Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤



Pdf көрінісі
бет12/111
Дата20.11.2022
өлшемі0,7 Mb.
#159007
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   111
Байланысты:
Қазақ тілі 7сынып

§ 3. ЗАТ ЕСIМНI¤ ЖАСАЛУЫ
Зат есiм сµздерге тїрлi сµз тудырушы ж¾рна³тардыґ 
жалІануы ар³ылы да жасалады.
Есiмдерден зат есiм жасайтын ж¾рна³тар мыналар: 
1) -шы, -шi
егiн -шi, сауын-шы, мал-шы
; 2) -лы³, 
-лiк, -ды³, -дiк, -ты³, -тiк
жа³сы-лы³, дос-ты³ апта-
лы³, жолдас-ты³, ³ас-ты³
; 3) -шылы³, -шiлiк
ди³ан-
шылы³, шаруа-шылы
³
, егiн-шiлiк
; 4) -ша, -ше: 
бµлiм-
ше, маґдай-ша, кiтап-ша;
5) -шы³, -шiк
ойын-шы³, 
їй-шiк т.б.
Етiстiктен зат есiм тудыратын ж¾рна³тар: 1) -ма, 
-ме, -ба, -бе, -па, -пе
бас-па, їйiр-ме, кес-пе, мiн-бе, 
тарт-па
; 2) 
-ым, -iм, -м
:
бiл-iм, бµл-iм, сµйле-м, 
шы І-ым
; 3) -ыс, -iс, -с
соІ-ыс, ³озІал-ыс, аІ-ыс;
4) -ын, 
-iн, -н
ег-iн, жау-ын
; 5) -ыш, -iш, -ш: 
³уан-ыш, сїйен-
iш, саІын-ыш, т.б.


18
21-жатты²у.
Ж¾рна³ ар³ылы жасалІан зат есiмдердiґ есiм 
тїбiрден жасалІанын бiр бµлек, етiстiк тїбiрден жасалІанын 
бiр бµлек жазыґдар.
Ї л г i : 1. Есiм тїбiрден жасалІан зат есiмдер: 
±де-
биетшi, жѕртшылы³
, ...
2. Етiстiк тїбiрден жасалІан зат есiмдер: 
³ызІаныш, 
кµмбе
, ...
Ўдебиетшi, тарихшы, кµмбе, бума, бµлме, шыІарма, 
барлаушы, µтiрiкшi, тµзiм, келiсiм, бiлiм, егiншiлiк, 
тiршiлiк, ж¾ртшылы³, сыпырІыш, айтыс, ¾рыс, егiс, 
бекiнiс, ж¾баныш, ³ателiк, жаґалы³, орынды³, тїстiк, 
бiрлiк, ³ызІаныш, туыс.
22-жатты²у.
Ма³алдарды кµшiрiп жазыґдар да, есiм-
дерден зат есiм жасайтын жºрна³тардыґ астын бiр сызы³пен 
сызыґдар. Сол сµздiґ ³алай жасалІандыІын ¼лгi бойынша 
талдаґдар.
Ї л г i : Татулы³ – 
тату+
лы³
1. Жа³сылы³ ³ылсаґ – б¼тiн ³ыл. 2. Ўуелгi бай-
лы³– денсаулы³, екiншi байлы³ – а³ жаулы³. 3. Та-
тулы³ – бай лы³. 4. Жо³ты³ ºят емес, байлы³ мºрат 
емес. 5. Бас таушы болса, ³остаушы болар. 6. Кемшiлiк 
кµрмей, маґдайына тимес. 7. Расты³ жауІан ³ардан, 
сауІан с¼ттен а³.
23-жатты²у.
Сµйлемдердi кµшiрiп жазыґдар да, етiс тiк-
терден зат есiм жасайтын жºрна³тардыґ астын сызыґ-
дар. Сол сµздiґ ³алай жасалІандыІын ¼лгi негi 
зiнде 
талдаґдар.
Ї л г i: 
Бµлiм – бµл+


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   111




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет