Г. С. Балтабаева Тәуелсіздік кезеңіндегі
жүктеу/скачать 1,57 Mb. Pdf көрінісі
|
baltabaeva g tuelsizdik kezenindegi kazak prozasy
- Бұл бет үшін навигация:
- Қамалды. Гөте қамалын. Иә. Мәң- гілік қамал. Бір адамның, бір ұлттың
| Тас
қақпа .... Ол қақпа – Гетенің тас қақпасынан сығалау – бұдан да қиын. Абай атам еркін өтіп, кәміл таныған. Қамалды. Гөте қамалын. Иә. Мәң- гілік қамал. Бір адамның, бір ұлттың емес, бар адамның, барлық ұлттың. Мәңгіге салынған». Ұлы неміс ақының жүріп өткен жолы, тағдыры мен тарихтағы орны ретінде елестетіледі. Ал «Тас қақпа » жер ұғымындағы кейіпкер өзін аса бақытты се- зінеді. Өзін табиғатпен тұтас сезінеді, армандап, қиялдай бастай- ды, ақын өмірі туралы толғанады, өткен өмірін саралайды. Ав- тор Гөтенің соңғы махаббатын бейнесін іздейді. Жүріп өткен жолын сағына ойлайды. «...Ульриканың... суреті емес, сурет – жансыз, одан басқа тағы қаншама сұлудың суреті жүр. Алыпқа қатысты кітаптар ішінде, көз алдыма келгені – қара шілтер, сары жапырақ .Шыны астында, Ақын кітабы, элегия қолжазба- сы, қыздың әр кездегі бет сұлбасынан соң, ең шетінде Ульрикадан қалған заттық белгі: дөңгеленіп жатқан, ұзыншақ жаға, шілтер мен әлде көйлектің, әлде жейденің екі жеңінің шілтерлі ұштығы .Жең ұштығы – сарғыш мата екен, ал жібек шілтердің түсі қара. Бұлардың қасында сары жапырақ жатыр, сірә емен жапырағы, бетіне әлденедей қара жазу түскен. Жа- пырақ неге сары, көйлек неге сары ? Шілтер неге қара ?» М.Мағауин өрнекті прозаның айшықтары – көркем де- тальдар арқылы кейіпкерлерінің басындағы сары қайғы, қара- лы көңілін бейнелеген. Автордың айтпағы: қаншама заман өтті. Жапырақ түгілі емен күлге айналды, шүберек түгілі адам топы- раққа айналды, тас қамалдың өзі мүжіліп тозған.Ал Ақын атына қатысты әлсіз мүкамал сол қалпында тұр. Ертелі-кеш ол да то- зады. Тозбайтын – Сөз ғана.Ғасыр озған сайын жаңара береді, түрлене береді. Шипалы Арасаннан нәр алған, Мәңгілік рухтың тезінен өткен, Пірдің жебеуімен жарық дүниеге шыққан құді- ретті Сөз! Суреткер әңгіме ырғағын құрайтын сөздердің ассо- цияциялық көркемдік қатарын түйдектеу, үдету әдісімен толық- 165 тырып отырған. Мәселен, Мағауин шығармаларының көркемдік детальдік қызметі саналы түрдегі реминисциямен байланысты. Олардағы мәтіндік үйлесім, Ақын тұлғасын сомдаумен байла- нысты. Тас қамал – Үй – адамның жеке әлемі. Ақын Гете саяхат- ты қаншалықты сүйгенімен, қарапайым ғана жайлы да жайба- рақат бөлмеде жазуды ұнатқан. М.Мағауин үшін үй образы – «тірі жан» сипатында. Ол қуана алады, қайғыдан жылай алады. Ол өзінде тұрған барлық адамдарды есінде сақтайды, солардың аруағымен, жанымен тығыз байланыста. Үй – биік өрелі, ұлы ақынның тұрған жері. «Минуттық», «сәттік» ұғымдар мағынасы әр түрлі. Минут – белгілі бір уақыт үзігінің объективті мағынасы. Өткенге бай- ланысты, қас-қағым сәт – әдеттегі қабылдау бойынша минутпен салыстырғанда қысқа әрі субъективтілігі басым әрі нағыз уа- қыттық өлшем иеленіп көрмеген сәтті бейнелейтін кұбылыс. Су- реткер табыстарының бірсыпырасы лейтмотивтік айқындылық. Нәтижесінде ассоцияция принциптеріне кұрылуынан көрінеді. Құрылым құраушы лейтмотивтік қызметтер көркемдік кілт (код) түрінде келіп, автордың ұстанымын, кеңірек алғанда авторлық дүниетанымын танытады. Мұндай лейтмотивтік жүйеге үй об- разы жатады. Тұтастай алғанда бұл авторлардағы толыққанды үй лейтмотивіне мыналар жатады: 1) жүктеу/скачать 1,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|