Микроэкономика
жүктеу/скачать 10,07 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.2. Сұраныстың табыстық икемділігі
- 3.3. Сұраныстың қиылысқан икемділігі
- 3.4. Ұсыныс икемділігіі
1-ге тең болатын сұраныс. Сұраныстың бағалық икемділігінің төмендегідей екі ерекше түрі бар (3.4, 3.5-суреттер). Сұраныстың бағалық икемділігін (СБИ) қарастырған уақытта оларды нүктелік және доғалық икемділік деп бөлеміз. Нүктелік икемділікті есептеген кезде бағаның және сұраныс көлемінің процентгік өзгеруі бастапқы 79
3.4-сурет. Өте икемсіз 3.5-сурет. Өте икемді сұраныс. сұраныс. көрсеткіштерінің қатынасымен есептеледі, ал доғалық -орташа көрсеткіштерінің қатынасымен есептеледі. Сұраныстың бағалық икемділік коэффициентін (ЕР(Ә)) анықтағанда төмендегідей формулаларды қолданамыз. 
икемділік. 01 <22 - 1 және 2 кезендегі сұраныс көлемі; Р1 Р2 - 1, 2 мерзімді уақыт кезеңіндегі тауардың бағасы. Егер СБИ-дің абсолюттік мәні 1 мен °о, (1 < | ЕР | < °°) аралығында болса, онда сұраныс икемді дейміз. Ал егер осы айтылған көрсеткіштің мәні (0 < | ЕР | < 1) болса, онда сұраныс икемсіз деп аталады. Егер | ЕР / = 1 болса, бұл жағдайда сұраныс икемділігі бірге тең болады. 80
Егер Ер(D) мәні оң болса, онда зерттеп отырған тауар Гиффен тауары болады. СБИ-ді есептеуді заттың бағасы өзгеруіне байланысты тұтынушылар шығындарының және сатушылар түсімнің өзгеруін жорамалдау үшін жорамалдау үшін қолдануға болады.
Сұраныстың бағалық икемділігіне төмендегідей фак- торлар әсер етеді: 1) қарастырып отырған тауарды ауыстырушы (субститут) тауарлар көп болса, онда бұл тауарларға деген сұраныс икемді болады, ал ауыстыратын тауарлар аз болса немесе жоқ болса, онда бұл тауарларға деген сұраныс икемсіз немесе өте икемсіз болады; 2) тұтынушылардың баға өзгеруіне бейімделуі; 3) баға өзгеруін күтуі 3.2. Сұраныстың табыстық икемділігі Сұраныстың табыстық икемділігі (СТИ) (Еі) тұтынушы табысының көлемі 1%-ке өзгерген уақытта қарастырып отырған тауарға деген сұраныс көлемі неше процентке өзгеретінін көрсетеды. Сұраныстың табыстық икемділік коэффициенті Еі- — оң сан, теріс сан және нольге тең болады. Егер табыс өскен уақытта затқа деген сұраныс та өсетін болса, онда Е1 > 0. Бұндай тауарларды көдімгідей тауарлар дейміз. Ал егер СТИ-Дің мәні Е, < 0 болса, онда бүл тауарлар — сапасыз тауарлар болады, себебі тұтынушыньтң табысы өскен сайьш қарастырып отырған тауарға деген сүраныс азаяды. 81
Сұраныстың табыстық икемділігі төмендегідей фор-мулалармен анықталады 
Е(D) — 1 және 2 сұраныстың табыстық икемділік коэффициенті. 
сұраныс функциясының табыс арқылы алы- натын алғашқы туындысы, У - тұтынушы табысы; 0 - сұраныс көлемі. Егер табыс пен сұраныс көлемі белгілі бір уақыт аралығында өзгеретін болса, онда сұраныстың табыстық икемділігі мына формуламен анықталады. 
Мұнда, О2, О2 ~ 1 және 2 кезеңге сәйкес келетін сұраныс көлемі; У1, У2 ~ 1 және 2 кезеңге сәйкес келетін тұтынушы табысы. 3.3. Сұраныстың қиылысқан икемділігі Микроэкономикада тауарлар бірін-бірі аустыратын және толықтыратьш болғандықтан, бір тауардың бағасының өзгеруі, екінші тауардың сұраныс көлемінің өзгеруіне әсер етеді. Бұл байланысты анықтау үшін, сұраныстың қиылысқан икемділігі деген көрсеткішті енгіземіз. Бұл коэффициент у тауарьшың бағасы 1%-ке өзгерген кезде х тауарына сұраныс көлемі неше процентке өзгеретінін көрсетеді және төмендегідей формулалармен анықталады: 82 3.3. Сұраныстың қиылысқан икемділігі 
Мұнда, Ер(DХ);-қиылысқан икемділік коэффициеті;  сұраныс функциясының Ру арқылы
алынған алғашқы туындысы; Ру - у тауарының бағасы. ОХ - х тауарына деген сұраныс көлемі. Егер У тауарының бағасы мен X тауарына деген сұраныс көлемі белгілі бір уақыт аралығында өзгерсе, онда ЕР (Dх ) - былай анықталады: 
Ох, Ох2 ~ 1 және 2 кезендегі X тауарына деген сұраныс көлемі; РУ,РУ, - 1 және 2 кезендегі У тауарының бағасы, Ер (Dх)>О,яғни оң сан болса, онда қарастырып отырған х және у тауарлары бірін-бірі ауыстыратын тауарлар болады, ал егер Ер (Dх) < 0, яғни теріс сан болса, онда зерттеп отырған тауарлар бірін-бірі толықтыратын тауарлар болады. Ер (Dх) = 0, онда х және у тауарлары бір-біріне қатысы жоқ тауарлар болып табылады. 83
3.4. Ұсыныс икемділігіі Ұсыныс көлеміне әсер ететін ең басты фактор осы қарастырып отырған тауардың бағасы болып табылады. Баға өзгерген уақытта ұсыныс көлемі де өзгеріп отырады. Осы байланысты табу үшін ұсыныстың бағалық икемділігі деген көрсеткішті қолданамыз. Ер($) — баға 1 процентке өзгерген уақытта, ұсыныс көлемі неше процентке өзгеретінін көрсететін шама. 
Ұсыныс икемділігін қарастырғанда уақытты 3 кезеңге бөлеміз: 1) дәл -қазіргі кезең; 2) қысқа кезең; 3) ұзақ мерзімді кезең 
Ер(S) - 0, ұсыныс өте икемсіз болады (3.6-сурет). Р > O 1 > Ер(S) > 0, икемсіз ұсыныс (3.7-сурет). 
3,7 сурет Икемсіз ұсыныс 84 3.4. Ұсыныс икемділігі О>P Ер(S) > 1, ұсыныс икемді (3.8-сурет).
3.8.-сурет. Икемді ұсыныс Ұсыныс икемділігі төмендегідей формулалармен анықталады: 1) егер ұсыныс функциясы берілген болса. 
 ұсыныс функциясының Р арқылы алынған алғашқы туындысы
Р — қарастырып отырған тауардың бағасы; О - осы тауарды ұсыну көлемі. 2) нүктелік икемділік: 
3) доғалық икемділік: 
Сұраныс пен ұсыныс икемділіктері микроэкономикалық талдауда жиі қолданылады. 85
ЖАТТЫҒУЛАР 1. 31-кестеде әр түрлі бағаларда балмұздаққа сұраныс көлемдері көрсетілген. 3.1-кесте
жүктеу/скачать 10,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||