Қосымша әдебиеттер.
1. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ том. Астана: «Фолиант», 2005.
№37 Тақырып. Қан топтары.Резус-фактор.
Мақсаты: Оқушыларды қан топтарының түрлерімен ,ерекшеліктері және қан құю әдістері,резусфоктарлар туралы түсініктер беру.
Дәріс жоспары:
1. Қан топтары және олардың сәйкестігі
2. Резус фактор
3. Қарама-қайшылы топ
Дәріс тезистері.
Қанның негізгі 4 тобы бар. Қан беретін адамды - донор (латынша «donore» – сыйлаушы), қабылдайтын адамды – реципиент (латынша «recepiens» -қабылдаушы) дейді.
0 тобы (I топ) «Әмбебап донор»
0 қантобы бар адамның А және В антигендеріжоқ. Сондықтанмұндайқандыкезкелгенқантобы бар адамдарғақұюғаболады, себебіолбөгдеқанретіндеқабылданбайды. Соныменбіргеосындайағзада АВ-антиденелері бар, сондықтаниммундықжүйеөзіненбасқақантобынқабылдамайды.
А тобы (II топ)
Бұлағзада а антигендері мен В антиденелері бар, сондықтанол 0 және А (I және II топтар) қанынқабылдайалады, Вжәне АВ антигендері бар жасушаларбөгдеболыптанылады.
В тобы (III топ)
Осындайқанныңқұрамында В антигендері мен А антиденелері бар. Ағза 0 және В (I және II топ) қанынқабылдайалады.
АВ тобы (IV топ) «Әмбебап реципиент»
Осындайағзада А және В антигендерініңекеуі де бар. Мұндайқаны бар адамкезкелген тРезус фактор Rh
Эритроциттердіңбетінде резус факторғажауапберетінбасқаантиденелердіңбелгілібіртобыорналасуымүмкін. Егеролбарболса, қан резусы оңRh+ болады. Егерантиденелердіңбұлтобыболмаса, резус терісRh-.
Қан резусы терісадамдар тек резусы терісқандығанақабылдайалады. Резусы оңадамдарекітүрін де қабылдайалады.
Осылайша, кезкелгенреципиенткеқұюғаболатынең «әмбебап» қан – резусы теріс 0 тобындағықан (0(I) Rh-).
Қазіргімедицинадақанды тек өзтобынақұюқажетдегенқағидатықолданылады. Бұлмақсатпенбүгіндекөптегенжағдайлардақанныңэритроциттік масса, лейкоциттік масса жәнет.б. сияқтықұрамдасбөліктеріғанақұйылады. Егерқантоптарысәйкескелмесе, эритроциттержелімденіпқалады да, аяғысәтсіздіккеұшырайды.
Топтағықандықабылдайалады, себебіоныңқанындаантиденелержоқ.Әйелдердің резус-факторыныңтерісболғаныөтежақсыемесекенінбәрібіледі. Алайда, олардыңқантобыбіріншітопқажатса да, жақсыемес. Жалпыалғанда, бұлқантоптарынақатыстыкөбісібілебермейтінкөптегенқұпиянәрселер бар.
Достарыңызбен бөлісу: |
