14-жаттығу .
Мәтінде берілген ақпаратты пайдалана отырып, «дырау» сөзінің мағынасын түсіндіріп, сурет арқылы бейнеле. Дырау қамшы – жуан тілінген таспадан өрілген, өрімі ұзын әрі жуан,
ұрыс, қорғаныс қаруы ретінде қолданылатын қамшының түрі. Дыр қамшы,
дырау қамшы деген тұрақты тіркестің мағынасы «үлкен», «мықты» қамшы
дегенді білдіреді. Дегенмен дыр, дырау сөздерінің жеке алғандағы мағынасы
түсініксіз. Байқауымызша, аталған сөздердің түп-төркіні дүре соғу, дүре салу
дегендегі дүре сөзімен байланысты. Мұндағы
дүре – парсының дүррэ
«қамшы» деген сөзінің қазақы фонетикалық түрленіске түскен түрі.
Бастапқыда дүре қамшы түрінде айтылып, бертін келе дыбыстық өзгерістерге
ұшыраған. Сөздің дүре деген жіңішке түрі жуан дыбысталатын қамшы
сөзімен дыбыстық бір ырғақта айтылу барысында дырау, дыр болып
жуандаған. Көркем әдебиетте, сөйлеу тілінде дырау қамшы да, дыр қамшы да
45
жиі қолданылады. Дырау қамшы мен дыр қамшының мағынасы бірдей, тек
алғашқысы – жалпыхалықтық сипаттағы, соңғысы – аймақтық қолданыстағы
атаулар.
