Тақырып 4. Әлеуметтік құрылым және қоғамның стратификациясы

 1. Жаңғырулар мен жаһандық өзгерістерге толы жаңа тарихи дәуірде ашық қоғам туралы, яғни еркіндік пен прогресс, қазіргі әлем мен болашаққа ашық болатын қоғам туралы түсініктер өзектене түсуде. Ашық қоғам идеясының айқын жақтаушысы ретінде тарихта Карл Поппер танылады. Ол Платоннан ХХ ғасырдың ортасына дейінгі ең жақсы деген мемлекет идеясының теориядағы эволюциясын сыни талдаудан өткізеді. Платонның түсініктерінде жақсы мемлекетте билеушіден бастап қоғамның әрбір қарапайым өкілдерінің әрқайсысына дейін өздерін азаматтық міндеттерін орындай отырып бақытқа жететіндігі және ХХ ғасырдың демократиялық қоғамдарындағы бақыт туралы түсініктердің қандай болғандығы сұрыптаудан өткізіледі. К. Поппер кезінде өрнектелген Платонның мемлекет туралы идеяларын «тоталитарлы идеялар» деп есептейді. Өйткені Платон қоғамды сипаттау барысында жаһандық, уақыттан тыс деңгейдегі әділеттілік, даналық, ақиқат және сұлулық деген ұғымдарды қолданады, ал олар адамгершілік талаптары жүйесінде тоталитарлы сипат алады деген тұжырымға келеді. «Жабық» қоғамдар деп аталатын құрылымдардың ашық қоғамдар (бұл қоғамды қалыптастыратын әлеуметтік топтардың жасандылығына қарамастан) деңгейіне өтуі, К. Поппердің пайымдауынша, адамзат тарихындағы ұлы революциялардың қатарына жатады. Осы үлкен тарихи процестің адамзат тек бастапқы кезеңдерінде ғана екенін де атап өтеді. Яғни адамзат үшін, жер бетіндегі халықтар үшін нағыз, шынайы тарихтың негіздері енді ғана қалануда, ал осыған дейінгі жақсы қоғам жасаймыз деген қадамдардың барлығы да сәтсіз әрекеттердің қатарына жатқызылады. К. Поппердің «Ашық қоғам және оның жаулары» екі кітаптан тұратын еңбегінде ашық қоғам туралы өзіндік идеялары кейін әлемдік саяси ойлау тарихында әр қилы сипатта, әр қилы мағынада жалғасын тапты.