Г а м д информатика
§ 17. Алгоритмді сөз түрінде ұсыну
жүктеу/скачать 12,09 Mb. Pdf көрінісі
|
5кл
| § 17. Алгоритмді сөз түрінде ұсыну
Қалайойлайсыңдар,бұрынөздеріңқарас тырғаналгоритмдерқандайтүрдеболды? Ал го ритм нің қасиеттерін есі міз ге тү сі рейік (§14-тағы 55-суретті қараңдар). А деп алго- ритмді түрлі әдіспен ұсынуды айтады. Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге бо ла ды. Ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді. Жал пы жағ дай дағы ал го ритм ұсыну дың түр ле рін еске түсірейік: 1) сөз тү рін де; 2) тірек сөз дер ар қы лы (64-сурет); 3) графикалық тү рде (65-су рет); 4) прог рам ма лау тіл ін де (66-су рет). Біз осы са бақ та ал го ритм нің сөз тү рін де ұсы ны ла тын тү рі мен та ны са тын бо ла мыз. Ал го ритм жа зу дың ау ыз ша әді сі де рек тер ді өң деу са ты ла ры ның бі різ ді лі гінің си пат та ма сы бо лып та бы ла ды. Мұн да ал го ритм та би ғи тіл де жа зы ла ды. Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну – қа ра пай ым мә тін тү рін де жа зыла ды жә не оқыла ды. • алгоритмніңқан дайтүрлерібар? • алгоритмді әртүрліформада ұсынуғаболама? М • алгоритмді жазудыңформа лары; • сөзтүріндеұсыны латыналгоритм дердіқұрабілу. Блоксызба Тірексөздерменұсыну Бағдаршамнан өту алгоритмі Басы бағдаршамға қара егер жанса, онда тоқта егер жанса, онда дайындал егер жанса, онда жүр Соңы. А А А А 98 Р Р РР егер Соңы. Соңы. М М М Басы бағдаршамға қара егер жанса, онда тоқта егер жанса, онда дайындал егер Соңы. А зыла ды жә не оқыла ды. зыла ды жә не оқыла ды. А А А А бағдаршамға қара жанса, онда тоқта Н бо лып та бы ла ды. Мұн да бо лып та бы ла ды. Мұн да Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну – қа ра пай ым мә тін тү рін де жа Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну – қа ра пай ым мә тін тү рін де жа зыла ды жә не оқыла ды. зыла ды жә не оқыла ды. Н Н Н - де рек тер ді өң деу са ты ла ры ның бі різ ді лі гінің си пат та ма сы де рек тер ді өң деу са ты ла ры ның бі різ ді лі гінің си пат та ма сы бо лып та бы ла ды. Мұн да бо лып та бы ла ды. Мұн да П 3) графикалық тү рде 3) графикалық тү рде (65-су рет); (65-су рет); 4) прог рам ма лау тіл ін де 4) прог рам ма лау тіл ін де (66-су рет). (66-су рет). Біз осы са бақ та ал го ритм нің сөз тү рін де ұсы ны ла тын Біз осы са бақ та ал го ритм нің сөз тү рін де ұсы ны ла тын тү рі мен та ны са тын бо ла мыз. Ал го ритм жа зу дың ау ыз ша әді сі тү рі мен та ны са тын бо ла мыз. Ал го ритм жа зу дың ау ыз ша әді сі де рек тер ді өң деу са ты ла ры ның бі різ ді лі гінің си пат та ма сы де рек тер ді өң деу са ты ла ры ның бі різ ді лі гінің си пат та ма сы В түсірейік: түсірейік: (64-сурет) (64-сурет) (65-су рет); (65-су рет); (66-су рет). (66-су рет). б Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге бо ла ды. Ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры бо ла ды. Ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді. Жал пы жағ кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді. Жал пы жағ дай дағы ал го ритм ұсыну дың түр ле рін еске дай дағы ал го ритм ұсыну дың түр ле рін еске а Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге бо ла ды. Ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры бо ла ды. Ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді. Жал пы жағ кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді. Жал пы жағ с с А ритмді түрлі әдіспен ұсынуды айтады. Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге Ал го ритм ді әр түр лі фор ма да беруге п (§14-тағы 55-суретті қараңдар) (§14-тағы 55-суретті қараңдар) п А ритмді түрлі әдіспен ұсынуды айтады. а Қалайойлайсыңдар,бұрынөздеріңқарас Қалайойлайсыңдар,бұрынөздеріңқарас тырғаналгоритмдерқандайтүрдеболды? тырғаналгоритмдерқандайтүрдеболды? Ал го ритм нің қасиеттерін есі міз ге тү сі Ал го ритм нің қасиеттерін есі міз ге тү сі (§14-тағы 55-суретті қараңдар) (§14-тағы 55-суретті қараңдар) с Қалайойлайсыңдар,бұрынөздеріңқарас Қалайойлайсыңдар,бұрынөздеріңқарас тырғаналгоритмдерқандайтүрдеболды? тырғаналгоритмдерқандайтүрдеболды? ы ы 99 Ар ты лық шы лы ғы: сөз тү рін де ұсы ну ды қол да нып, кез кел ген ал го ритм құ ру ға бо ла ды. Ал го ритм нің сөз тү рін де ұсы- ну дың кем ші лік те рі: • көп сөз қол да ны луы; • же ке қа дам да рының тү сі нік сіз бо лып ке луі. Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну дың ар найы та ғай ын дал ған ере же ле рі: • есеп теу лер де ай ны ма лы тең дік тің оң жа ғын а, ал ай ны ма лы ның мә ні тең дік тің сол жа ғын а жа зы ла ды, мы са лы: с = а + в; • ал го ритм нің әр қа да мы бұйы рып жа зы ла ды: Ен гі зу, Орын дау жә не т.б.; • ара лық нә ти же сін ес те сақ тау үшін қо сал қы ай ны ма лы лар қол да ны ла ды; • ал го ритмде БАСЫ, СОҢЫ ко ман да ла ры жа зы ла ды. Со ны мен, қа ра пай ым тіл де әр бір адам ға тү сі нік ті етіп жа зу ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну бо лып та бы ла ды. Бір не ше мы сал қа рас ты рып кө рейік. 1-мы сал: Мына өр нек тің мә нін анық тау қа жет бол сын: у = 2а – (х + 6). Сөз тү рін де ұсы на тын бол сақ, бұл есеп тің ал го рит мі мы на дай түр де жа зы луы мүм кін: Ба сы а мен х мән де рін ен гіз хке 6ны қосып, нә ти же сін В1 деп өр нек те 2ні аға кө бейтіп , нә ти же сін В2 деп өр нек те В1ден В2ні аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те утің мәнін шығар Со ңы. 2-мы сал: Көр се тіл ген фор му ла бой ын ша ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы най ық: у = 2х + 4 – (х + 3) Ба сы х мән ін ен гіз Программалау тіліндеұсыну А А Р Р 2-мы сал: 2-мы сал: тү рін де ұсы най ық: у = 2х + 4 – (х + 3) тү рін де ұсы най ық: у = 2х + 4 – (х + 3) Ба сы Ба сы х мән ін ен гіз х мән ін ен гіз М М В1ден В2ні аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те В1ден В2ні аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те утің мәнін шығар утің мәнін шығар Со ңы. Со ңы. Со ңы. 2-мы сал: 2-мы сал: Көр се тіл ген фор му ла бой ын ша ал го ритм ді сөз Көр се тіл ген фор му ла бой ын ша ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы най ық: у = 2х + 4 – (х + 3) тү рін де ұсы най ық: у = 2х + 4 – (х + 3) А а мен х мән де рін ен гіз а мен х мән де рін ен гіз хке 6ны қосып, нә ти же сін В1 деп өр нек те хке 6ны қосып, нә ти же сін В1 деп өр нек те 2ні аға кө бейтіп , нә ти же сін В2 деп өр нек те 2ні аға кө бейтіп , нә ти же сін В2 деп өр нек те В1ден В2ні аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те В1ден В2ні аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те утің мәнін шығар утің мәнін шығар Н у = 2а – (х + 6). Сөз тү рін де ұсы на тын бол сақ, бұл есеп тің ал го у = 2а – (х + 6). Сөз тү рін де ұсы на тын бол сақ, бұл есеп тің ал го рит мі мы на дай түр де жа зы луы мүм кін: рит мі мы на дай түр де жа зы луы мүм кін: а мен х мән де рін ен гіз а мен х мән де рін ен гіз хке 6ны қосып, нә ти же сін В1 деп өр нек те хке 6ны қосып, нә ти же сін В1 деп өр нек те - Мына өр нек тің мә нін анық тау қа жет бол сын: Мына өр нек тің мә нін анық тау қа жет бол сын: у = 2а – (х + 6). Сөз тү рін де ұсы на тын бол сақ, бұл есеп тің ал го у = 2а – (х + 6). Сөз тү рін де ұсы на тын бол сақ, бұл есеп тің ал го П БАСЫ, СОҢЫ БАСЫ, СОҢЫ Со ны мен, қа ра пай ым тіл де Со ны мен, қа ра пай ым тіл де ал го ритм ді сөз тү рін де ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну бо лып та бы ла ды ұсы ну бо лып та бы ла ды мы сал қа рас ты рып кө рейік. мы сал қа рас ты рып кө рейік. Мына өр нек тің мә нін анық тау қа жет бол сын: Мына өр нек тің мә нін анық тау қа жет бол сын: В • ара лық нә ти же сін ес те сақ тау үшін қо сал қы ай ны ма лы лар • ара лық нә ти же сін ес те сақ тау үшін қо сал қы ай ны ма лы лар ко ман да ла ры жа зы ла ды. ко ман да ла ры жа зы ла ды. әр бір адам ға тү сі нік ті етіп әр бір адам ға тү сі нік ті етіп б • ал го ритм нің әр қа да мы бұйы рып жа зы ла ды: • ал го ритм нің әр қа да мы бұйы рып жа зы ла ды: а Программалау Программалау а тіліндеұсыну тіліндеұсыну с сс с ы ы 100 хке 3ті қосып, нә ти же сін С1 деп өр нек те хті 2ге кө бейт іп, нә ти же сін С2 деп өр нек те С2ге 4ті қосып, нә ти же сін С3 деп өр нек те С3тен С1ді аз айтып , нә ти же сін уке өр нек те утің мәнін шығар Со ңы. Б 1. Ал го ритм нің қан дай фор ма сы бар? 2. Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну де ген не? 3. Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну дың қан дай ере же ле рі бар? 4. Ал го ритм ді сөз тү рін де ұсы ну дың қан дай ар тық шы лы ғы мен кем ші лігі бар? Т 1. Не ге ал го ритм нің жа зы лу фор ма ла ры кө бі не орын дау шы ға тәу ел ді бо ла ды? Се бе бін тү сін ді рің дер. 2. Не лік тен сөздік ал го ритм ді қол да ну ти ім сіз? 3. Не үшін сөз дік ал го ритм мә тін тү рін де жа зы ла ды? 4. Алгоритмді түрлі әдіспен жазу неліктен қажет? Т Сөз дік ал го ритм мен гра фи ка лық ал го ритм ді са лыс ты рып, кестені толтырыңдар. Ал го ритм түр ле рі Ерек ше лігі Сөз дік ал го ритм Гра фи ка лық ал го ритм Сөз жұм бақ ты ше шің дер: 1. Ал го ритм ді орын дау шы. 2. Бірнеше рет қайталанатын үдеріс. 3. Бе ріл ген есеп тің шы ға ру жо лын рет тел ген амал дар тіз бе гі тү рі не кел ті ру. 4. Ақ па рат ты алу, жи нақ тау, сақ тау, түр лен ді ру, жө нел ту жә не пай да ла ну тә сіл де рі ту ра лы ғы лым. 5. Бү кіләлем дік же лі. Б Т Т А А А А 100 Р 4. 4. 5. 5. М Сөз Сөз жұм жұм 1. 1. Ал Ал го го ритм ритм 2. 2. Бірнеше рет қайталанатын үдеріс. Бірнеше рет қайталанатын үдеріс. 3 3 . . Бе Бе ріл ріл Ақ Ақ М А А А А дік ал фикалық ал А жұм жұм А Н рып, кестені толтырыңдар. рып, кестені толтырыңдар. Н Н Н Н Н Н Н Н Алгоритм түр дік алгоритм лық алго - ритм мен гра ритм мен гра рып, кестені толтырыңдар. рып, кестені толтырыңдар. П дік ал дік ал Алгоритмді түрлі әдіспен жазу неліктен қажет? Алгоритмді түрлі әдіспен жазу неліктен қажет? П ритм мен гра ритм мен гра П В нің жа нің жа зы зы ды? Се ды? Се бе бе тен сөздік ал тен сөздік ал го го ритм ритм ді қол ді қол го го ритм мә ритм мә Алгоритмді түрлі әдіспен жазу неліктен қажет? Алгоритмді түрлі әдіспен жазу неліктен қажет? б ну ну б лу фор лу фор ма ма бббб а дың қан дың қан дың қан дың қан дай ар дай ар а ааа с ген не? ген не? дың қан дың қан дай ере дай ере дай ар дай ар п п Б пп ас ы ы 101 6. Сөз дік ал гор итм ... тіл де жа зы ла ды. 7. Қор ша ған әлем ту ра лы мә лі мет. 8. Әре кет тер тіз бе гі. 1 а 2 л 3 г 4 о 5 р 6 и 7 т 8 м «Тех ни ка лық дик тант» (Компьютерде орындаңдар). 1. ... деп ал дын ала анық тал ған мақ сат қа же ту, есеп тің ше ші мін та бу үшін орын дау шы ға (адам ға, ком пью тер ге жә не т.б.) бе ріл ген тү сі нік ті нұс қау лар дың тіз бе гін ай та ды. 2. Қа ра пай ым тіл де әр бір адам ға тү сі нік ті етіп жа зу ... бо лып та бы ла ды. Б Қа лай ой лай сың дар, ал го ритм ді орын дау ба ры сын да қан дай нә ти же кө ру ге бо ла ды? (Жо ға ры (Ж), Тө мен (Т), Оң ға (О), Сол ға (С) ко ман да ла рын пай да ла ның дар. Сан дар шар шы ның са нын біл ді ре ді.) Ба сы қа рын даш ты ал шар шы лар бой ын ша дик тант жаз: 1Ж, 1О, 3Ж, 2С, 3Ж, 2О, 1Ж, 1О, 3Т, 6О, 1Ж, 1О, 2Т, 1С, 3Т, 1О, 1Т, 3С, 1Ж, 1О, 1Ж, 5С, 1Т, 1О, 1Т, 3С алын ған су рет ті аяқ та қа рын даш ты ор ны на қой Со ңы. Б А А Р Р алын алын қа қа рын рын Со Со ңы. ңы. М қа қа рын рын шар шар шы шы лар лар 2О, 1Ж, 1О, 3Т, 6О, 1Ж, 1О, 2Т, 1С, 3Т, 1О, 1Т, 3С, 1Ж, 2О, 1Ж, 1О, 3Т, 6О, 1Ж, 1О, 2Т, 1С, 3Т, 1О, 1Т, 3С, 1Ж, 1О, 1Ж, 5С, 1Т, 1О, 1Т, 3С 1О, 1Ж, 5С, 1Т, 1О, 1Т, 3С алын алын ған су ған су А А ти ти ға (О), Сол ға (О), Сол ға (С) ко ға (С) ко ның са ның са нын біл нын біл сы сы рын рын даш даш ты ал ты ал лар лар бой бой Н лай лай сың сың дар, ал дар, ал ти ти же кө же кө ру ру ге бо ге бо ға (С) ко ға (С) ко нын біл нын біл Н - - П бу үшін орын бу үшін орын дау дау сі сі нік нік ті нұс ті нұс де де әр әр бір адам бір адам П П В тант» (Компьютерде орындаңдар). тант» (Компьютерде орындаңдар). тал тал ған мақ ған мақ сат сат дау дау шы шы ға (адам ға (адам ті нұс ті нұс қау қау ббб бббб аасс ссс пп пппппппп аасс ы ы 102 § 18–19. Лабиринт, виртуалды лабиринт. Лабиринттен шығу алгоритмдерін құру Біз ге ла би ринт атауы ежел гі Гре кия мен Еги пет за ма ны нан кір ген адам шы ға ал май тын дай етіп жа сал ған шы тыр ман дә ліз ді үй ре тін де та ныс. Ла би ри нт тен жол та бу дың мүм кін әдіс те рі нің бі рі – тұй ық қа ті рел генге дей ін әр жол то ра бы нан бір бағытқа бұ ры ла бе ру. Тұй ық қа ті рел ген соң ең жа қын жол то ра бы на дей ін ке рі қай ту ке рек. Содан соң бас қа ба ғыт таң дау ке рек. Бұ дан кей ін бар лық жол то рап та ры нан ең ба сын дағы ба ғыт бой ын ша бұ ры лыс тар ды таң дау қа жет. Бұл ал го ритм ді ла би ри нт тен шық қан ша жал ғас ты ра бе ре міз. Лабиринтбізгенеүшінкерек? Сен дер сая бақ та ор на лас қан ой ын алаң да рын да, ком пью тер лік ой ын дар ба ры сын да түр лі өт кел дер ден өтіп, таң ға жай ып оқи ға лар ға кез де сіп жүр сің дер. Мұн дай өт кел дер ден өту сен дер ге қан ша лық ты қи ын бол са да, жол тау ып шы ғу – дұ рыс мақ сат қа же ту дің дә ле лі. Ол үшін дұ рыс ал го ритм құ ра бі лу ке рек. Бұн дай түр лі жол дар мен өт кел дер ді ла би ринт деп атау ға бо ла ды. Л – түрлі өткелдер мен жолдар арқылы берілген ша- тасқан күрделі құрылым. Ол әр түр лі бо лып ұсы ны луы мүм кін. Мы са лы, өт кел дер, үл кен зал дар, алаң дар, ке дер гі ле рі бар қа быр ға лар жә не т.б. Лабиринттеншығудыңбірғанажолыболадыма? Ла би ри нт тің күр де лі лі гі не бай ла ныс ты шы ғу дың бір не ме се бір не ше жо лы бо луы мүм кін (67-су рет). Бір не ше жо лы бол ған жағ дай да ең ти ім ді тә сіл ді дұ рыс таң да ған жөн. • алгоритмқандай түрдеберілуі мүмкін? • алгоритмнің жазылужолдарын атаңдар. М • лабиринтұғымы; • лабиринттен шығужолдары; • виртуалдылаби ринттеншығу алгоритмдерін құрабілу. А А А 102 Р Лабиринттен Лабиринттен Ла Ла бір бір не не ше жо ше жо жағ жағ дай дай М Ол әр Ол әр үл үл кен зал кен зал дар, алаң дар, алаң Лабиринттен Лабиринттен Ла Ла би би А А Л тасқан күрделі құрылым. Ол әр Ол әр түр түр лі бо лі бо дар, алаң дар, алаң Н лі. Ол үшін дұ лі. Ол үшін дұ дар мен өт дар мен өт кел кел Н Л – түрлі өткелдер мен жолдар арқылы берілген ша тасқан күрделі құрылым. - ын бол ын бол са да, жол тау са да, жол тау лі. Ол үшін дұ лі. Ол үшін дұ П үшін үшін керек? керек? та ор та ор на на лас лас на на на ры ры сын сын да түр да түр сіп жүр сіп жүр сің сің дер. Мұн дер. Мұн са да, жол тау са да, жол тау В ритм ритм ді ла ді ла ра бе ра бе ре ре міз. міз. керек? керек? лас лас қан ой қан ой б ін ке ін ке ғыт таң ғыт таң дау ке дау ке рап рап та та ры ры нан ең ба нан ең ба ры ры лыс лыс тар тар ды таң ды таң би би ри ри нт нт а ген соң ең жа ген соң ең жа рі қай рі қай ту ке ту ке дау ке дау ке рек. Бұ рек. Бұ нан ең ба нан ең ба с бу бу дың мүм дың мүм рел рел генге дей генге дей нан бір бағытқа бұ нан бір бағытқа бұ ры ры ла бе ла бе ген соң ең жа ген соң ең жа п тыр тыр ман дә ман дә дың мүм дың мүм кін әдіс кін әдіс генге дей генге дей а гі Гре гі Гре кия мен кия мен ген адам шы ген адам шы ға ал ға ал ман дә ман дә ліз ліз с кия мен кия мен ы ы 103 Лабиринттер Ла би ринт кө бі не се ма те ма ти ка лық есеп тер мен ло ги ка лық тап сыр ма ларды орын дау ба ры сын да қол да ны ла ды. Мұн дай шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле ті міз шың да ла тү се ді. желі арқылы түрлі өткелдер мен қиылыс- тарды, кедергілерді өту бойынша берілетін ойындар топтама- сында, балалар ойындарында көптеп кездеседі. Қазіргі таңда 3D форматында да шығарылып жатыр. Бір лабиринттен кейін келесі лабиринттен өту мүмкіндіктері қарастырылған, күрделендірілген жолдардан тұрады. Балалардың ойлау және есте сақтау қабілет- терін жаттықтыруға негізделіп жасалған. Енді ла би ри нт тен шы ғу ал го рит мін қа рас ты рай ық (68-су рет). 1 2 3 4 Лабиринттеншығу А А РМ А А А А А А Н Енді ла би ри нт тен шы ғу ал го рит мін қа рас ты рай ық Енді ла би ри нт тен шы ғу ал го рит мін қа рас ты рай ық Н - Енді ла би ри нт тен шы ғу ал го рит мін қа рас ты рай ық Енді ла би ри нт тен шы ғу ал го рит мін қа рас ты рай ық П П лабиринттен өту мүмкіндіктері қарастырылған, күрделендірілген жолдардан тұрады. Балалардың ойлау және есте сақтау қабілет- терін жаттықтыруға негізделіп жасалған. В тарды, кедергілерді өту бойынша берілетін ойындар топтама- сында, балалар ойындарында көптеп кездеседі. Қазіргі таңда 3D форматында да шығарылып жатыр. Бір лабиринттен кейін келесі лабиринттен өту мүмкіндіктері қарастырылған, күрделендірілген жолдардан тұрады. Балалардың ойлау және есте сақтау қабілет- б шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле б желі арқылы түрлі өткелдер мен қиылыс- тарды, кедергілерді өту бойынша берілетін ойындар топтама- а тап сыр ма ларды орын дау ба ры сын да қол да ны ла ды. Мұн дай тап сыр ма ларды орын дау ба ры сын да қол да ны ла ды. Мұн дай шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле с Ла би ринт кө бі не се ма те ма ти ка лық есеп тер мен ло ги ка лық Ла би ринт кө бі не се ма те ма ти ка лық есеп тер мен ло ги ка лық тап сыр ма ларды орын дау ба ры сын да қол да ны ла ды. Мұн дай тап сыр ма ларды орын дау ба ры сын да қол да ны ла ды. Мұн дай шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле шытырман оқи ға лар мен кез дес кен де ло ги ка лық ой лау қа бі ле па сы ы 104 Мы са лы, ба ла лар дың қай сы сы ла би ри нт тен дұ рыс жол тау ып, flash-жа ды ға ба ра ала ды? 1-ба ла ның жү ру ал го рит мі 2-ба ла ның жү ру ал го рит мі 3-ба ла ның жү ру ал го рит мі 4-ба ла ның жү ру ал го рит мі Ба сы төмен жүр оң ға бұ рыл тө мен жүр оң ға жүр тө мен жүр сол ға жүр оң ға жүр Со ңы. Ба сы оң ға жүр оң ға жүр тө мен жүр төмен жүр оңға жүр жол біт ті Ба сы оң ға жүр оң ға жүр жо ға ры жүр жо ға ры жүр жол біт ті Ба сы жо ға ры жүр оң ға жүр жо ға ры жүр жо ға ры жүр жол біт ті Бі рін ші ба ла ға на flashжа ды ға же те ала ды. Қал ған ба ла лар дың жол да ры ке дер гі лер мен то ғы са ды. Де мек, ал го ритм дұ рыс құ ры лып, қа дам дар ре ті мен орын дал са ға на, нә ти же ге қол жет кі зе міз. Б 1. Ла би ринт атау ын қа лай тү сі не сің дер? 2. Ла би ри нт ті не үшін қол да на мыз? 3. Ла би ри нт тен шы ғу дың қан дай әдіс те рі бар? 4. Вир туал ды ла би ринт қай да қол да ны ла ды? Көне замандарда лабиринттер құпия және жұмбаққа толы деп есепте- летін. Əлемге танымал грек оқымыстысы Геродоттың пікірінше ең алғашқы лабиринт 5 мың бөлмесі бар Египет лабиринті болған. Уақыт өте келе, ол лабиринт өзінің діни және мистикалық маңызын жоғалтып, ойын-сауық кешеніне, бақтар мен саябақ тарға айналды. Əр елде лабиринтті әртүрлі мақсатта қолданады. Б А А А А 104 Р 3. Ла би ри нт тен шы ғу дың қан дай әдіс те рі бар? 3. Ла би ри нт тен шы ғу дың қан дай әдіс те рі бар? 4. Вир туал ды ла би ринт қай да қол да ны ла ды? 4. Вир туал ды ла би ринт қай да қол да ны ла ды? М 1. Ла би ринт атау ын қа лай тү сі не сің дер? 1. Ла би ринт атау ын қа лай тү сі не сің дер? 2. Ла би ри нт ті не үшін қол да на мыз? 2. Ла би ри нт ті не үшін қол да на мыз? 3. Ла би ри нт тен шы ғу дың қан дай әдіс те рі бар? 3. Ла би ри нт тен шы ғу дың қан дай әдіс те рі бар? ММ А А ол лабиринт өзінің діни және мистикалық маңызын жоғалтып, ойын-сауық кешеніне, бақтар мен саябақ тарға айналды. Əр елде лабиринтті әртүрлі мақсатта қолданады. А Н Көне замандарда лабиринттер құпия және жұмбаққа толы деп есепте- летін. Əлемге танымал грек оқымыстысы Геродоттың пікірінше ең алғашқы лабиринт 5 мың бөлмесі бар Египет лабиринті болған. Уақыт өте келе, ол лабиринт өзінің діни және мистикалық маңызын жоғалтып, ойын-сауық кешеніне, бақтар мен саябақ тарға айналды. Əр елде лабиринтті әртүрлі мақсатта қолданады. - Көне замандарда лабиринттер құпия және жұмбаққа толы деп есепте- летін. Əлемге танымал грек оқымыстысы Геродоттың пікірінше ең алғашқы П дұ рыс құ ры лып, қа дам дар ре ті мен орын дал са ға на, нә ти же ге дұ рыс құ ры лып, қа дам дар ре ті мен орын дал са ға на, нә ти же ге П П Көне замандарда лабиринттер құпия және жұмбаққа толы деп есепте- В Бі рін ші ба ла ға на flashжа ды ға же те ала ды. Қал ған ба ла Бі рін ші ба ла ға на flashжа ды ға же те ала ды. Қал ған ба ла лар дың жол да ры ке дер гі лер мен то ғы са ды. Де мек, ал го ритм лар дың жол да ры ке дер гі лер мен то ғы са ды. Де мек, ал го ритм дұ рыс құ ры лып, қа дам дар ре ті мен орын дал са ға на, нә ти же ге дұ рыс құ ры лып, қа дам дар ре ті мен орын дал са ға на, нә ти же ге б б б б а жо ға ры жүр жол біт ті с с жо ға ры жүр жо ға ры жүр жо ға ры жүр п п п Ба сы жо ға ры жүр оң ға жүр а а а 4-ба ла ның жү ру ал го рит мі Ба сы с Мы са лы, ба ла лар дың қай сы сы ла би ри нт тен дұ рыс жол Мы са лы, ба ла лар дың қай сы сы ла би ри нт тен дұ рыс жол с с 4-ба ла ның ы ы Мы са лы, ба ла лар дың қай сы сы ла би ри нт тен дұ рыс жол Мы са лы, ба ла лар дың қай сы сы ла би ри нт тен дұ рыс жол 105 Т 1. Не лік тен күр де лі, ке дер гі лі жол дар ды ла би ринт деп ата ған? 2. Не ге ла би ри нт тен шы ғу дың түр лі жол да ры қа рас ты рыл ған? 3. Ком пью тер лік ой ын дар да ла би ри нт тер не се беп ті көп теп кез де се ді? 4. Ла би ри нт тер ді не үшін «ма те ма ти ка лық ми жат тық ты ру шы сы» деп ата ған? Т 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы не де? Қарапайым лабиринт Виртуалды лабиринт Ұқсастығы 2. Су рет те гі ла би ри нт тер ден шы ғу мүм кін ді гі бар ма? Шы ғу жо лын тау ып, дәп тер ле рі ңе ал го рит мін жа зың дар. Т Т А А Р Н -П 2. Су рет те гі ла би ри нт тер ден шы ғу мүм кін ді гі бар ма? 2. Су рет те гі ла би ри нт тер ден шы ғу мүм кін ді гі бар ма? Шы ғу жо лын тау ып, дәп тер ле рі ңе ал го рит мін жа зың Шы ғу жо лын тау ып, дәп тер ле рі ңе ал го рит мін жа зың В ВВ Ұқсастығы Ұқсастығы В б 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы Виртуалды Виртуалды ба а 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы аа с 4. Ла би ри нт тер ді не үшін «ма те ма ти ка лық ми жат тық ты 4. Ла би ри нт тер ді не үшін «ма те ма ти ка лық ми жат тық ты с с с 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы 1. Са лыс ты рың дар. Ай ыр ма шы лы ғы мен ұқ сас ты ғы Т сс п 3. Ком пью тер лік ой ын дар да ла би ри нт тер не се беп ті көп теп 3. Ком пью тер лік ой ын дар да ла би ри нт тер не се беп ті көп теп 4. Ла би ри нт тер ді не үшін «ма те ма ти ка лық ми жат тық ты 4. Ла би ри нт тер ді не үшін «ма те ма ти ка лық ми жат тық ты а 2. Не ге ла би ри нт тен шы ғу дың түр лі жол да ры қа рас ты рыл 2. Не ге ла би ри нт тен шы ғу дың түр лі жол да ры қа рас ты рыл 3. Ком пью тер лік ой ын дар да ла би ри нт тер не се беп ті көп теп 3. Ком пью тер лік ой ын дар да ла би ри нт тер не се беп ті көп теп с 1. Не лік тен күр де лі, ке дер гі лі жол дар ды ла би ринт деп ата 1. Не лік тен күр де лі, ке дер гі лі жол дар ды ла би ринт деп ата 2. Не ге ла би ри нт тен шы ғу дың түр лі жол да ры қа рас ты рыл 2. Не ге ла би ри нт тен шы ғу дың түр лі жол да ры қа рас ты рыл с ы ы ыыы 106 Бе ріл ген та қы рып тар бой ын ша өз ой ла рың нан ла би ринт құ рас ты рың дар. 1. Бір не ше ке дер гі ден өте тін ав то кө лік тің жо лы. 2. Мы сық тың тыш қан ға же туі. 3. Ба ла лар ой ын ала ңы. Қоян ның сә біз ге, ара ның гүл ге же ту ал го рит мін құ рың дар. Блоксыз ба сын ком пью терде сы зың дар. Б 1. Қа лай ой лай сың дар, дұ рыс жол та ба ала сың дар ма? Сен дер үшін ла би ри нт тен шы ғу қи ын дық ту ғы за ма? 2. Лабиринттің адамға пайдасы бар ма? Б А А А А 106 Р 2. Лабиринттің адамға пайдасы бар ма? 2. Лабиринттің адамға пайдасы бар ма? МА Н дер үшін ла би ри нт тен шы ғу қи ын дық ту ғы за ма? дер үшін ла би ри нт тен шы ғу қи ын дық ту ғы за ма? - 1. Қа лай ой лай сың дар, дұ рыс жол та ба ала сың дар ма? Сен 1. Қа лай ой лай сың дар, дұ рыс жол та ба ала сың дар ма? Сен дер үшін ла би ри нт тен шы ғу қи ын дық ту ғы за ма? дер үшін ла би ри нт тен шы ғу қи ын дық ту ғы за ма? ПП 1. Қа лай ой лай сың дар, дұ рыс жол та ба ала сың дар ма? Сен 1. Қа лай ой лай сың дар, дұ рыс жол та ба ала сың дар ма? Сен П В ба с Қоян ның сә біз ге, ара ның гүл ге же ту ал го рит мін құ рың Қоян ның сә біз ге, ара ның гүл ге же ту ал го рит мін құ рың дар. Блоксыз ба сын ком пью терде сы зың дар. дар. Блоксыз ба сын ком пью терде сы зың дар. п п п Қоян ның сә біз ге, ара ның гүл ге же ту ал го рит мін құ рың Қоян ның сә біз ге, ара ның гүл ге же ту ал го рит мін құ рың пп а 1. Бір не ше ке дер гі ден өте тін ав то кө лік тің жо лы. 1. Бір не ше ке дер гі ден өте тін ав то кө лік тің жо лы. с Бе ріл ген та қы рып тар бой ын ша өз ой ла рың нан ла би ринт Бе ріл ген та қы рып тар бой ын ша өз ой ла рың нан ла би ринт с ы ы Бе ріл ген та қы рып тар бой ын ша өз ой ла рың нан ла би ринт Бе ріл ген та қы рып тар бой ын ша өз ой ла рың нан ла би ринт ыыы 107 ТАРА БОЙЫН А ОРЫТЫНДЫТЕСТТАПСЫРМАЛАРЫ 1. «Ал го ритм» атауы қай дан шық қан? A) әлФа ра би дің ла тын ша нұсқасынан B) Мұ хам мед әлХо рез ми аты ның ла тын ша ай ты лу ынан C) әлФа ра би дің арабша айтылу ынан D) Мұ хам мед әлХо рез ми аты ның араб ша нұсқа сынан E) ағыл шын ның algorithm сө зі нен 2. Ал го ритм нің әр бір қа да мы то лық аяқ тал ған қа дам дар дан тұ руы ти іс. Бұл ал го ритм нің қан дай қа сие ті? A) фор маль ды лық B) тү сі нік ті лік C) үзік ті лік D) жал пы лық E) нә ти же лілік 3. Бір ал го ритм өза ра ұқ сас кез кел ген есеп тер ді ше шуі ти іс. Бұл ал го ритм нің қай қа сие ті не сәй кес ке ле ді? A) нә ти же лілік B) тү сі нік ті лік C) үзік ті лік D) жал пы лық E) фор маль ды лық 4. Орындаушы алгоритм мағынасын түсінбесе де әр команданы орындай отырып, дұрыс нәтиже алады. Бұл алгоритмнің қандай қасиетіне жатады? A) тү сі нік ті лік B) нә ти же лілік C) жал пы лық D) фор маль ды лық E) үзік ті лік 5. Блок-сыз ба да фи гу ра лар ды бір-бі рі мен бай ла ныс ты рып тұ ра- тын сы зық тар қа лай атала ды? A) бай ла ныс блок та ры B) бай ла ныс сы зық та ры C) кескіндер D) әре кет тер E) бай ла ныс ты ру шы А Р A) A) B) B) бай бай C) C) кескіндер кескіндер М Блок-сыз Блок-сыз ба ба да фи да фи тын тын сы сы зық зық тар қа тар қа М бай бай ла ла ныс блок ныс блок ла ла ныс сы ныс сы А қасиетіне жатады? қасиетіне жатады? ті ті лік лік же же лілік лілік пы пы лық лық да фи да фи Н Орындаушы алгоритм мағынасын түсінбесе де әр команданы Орындаушы алгоритм мағынасын түсінбесе де әр команданы Н орындай отырып, дұрыс нәтиже алады. Бұл алгоритмнің қандай орындай отырып, дұрыс нәтиже алады. Бұл алгоритмнің қандай қасиетіне жатады? қасиетіне жатады? - Орындаушы алгоритм мағынасын түсінбесе де әр команданы Орындаушы алгоритм мағынасын түсінбесе де әр команданы П не сәй не сәй В сас кез кел сас кез кел ген есеп ген есеп не сәй не сәй кес ке кес ке ле ле ді? ді? D) D) б тал тал ті? ті? D) D) жал жал пы пы лық лық E) E) нә нә ти ти же же а ған қа ған қа дам дам дар дар лық лық сп ның algorithm ның algorithm а рез рез ми ми ша нұсқа ша нұсқа ның algorithm ның algorithm с РЫ РЫ ы ы 108 6. Қа ра пай ым тіл де әр бір адам ға тү сі нік ті етіп жа зу ал го ритм ді ұсы нудың қай түріне жатады? A) сөз тү рін де ұсы ну B) тірек сөз дер ар қы лы жа зы луы C) гра фик тік жол мен жа зу D) прог рам ма лау тіл де рін де жа зы луы E) бар лық жау ап дұ рыс 7. Алгоритмнің неше түрі бар? A) 5 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 8. Түр лі өт кел дер мен жол дар мен бе ріл ген ша тас қан күр де лі құ ры- лым: A) ал го ритм B) ла би ринт C) кескіндер D) өт кел ден шы ғу E) прог рам ма лық ой ын дар 9. Ко ман да – ... A) әр бір әріп B) әр бір сөз C) әр бір таңбаша D) әр бір нұс қау E) әр бір қа дам 10. Ал го ритм қа да мы де ген не? A) ал го ритм нің ретре ті мен орын да луы B) ал го ритм опе ра тор ла ры C) ал го ритм нің орын дал мауы D) ал го ритм үде рі сін де гі әр әре кет ал го рит мі E) ал го ритм үде рі сін де гі әр әре кет тің ке рі сін ше орын да луы 11. Тармақталған ал го ритмде қандай тірек сөздер қолданылады? A) егер, онда, әйтпесе В) кескін, сурет С) дұрыс, қате D) программа, команда Е) блок, сызық, түзу А А А А 108 Р С) С) М 11. 11. Тармақталған ал Тармақталған ал A) A) егер, онда, әйтпесе егер, онда, әйтпесе В) В) кескін, сурет кескін, сурет М С) С) дұрыс, қате дұрыс, қате А орын орын да да го го ритм опе ритм опе ал ал го го ритм ритм нің орын нің орын мауы мауы Тармақталған ал Тармақталған ал Н ритм қа ритм қа да да мы де мы де ритм ритм нің рет нің рет ре ре да да луы луы ритм опе ритм опе ра ра тор тор нің орын нің орын - мы де мы де ген не? ген не? ПВ б мен бе мен бе ріл ріл ген ша ген ша D) D) өт өт E) E) а ген ша ген ша тас тас сп а лау тіл лау тіл лық жау лық жау ап дұ ап дұ рыс рыс с ритм ритм ді ді лау тіл лау тіл де де рін рін де де ы ы ді ді V ТАРАУ ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ ПРОГ РАММАЛАУ § 20. Менің алғашқы программам § 21. Scratch ойын программалау ортасы § 22–23. Scratch программалау ортасындағы блоктар § 24. Анимациялық графиканы құру § 25. Ойын программалау ортасында нысандар мен оқиғалардың анимациясын құру § 26. Жобаға дыбыс әсерлерін қосу § 27. Ойын программалау ортасында диалог құру § 28–29. Сызықтық, тармақталған және циклдік командаларды ойын программалау ортасында қолдану § 30. Жаңа нысан және костюм құру А А А Р Р ойын программалау ортасында қолдану ойын программалау ортасында қолдану § 30. Жаңа нысан және костюм құру § 30. Жаңа нысан және костюм құру М мен оқиғалардың анимациясын құру мен оқиғалардың анимациясын құру § 26. Жобаға дыбыс әсерлерін қосу § 26. Жобаға дыбыс әсерлерін қосу М § 27. Ойын программалау ортасында диалог құру § 27. Ойын программалау ортасында диалог құру § 28–29. Сызықтық, тармақталған және циклдік командаларды § 28–29. Сызықтық, тармақталған және циклдік командаларды ойын программалау ортасында қолдану ойын программалау ортасында қолдану § 30. Жаңа нысан және костюм құру § 30. Жаңа нысан және костюм құру А § 22–23. Scratch программалау ортасындағы блоктар § 22–23. Scratch программалау ортасындағы блоктар § 24. Анимациялық графиканы құру § 24. Анимациялық графиканы құру § 25. Ойын программалау ортасында нысандар § 25. Ойын программалау ортасында нысандар мен оқиғалардың анимациясын құру мен оқиғалардың анимациясын құру § 26. Жобаға дыбыс әсерлерін қосу § 26. Жобаға дыбыс әсерлерін қосу § 27. Ойын программалау ортасында диалог құру § 27. Ойын программалау ортасында диалог құру Н § 20. Менің алғашқы программам § 20. Менің алғашқы программам § 21. Scratch ойын программалау ортасы § 21. Scratch ойын программалау ортасы § 22–23. Scratch программалау ортасындағы блоктар § 22–23. Scratch программалау ортасындағы блоктар § 24. Анимациялық графиканы құру § 24. Анимациялық графиканы құру § 25. Ойын программалау ортасында нысандар § 25. Ойын программалау ортасында нысандар - § 20. Менің алғашқы программам § 20. Менің алғашқы программам П П ППВВ ВВВ ПРОГ РАММАЛАУ ПРОГ РАММАЛАУ ПРОГ РАММАЛАУ б ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ б ПРОГ РАММАЛАУ ааа ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ ТАЛҚЫЛАУ ЖӘНЕ ас с сс V ТАРАУ V ТАРАУ ы ы |