жүйесі, қан айналымын арттырады. Дәріс жоспары: 1. Бұғана асты артериясы 2. Омыртқа артериясы 3. Базилярлы артериясы Дәріс тезистері. Бұғана асты артериясы (a. subclavia) қолқадан (солдан) және иық-бас діңінен (оңнан) басталады, бас және жұлын миын, теріні, бұлшық еттер мен мойынның басқа да мүшелерін, иық белдеуін, қол-ды, сондай-ақ кеуде және іш қуысының алдыңғы қабырғасын, перикард, плевраны және диафрагманы . Оң жақ бұғана асты артериясы шамамен 4 см ұзын. Артерия плевраның күмбезін жейді және кеуде қуысынан жоғарғы апертура арқылы шығады, (иық қабатымен бірге) жамбас аралық аралығына түседі, содан кейін клю-чицаның астына өтеді, i қырынан өтеді (аттас борозда жатыр). Артерияның осы қабырғасының латеральды жиегінен төмен бұлшық ет қуысына өтеді, онда қолтық асты артериясы сияқты жалғасады. Шартты қосылған артерияны үш бөлімге бөледі: 1) басынан алдыңғы саты бұлшық етінің ішкі шетіне дейін; 2) жілінаралық аралықта және 3) жілінаралық аралықтан шығу бойынша. Бірінші бөлімде артериядан үш тармақ бар: омыртқа және ішкі кеуде артериясы, қымыз жүрек ұны, екінші бөлімде — қабырғалық оқпан, үшінші бөлімде — кейде мойынның көлденең артериясы. 1. Омыртқа артериясы (a.vertebrdlis) — қосылған артерияның ең ірі тармағы, оның жоғарғы жартылай айналасынан VII мойын омыртқа деңгейінде кетеді. Онда 4 бөлікбөлінеді:алдыңғы саты бұлшық еті мен мойынның ұзын бұлшық еттері арасында оның омыртқаға дейінгі бөлігі (parsprevertebrilis) орналасқан. Одан әрі омыртқа артериясы VI мойын омыртқасына жіберіледі — бұл оның көлденең қуысы [мойын] бөлігі (parstrans-versaria, s. cervicalis), ол VI—II мойын омыртқаларының көлденең тесіктері арқылы жоғары өтеді. ІІ мойын омыртқасының көлденең тесігінен шығып, омыртқа артериясы латеральды бұрылады және Атлант бөлігіне өтеді (parsatlantica). Атланттың көлденең өсіндісінде тесік арқылы өтіп, артерия артынан оның жоғарғы буын шұңқырын (беті) жұлын миының қатты қабығын (омыртқа арнасында) теседі және үлкен желкелі тесік арқылы бас сүйегінің қуысына түседі. Мұнда оның ішкі бөлігі (parsintracranialis). Ми көпірінің артында бұл артерия базилярлық артерияны құра отырып, қарама-қарсы жағынан ұқсас артериямен қосылады. Екінші, поперечноотростковой бөлігінде позвоночной артериясының отходятспинномозговые [корешковые] бұтақтары (rr.spindles, s.radiculares), жұлын миына омыртқааралық тесіктер арқылы өтетін, және E т - в және (rr.musculares), шыққан терең бұлшық мойын. Барлық қалған бұтақтар омыртқа артериясының бас ішілік бөлігінен бөлінеді: 1) менингеалды бұтақтар (rr.meningei; тек 2-3) артқы бас сүйек шұңқырында мидың қатты қабығына бағытталады; 2) артқы жұлын артериясы (a.spinalisposterior) ұзынша мидың сыртынан өледі, содан кейін артқы бетіне төмен түседі, қарама-қарсы жағындағы бір аттас артериямен анастомозия арқылы; 3) алдыңғы жұлын артериясы (a.spinilisanterior) артқы мидың алдыңғы саңылауының тереңдігіне қарай бағытталатын, қарама-қарсы жағындағы аттас артериямен жалғанады; 4) артқы төменгі мишық артериясы (оң және сол) (a.inferiorposteriorcerebelli), ұзынша миды басып, мишықтың артқы жіңішке бөліктерінде тарылады. Базилярлы артериясы (a.basilaris) — жібек жалқы ыдыс орналасады базилярнойборозде көпір (сур. 90). Көпірдің алдыңғы жиегінің деңгейінде екі соңғы тармаққа — артқы оң және сол ми артериялары бөлінеді. Базилярлық артерияның оқпанынан кетеді: 1) алдыңғы төменгі мишық артериясы, оң және сол (a.inferioranteriorcerebelli), мишықтың төменгі бетінде тармақталады; t 2) лабиринт артериясы, оң және сол (a.labynnthi), ішкі құлаққа ішкі есту жолы арқылы ұлу алды нервінің (бас сүйек нервтерінің VIII жұбы) жанында өтеді; 3) көпір артериялары (aa.pontis) көпірді қанмен қамтамасыз етеді; 4) орташа ми артериялары (aa,mesencephalicae) орташа миға жіберіледі; 5) Жоғарғы мишық артериясы, оң және сол (a.superiorcerebelli), мишықтың жоғарғы бөліктерінде тарайды. Мидың артқы артериясы (a.cerebriposterior) артта және жоғары өтеді, ми аяқтарын жұлып, үлкен ми жарты шарының ілініс және желкелі бөлігінің төменгі бетінде тарамдалған, қабықты және Орталық (терең) бұтақтарды береді. Мидың артқы артериясына рияның артқы дәнекер артасы (ішкі ұйқы артериясынан) құяды, нәтижесінде үлкен мидың артериялық (виллизиев) кпугі (cir - culusarteriosuscerebri) пайда болады. Бұл шеңбердің пайда болуына оң және сол жақ ми артериялары, артқы жағындағы артериялық шеңбер қатысады (сурет. 90). Артқы ми артериясын ішкі ұйқы арқылы әрбір жағынан артқы соединитн және тел ьная арт ерия. Үлкен мидың артериялық шеңберінің алдыңғы бөлігі оң және сол жақ алдыңғы ми артерияларының арасында орналасқан артерияның алдыңғы дәнекері м және оң және сол жақ ішкі ұйқы артерияларынан соот - тозған. Үлкен мидың артериялық шеңбері оның негізінде жасырын кеңістікте орналасқан. Ол алдыңғы және бүйірінен көру қиылысын қамтиды; артқы дәнекер артериялары гипоталамус бүйірінен жатыр, артқы ми артериялары көпірдің алдында жатыр. 2.Ішкі кеуде артериясы (a.thoracicainterna) омыртқа артериясына қарама-қарсы астыңғы жартылай шеңберінен және бірнеше латеральды омыртқа артериясынан кетеді. Артерия алдыңғы кеуде қабырғасының артқы бетіне төмен түседі, артынан і-VIII қабырғаның шеміршектеріне жақындайды (сурет. 91). Артерияның VII қабырғасының төменгі шетінде соңғы екі бұтаққа — бұлшықет - диафрагмалды және жоғарғы бөртпе артериясына ыдырайды. Ішкі кеуде артериясынан бірқатар бұтақтар кетеді: 1) медиастинальды бұтақтар (rr.mediastinales) ортаңғы плевраға және жоғарғы және алдыңғы ортадағы клетчаткаға барады; 2) тимус бұтақтары (rr.thymici); 3) бронхиалды және трахеалды бұтақтар (rr.bronchialesettra-cheales) трахеяның төменгі бөліміне және тиісті тараптың Бас бронхына жіберіледі; 4) перикардодиафрагмалъ артериясы (a.pericardiacophrenica) ІІ қабырға деңгейінде ішкі кеуде артериясының діңінен басталады және диафрагмалды нервпен бірге перикардтыңлатеральды беті бойынша (оның арасында және медиастинальдыплеврамен) түседі, перикард пен диафрагмаға бұтақтар береді, мұнда диафрагманы қанмен қамтамасыз ететін басқа артериялармен өлшенеді.; 5) кеуде бұтақтары (rr.sterndles) кеуде қанымен қамтамасыз етеді және қарама-қарсы жақтың аттас тармақтарымен анастомозды; 6) тесетін бұтақтар (rr.perfordntes) Үлкен кеуде бұлшық етіне, теріге жоғарғы 5-6 қабырға аралық аралықтарда өтеді, ал 3-ші, 4 - ші және 5-ші тесетін артериялар (әйелдерде) сүт безінің медиальды бұтақтарын (rr.mammariimediates); 7) алдыңғы қабырға аралық тармақтары (rr.intercostalesanteriores) жоғарғы бес қабырға аралық аралықтарда латералды бағытта қабырға аралық бұлшық етке кетеді; 8) бұлшық ет-диафрагмалъ артериясы (a.musculophrenica) диафрагмаға төмен және латеральді түрде жіберіледі. Жол бойымен бес төменгі қабырға аралық бұлшықеттерге қабырға аралық бұтақтар береді; 9) жоғарғы бөртпе артериясы (a.epigdstricasuperior) іштің тік бұлшықетінің қынапына оның артқы қабырғасы арқылы кіреді, бұлшықетті артқы бетіне орналастырады. Кіндік деңгейінде төменгі бөрік үсті артериясы бар анастомозды (сыртқы табан артериясының тармағы). Қалқанша-мойын сабауы (truncusthyrocervical) смартфондарға арналған тиімді подключичной артериясының у медиального өлкенің алдыңғы баспалдақ бұлшық. Діңнің ұзындығы 1,5 см-ге жуық және көп жағдайда төрт тармаққа бөлінеді: төменгі қалқанша, қалқанша үсті, көтерілу және мойын артериясы. 1) төменгі қалқанша артериясы (a. thyroideainferior) мойынның ұзын бұлшық етінің алдыңғы бетіне қалқанша безге қарай жоғары қарай бағытталып, оған темір бұтақтары (glandul&res) береді. Төменгі қалқанша артериясынан жұтқыншақ және өңеш бұтақтары (rr.pharyngealesetoesophagedles), трахеалды бұтақтар (rr.қалқан тәрізді шеміршек пластинасының астында жоғарғы көмей артериясы (жоғарғы қалқан тәрізді артерия тармағы)); 2) жауырынның көлденең артериясы (a.suprascapularis) деп аталатын жауырынның көлденең артериясы книз және алдыңғы және артқы баспалдақ бұлшық еттері арасында латералды жүреді. Содан кейін артерияның жауырын-тіл асты бұлшықетінің төменгі ішінің бойымен артына, жауырынның жоғарғы жарылуына қарай, ол арқылы сүйекке, содан кейін сүйектің шұңқырына, онда жатқан бұлшық еттерге өтеді. Артериямен, жауырынды (жауырынды артерияның тармағы) және акромиальды бұтақты (r.acromialis) береді, ол кеудеакромиальды артериядан бір аттас бұтақпен анастомозирует; 3) көтерілетін мойын артериясы (a. cervicalisascendens) алдыңғы саты бұлшық етінің алдыңғы бетіне жоғары қарай өтеді және мойынның терең бұлшық еттерін қанмен қамтамасыз етеді (кейде мойынның көлденең артериясынан кетеді); 4) мойын артериясы (a. cervicdlissuperficidlis) алдыңғы саты бұлшық еті мен иық өрімі мен жауырын көтеретін бұлшықеттер алдында латеральды және жоғары өтеді. Артерия мойынының латеральды үшбұрышының сыртқы бөлігінде трапеция тәрізді бұлшық еттердің астына кетеді, оны қанмен қамтамасыз етеді. Кейде артерия жоғары мойын артериясынан кетеді. Қабырғалық-мойын діңі (triincuscostocervicalis) бетаралық аралықта қосылған артериядан кетеді, мұнда бірден (I қабырға мойын деңгейінде) қабырға аралық екі артерияға бөлінеді: жүктеу/скачать 434,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|