Микроэкономика
жүктеу/скачать 10,07 Mb.
|
|
а) вертикалъді оське бағаны, горизонталъді оське балмұздақтың мөлшерінің келемін белгілеп сұраныс қисығын сызыңдар; ә) балмұздақтың бағасы 12 теңге. Егер бұл баға 3 теңгеге төмендесе, онда сұраныстың көлемі қалай өзгереді? б) әрбір баға деңгейінде балмұздаққа кететін шығынды тап, кестені толтыр; в) вертикальді оське шығынды, горизонтальді оське сұраныс көлемін белгілеп балмұздақтың шығынының қисығын сыз; г) әрбір баға деңгейіндегі сұраныстың бағалық икем- ділік коэффрциентін тап, кестені толтыр; ғ) қай бағада табыс балмұздақ сатудан барынша көп болады? д) қай бағада сұраныстың бағалық икемділік коэф- фициенті 1-ге тең болады? ж) қай баға деңгейінде сұраныс икемді болады? 2. 3.2-кестеде азық-түлік тағамдары, шарап және сыраға сүраныстың бағалық және қиылысқан икемділіктерінің коэффициентгері берілген. 86
86
Осы кестедегі көрсеткіштерге байланысты мына сұрақтарға жауап бер: а) қай тауарға сұраныс икемді, ал қайсысына икемсіз?
ә) шарап пен сыраның тұтынылуына тағамдардың бағасының өзгеруі қандай өзгеріс әкеледі? Кестедегі тағамдармен басқа да тауардың арасындағы байланыс туралы қандай қорытындыға келуге болады? б) 3.1-суретте шарапқа деген сұраныс қисығы көрсетілген. Егер баға төмендегідей болып өзгерсе, осы қисық қалай өзгерер еді: 
1) тағамдардың бағасы ессе; 2) сыраның бағасы жоғарыласа; 3) 3.2-суреттегі РБ мен dd сұраныс қисықтарының қайсысы ұзақ мерзімдегі электр энергиясына сұранысты көрсетеді. Жауабынды дәлелде. 87 3-тарау. Сұраныс және ұсыныс икемділігі 
3.2.-сурет. Ұзақ және қысқа мерзімдегі электр энергиясына сұраныс қисығы. 3.3-кестеде отбасының 2 жылдағы шығындарының құрылымы көрсетілген (А, Ә, Қ тауарларына баға өзгермейді). Кестені толтыр.
ЕСЕПТЕР 1-есеп. Затқа деген сұраныстың көлемі 1000 дана делік, ал бағалық икемділік коэффицентінің мәні Ер = -0,3 -ке тең. Егер тауардың бағасы 250 теңге болса, онда 0 = ар + b сұраныс функциясындағы а және b-лардың мәндері қандай болады? 2-есеп. Қой етіне деген сұраныс функциясы төменде келтірілген: 0о=20- 0,02Рк + 0,01Рт + 0,0031. 89 Мұнда, 00 - қой етіне деген сұраныстың жылдық мөлшері; Рк - қой етінің бағасы; Рт - тауық етінің бағасы; РТ - жалпы табыстың мөлшері. Осы функцияға сүйене отырьш, келесі сұрақтарға жауап беріңіз: 1) қой еті мен тауық еті бір-бірін алмастыратын тауарлар ма? 2) қой еті бағалы зат па? 3) егер қой етінің бағасы 1000 сом, тауық етінің бағасы 800 сом, ал табыстың мөлшері 30000 сом болса, онда сұраныстың көлемі қандай болады? 4) егер қой етінің бағасы 750 сомға дейін арзандап, басқа жағдайлар өзгермесе, онда сұраныс қалай өзгерер еді? 5) қой етінің бағасы 1000 сомнан 750 сомға дейін арзандағанда, сұраныстың бағалық икемділік ко- эффиценті неге тең болады? 3-есеп. Соңғы уақыттағы статистикалық зерттеулер теледидарға деген сұраныс пен ұсыныстың бағалық икемділік коэффицеттері сәйкес түрде Ео - -0,4, ЕS -0,5 болатындығын көрсетті делік. Егер осы тауардың тепе-тендік бағасы мен көлемі төмендегідей: Р = 200 доллар, О = 10000 дана болса, онда OD = а0 +а1р - сұраныс пен ОS - bо +b1р- - ұсыныс қисықтары қандай болатын анықтаңыз. 4-есеп. Сиыр етіне деген сұраныс пен ұсыныс функциясы төменде келтірілген: 0 = а0 + а1р1 + а2р2 - сұраныс; 0 = bо + b1р1+b2р2 — ұсыныс; мұнда, р1 - сиыр етінің бағасы; р2 - қой етінің бағасы. 89
Егер сиыр етінің сатылатын мөлшері О = 300 кг, сиыр етінің бағасы Р1 = 6 теңге, қой етінің бағасы р2 = 8 теңге, ал икемділік коэффиценттері ЕD = -0,4, ЕS = 0,25, Е қилысқан = 0,15 болса, онда жоғарыда келтірілген сұраныс пен ұсыныс функцияларының нақты түрлері қандай болатынын анықтаңыз.
6-есеп. Табыс 30%-ке жоғарылаған уақытта француз шампанына деген сұраныс бір айда 3-тен 5 бетелкеге дейін жоғарылады. Француз шампаны бағалы тауар ма, жоқ па? 7-есеп. Бағалық икемділік коэффициентінің мәні ЕР = -2,5 деп жорамалдайық. Ал кіржуғыш машиналарға деген сұраныс 20%-ке төмендесе, баға қанша процентке өзгерді деп айтуға болады? 8-есеп. Видеомагнитофонға деген сұраныс қисығының бұрыштық коэффициенті барлық нүктесінде 0,5-ке тең. Егер Алматы қаласында 300 теңге бағамен 600 дана видемагнитофон сатылса, онда осы қалада оларға деген бағаның сұраныс икемділігі қандай? Егер сатушылар бағаны 1 %-ке түсірсе, онда олардың осы тауарды сатудан түсіретін түсімі қандай болады? 90
0D=9-0,5Р Баға нешеге тең болғанда сұраныстың бағалық икемділігі -0,5 болады? 10-есеп. Сұраныс көлемінің өзгеруі төмендегідей функциональдық байланысты көрсетеді деп ұйғарсақ, онда осы тауарларға деген сұраныс қандай болады. 3.2-кесте
11-есеп. Алматы қаласының қатардағы тұрғынының кейбір тауарларға деген сұраныс көлемі төмендегідей функциональдық байланыстарымен суреттеледі. Бұл тауарлар бір-бірімен байланысты ма, жоқ па? Егер бай-ланысты болса, қандай тауарлар? 3.3-кесте
91 3-тарау. Сұраныс және ұсыныс икемділігі 12-есеп. Келесі кестеде келтірілген деректерге сүйене отырып, осы заттардың ерекше (Гиффен) немесе кәдуілгі тауарлар екендігін анықтаңыз. 3.4-кесте
13-есеп. Келесі кестеде келтірілген деректерге сүйене отырып, осы тауарлардың бағалы немесе сапасы төмен тауарлар екенін анықтаңыз. 3.5-кесте
14-есеп. Келесі кестеде келтірілген деректерге сүйене отырып үсыныс пен сүраныстың нүктелік және доғалық икемділік коэффиценттерін анықтаңыз. 92
Мұнда, Ен, Ед — сәйкес түрде нүктелік және доғалық икемділік коэффициенттері. 15-есеп. 1993 жылдың үшінші тоқсанында шаруа майының бағасы 1400 сомнан 3800 сомға дейін кетерілді, ал осы кезендегі инфляцияның деңгейі 202% еді. Олай болса шаруа майының салыстырмалы бағасы қалай өзгерген? Егер шаруа майы инфляцияға сәйкес өскен болса, онда оның бағасы қалай болар еді? 16-есеп. Автомобильге деген соңғы айдағы сұраныс функциясы келесі түрде берілген: 0а = 1240-ЗРа-4Рь Мұнда, Ра — автомобильдің бағасы, мың теңге; Рb — бензиннің 1 тоннасының бағасы, мың теңге.
Егер автомобильдің орташа бағасы Ра = 200 мың теңге, ал бензиннің 1 тоннасының орташа бағасы Рb = 103 мың теңге болса, онда бензиннің бағасы 10%-ке өссе, автомобильге деген сұраныс қалай өзгерер еді? 17-есеп. Халықтың қарастырып отырған тауарға деген сұраныс функциясы: ОD = 9 - Р. Осы тауарды ұсыну функциясы: OS = 6 + 2Р, мұнда, OD — сұраныс көлемі, млн.дана; OS ~ ұсыныс көлемі, млн. дана;
93
Егер осы тауардың әр данасына 1 теңгеден салық салатын болса және салықты сатушы төлейді деп ұйғарсақ, онда тепе-теңдік баға (салық мөлшерін қоспағандағы және қосқандағы) мен тендестік көлемі қалай анықталады? График түрінде көрсетіңіз.
СҰРАҚТАРДЫҢ ДҰРЫС ЖАУАБЫН ТАБЫҢЫЗ 1. Сұраныстың бағалық икемділік коэффиценті мына жағдайды сипаттайды: а) тауарға деген сұраныс көлемі 1%-ке өзгергенде осы тауардың бағасы неше %-ке өзгеретінін көрсетеді; ә) тауардың бағасы 1%-ке өзгергенде тұтынушы та- бысының неше %-ке өзгеретінін сипаттайды; б) тауардың бағасы 1%-ке өзгергенде осы тауарға деген сұраныс көлемі неше %-ке өзгеретінін көрсетеді; в) тауарға деген сүраныс көлемі 1%-ке өзгергенде тұтынушы табысының өзгеруін сипатгайды. 2. Тауардың бағасы өзгерсе де жалпы түсім бұрынғы қалпында өзгермей қалса, онда сұраныстың бағалық икемділік коэффициенті: а) 1-ден көп; ә) 1-ден аз; б) 0-ге тең; в) 1-ге тең; г) шексіздікке ұмтылады дейміз. 94 3. Сұраныс бағаның өзгеруіне икемді болса, онда бағаның төмендеуі: а) жалпы табысты өсіреді; ә) жалпы табысты кемітеді; б) жалпы табысты өзгертпейді. 4. Сұраныс бағаның өзгеруіне икемсіз болса, онда бағаның төмендеуі: а) жалпы табысты кемітеді; ә) жалпы табысты өзгертпейді; б) жалпы табысты өсіреді. 5. Сұраныстың бағалық икемділік коэффициенті 1- ге тең болғанда, бағаның төмендеуі: а) жалпы табысты өсіреді; ә) жалпы табысты кемітеді; б) жалпы табысты өзгертпейді. 6. Сұраныс қисықтары төменде суретге келтірілгендей делік. Онда: а) D1 қисығының икемділік коэффициенті D2 – ге қарағанда жоғары болады; ә) D2 қисығының икемділік коэффициенті 1) -ге қарағанда жоғары болады; б) қайсысының икемлілік коэффициенті 
жоғары болатьшын болжау қиын. 7. Тауардың бағасьтың 1%-ке төмендеуі осы тауарға деген сұраныс көлемін 2%-ке көбейтсе, онда сұраныс: а) икемсіз; ә) икемді; б) гасемділігі 1-ге тең; в) өте икемсіз; г) өте икемді дейміз. 95
8. Төмендегі суретте берілген сұраныс қисығының А нүктесіндегі сұранысы: а) өте икемді; ә) икемді; б) икемсіз; в) өте икемсіа 9. Сұраныс қисығы төмендегі суретте көрсетілгендей болса, бұндай сұранысты: а) икемсіз; ә) икемді; б) өте икемсіз; в) өте икемді; г) икемділігі 1-ге тең дейміз. 
10. Бензинге, шаштараз, медицина және почта қыз- меттеріне, нан және түз тағамдарьша деген нарықтық сұраныс қандай болады: а) өте икемді; ә) икемді; б) икемсіз; в) өте икемсіа 11. Тағамдарға деген сұраныс икемсіз болады, егер: а) сұраныстың бағалық икемділігі 1-ге тең болса; ә) сұраныстың бағалық икемділігі 1-ден аз болса; б) сұраныстың бағалық икемділігі 1-ден көп болса; в) жоғарыда айтылғандардың бәрі дұрыс; г) жоғарыда айтылғандардың ешқайсысы да дұрыс емес. 12. Алмат өз шығындарын әрдайым есептеп отырады. X тауарының бағасы 2%-ке жоғарылағанда, Алмат бұл тауарды тұтынуды 1%-ке кемітті. Демек Алмат- тың осы тауарға деген сұранысы: 96 а) икемсіз және Алматтың бұл тауарға жұмсаған шығьгаы өседі; ә) икемді және оның бұл тауарға жұмсаған шығыны азайды; б) икемділік 1-ге тең болғанда, шығын өзгермейді; в) икемсіз және шығыны азаяды. 13. Рх = 5 теңге болғанда X тауарына деген сұраныс 100 дана болды. Осы тауардың бағасының 7 теңгеге дейін көтерілуі сұраныс көлемін 80 данаға дейін азайтты. Осы жағдайда сұраныстың доғалық икемділік коэффициенті мынадай болады: а) -10; ә) -2/3; б) -20;
в) -0,5. 14. Сұраныстың нүктелік бағалық икемділігі -0,5. Тау- ардың бастапқы бағасы 4 теңге, ал сұраныс көлемі 16 дана дейік. Егер баға тағы 2 теңгеге қымбаттаса, онда өнім көлемі қай шамаға өзгереді: а) 12,1%-ке кемиді; ә) 14,2%-ке көбейеді; б) 3,56% өнімге азаяды; в) 4,14% өнімге көбейеді; г) 4%-ке азаяды. 15. Сұраныс функциясы Оd = 10 - Р, ал үсыньтс функ- циясы OS = 4 + 2Р болсын дейік. Онда теңдестік нүктесіндегі бағалық икемділік коэффициентінің мәні:
а) -2,1; ә) -1,32; б) -0,1; в) -0,5;
г) -0,25 тең болады. 16. 15-сұрақтың шешуі бойынша тауарға деген сұра- нысты: а) икемді дейміз; 97 3-тарау. Сұраныс және ұсыныс икемділігі ә) икемсіз дейміз; б) өте икемді дейміз; в) өте икемсіз дейміз. 17. Алматы тұрғындарьшьщ салқын сұсындарға деген сұраныс функциясы мынадай болса Оd = 3 - 2Р, онда баға Р - 5т болғандағы сұраныс икемділігін анықта:
а) -2; ә) 5;
б) 1; в) 3;
18. Сұраныс пен ұсыныс қисықтары мына суретте көрсетілгендей болса, онда салық ауыртпалығы: а) тұтынушыларға түседі; ә) өндірушілерге түседі; б) екеуіне бірдей түседі. 
жүктеу/скачать 10,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||