М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 2,01 Mb.
|
| 3.Дәрістің мақсаты:
4.Дәрістің мазмұны: 5.Өзін-өзі тексеру сұрақтары 6.Әдебиеттер Класс Сүйекті балықтарға жалпы сипаттама Балықтар класс үстіне жататын түрлердің көпшілігі (20000 астамы) сүекті балықтарға жатады. Осы көпшілігінің нәтижесі болса керек,олар әлемнің әр түрлі жағдайдағы суқоймаларында тараған.Сүйекті балықтардың негізгі ерекшелігі: 1.Қаңқасы әрқашанда екі жақты сүйекті болып келеді,сырттай және іштей 2.Желбезекаралық перделері тынысалу аппаратында редукцияға түсіп кетуіне орай желбезек жапырақшалары желбезек доғаларына орналасады.Нәтижесінде жапырақшалардың енді екі жағы «сыртқы және ішкі) бірдей оттегіні тотықтыру бетін екі есе кеңіте түсуіне байланысты сүйекті балықтар тыныс алуы шеміршектілерге (оларда жапырақша желбезекаралық перде жабысып орналасуынан жапырақшаның сумен шайылуы тек сыртқы бетімен ғана, яғни бір жақты) қарағанда екі есе үлкейген. Сүйекті балықтардың бір жерде тұрып, тыныс алуына мүмкіндігі болды. Бұның шеміршекті балықтарда мүмкіндігі болмағандықтан, олар үнемі жүзіп жүру мен су ағынын тек аузы мен алып отыруға мәжбүр болған. Осыдан келіп үнемі қозғалыста болғандықтан затпен энергияның үздіксіз активті алмасуна әкелген, ал ол көп қоректеніп, көп қозғалуды талап еткен. 3.Тыныс алуда судың желбезек қуысына үздіксіз келіп тұруды үстіндегі сүйекті желбезек қақпақшаға байланысты болды. Бұндай қақпақша шеміршектілерде жоқ болды. 4.Көптеген Сүйекті балықтарды жүзу торсылдағы болған.Ол эмбрион жағдайында шектің арқа жақ қабырға клеткаларынан қалыптасқан.Торсылдақ қарапайым балықтар тобында шекпен өмір бойы байланыста болады. Жүзу торсылдағы – маңызды гидростатикалық мүше ретінде белгілі: балық денесіндегі газдар көлемін және балық салмағы тығыздығын (меншікті салмағы) реттеуші. Балықтың су қабатында (кеңістігінде) орнын алмастыруда маңызы бар. 5.Сүйекті балықтардың көпшілігі ұрықтануы сырттай, уылдырықтары ұсақ, мүйіз тәріздес қабығы жоқ, өте азғана түрлерінде жұмыртқа тірі тууы бар. Сүйекті балықтардың жіктелуі өте күрделі, әлі аяқталмаған. Біз соңғы жүйеге еліктей отырып В.М.Константинов и др. (2000-2004) оқулығында жүйеге көңіл аударамыз. Сүйекті балықтар класын екі класс тармағына топтаған: Сәуле қанаттылар (Actinopterygii) және Қолқанатты балықтар кластармағы (Sarcopterygii) жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|