Лекцияның мәтіні: Экономиканыњ ‰здіксіз µзгеруі ,т±раќталынбауы жаѓдайында ±заќ уаќыт бойы ќолданылатын тиімді шешімдер к‰тілетін нєтижелерді мейлінше дєл ќарастыруы м‰мкін емес. Сондыќтар ,шешімдер белгілі бір тєуекелді жєне ќалыптасќан жаѓдай ‰шін ењ оњтайлы шешімді тањдай білуі керек.
Шешімдерді єзірлеудіњ жєне ќабылдаудыњ негізгі сатылары.
Шешім ќабылдау – азды-кµпті ±заќ процесс.Б±л процесс бірнеше сатыларды: єзірлік саты, негізгі саты жєне ќорытынды сатыны ќамтиды.
Єзірлік сатысы жаѓдайѓа жалпы сипаттама беру мен жєне оны баѓалаумен,маќсатты айќындап алу шешім ќабылдау ‰шін ќажетті б‰кіл аќпараттармен танысу жєне шешімніњ болуы м‰мкін н±сќауларын белгілеумен байланысты.
Басќарушылыќ шешім ќабылдаудыњ єзірлік сатысы.
Басќарушылыќ шешім ќабылдаудыњ єзірлік сатысыныњ негізгі ж±мыстары 1 суретте бейнеленген.
Негізгі саты – шешімніњ т‰рлі варианттарын µзара салыстыра отырып олардыњ ішінен ењ жаќсысын тањдап алу жєне оны ќ±жат т‰рінде т±жырымдау ‰шін ќажет.
Ќорытынды саты – шешімді орындаушыларѓа жеткізу жµніндегі ж±мыстар: шешімніњ орындалуын ±йымдастыру; шешімніњ орындалу барысын баќылау жєне оныњ ќорытындыларын шыѓару жµніндегі ж±мыстардыњ кешені болып табылады.
Жаѓдай дегеніміз – ж‰йені жања ќалыпќа кµшіру ‰шін шешімдер ќабылдауды талап ететін сыртќы жєне ішкі шарттардыњ жиынтыѓы.
Маќсат дегеніміз – іс-єрекеттіњ ќажетті жєне болуы керек, т‰пкі нєтижесі. Маќсатты айќын,наќ, т±жырымдау – шешім ќабылдаудыњ кейінгі болатын б‰кіл процессі ‰шін µте мањызды.
Шешімді аќпаратпен ќамтамасыз ету – шешім ќабылдау ‰шін ќажетті мєліметтерді іріктеп,µњдеп,осымєліметтердіњ ішінен оныњ мынадай мањызды т‰рлерін : ѓылым мен озыќ тєжірибеніњ жетістіктері туралы деректерді алѓа ќойылѓан маќсатќа жету ‰шін керек болатын ресурстар туралы деректерді бµліп кµрсету керек.
Басќару процесініњ жоѓарѓы тиімділігін ќамтамасыз ету ‰шін басшы шешімдер ќабылдаудыњ сол бір уаќыттыњ аралыѓында ,мейлінше тиімді болатындай жµн жобосын ±йымдастыруѓа тиіс. Шешімдердіњ н±сќауларын зерттеу ,єдетте т‰рлендіру єсіресе иммитациялыќ(еліктеушілік ) т‰рлендіру,эктрополяциялау(басќа салаѓа тарту),экстерттік(сараптыќ) баѓалау жєне т.б. єдістері арќылы ж‰зеге асырылады.
Модель дегеніміз – обьектіні бейнелей немесе оныњ суретін елестете отырып ,оны алмастыра алатындай ж‰йе.Себебі б±л ж‰йені оќып ‰йретудіњ µзі осы обьекті туралы аќпарат береді.
Болашаќты д±рыс болжай білу єрќашанда µткендегі мен ќазіргі процестерге терењ талдау жасауѓа с‰йенеді.
Шешімді ж‰зеге асырудыњ ќорытындыларын міндетті т‰рде шыѓарып отыру – басќарудыњ зањы болуы тиіс. Шешім ќабылдау ењ алдымен жєне негізінен алѓанда басќару ж±мысыныњ мазм±ны болып табылатындыќтан, шешімдердіњ сапасына ќарап, басшылардыњ шеберлігі туралы пікір т‰юге болады.
