Қылтанақты балықтарға қазіргі балықтардың көпшілігі (90% -ға жуығы) жатады. Осы көптаралуынан, мекендеу жағдайының алуан түрлі болуы бұлардың пішінінің алуан түрлілігіне әкелген. Десекте бәріне ортақ белгілері мыналар:
1.Егер қабыршақтары болатын болса: ктеноидты (тісті), циклоидты (тегіс) болып келеді. Екі жақты сүйектену: сырты, іші.
2.Құйрық жүзбе қанаты – гомоцеркальды болып келеді
3.Кеуде жұп қанатында базалиялары жоқ, ал сүйекті радиоли элементі тікелей белдеуге бекіген. Кеуде қанаты денесіне вертикальды орналасқан.
4.Құрсақ жұп қанаты қаңқасында: базал және радиальдары қысқарған. Элластикалық жіпшелері түгелдей мықты сүйекті сәулелерге айналып, қанат қаңқасын қалыптастырған.
5.Қоректік заттарына орай, ауыздары 3 түрлі: жоғары ауыз (доңмаңдай, қылыш балық, қызыл қанат); төменгі ауыз (сазан, табан, құты т.б.); алдыңғы ауыз (жыртқыштар: шортан,көксерке)
6. Ішіндегі спиральді клапын жоқ, бірақ асқорыту жолының сіңіру бетін ұлғайтуға негізделген оның ұзаруы болса (шөпқоректілерде) дөңмаңдай, ақ амур – 15 есеге дейін өз ұзындығы), ал кейбірінде пилорикалық өсінді есебінен (200-ге дейін май шабақтарда) жүзеге асады.
7.Торсылдақтары болады, ішек пен өңеш пен байланысқандары ашық торсылдақтылар – көпшілік (майшабақтар т.б.), ол ішкі құлақ арқылы – атлант сүйекшесі мен байланысқан торсылдақтар – жабық торсылдақтылар ( карпозубтар т.б.) деп аталады.
8.Артериальды конус редукцияға түскен, ол аорта пиязшығы мен алмасқан.
9.Жыныс бездері қуысы жыныс өзектерімен жетілген, осы өзектерінің нәтижесінде несеп тәуелсіз сыртқа ашылады.
10.Қылтанақты балықтар алғашқы рет 240 млн. ж. шамасында, (орта триаста) пайда болған, ол борда 100млн. ж. көптүрлілікке жеткен, ал кайназойда – 60-65 млн. ж. бұрын – кең тараған.