Оқулық А. Р. Соловьева, Б. Т. Ибраимова, Ж.Ә. Алина

12
Қоректік тізбек.
 Сызбадан көріп тұрғандай жануарлардың қорек-
тенуін қамтамасыз ету үшін бәрібір өсімдіктер қажет. Тірі ағзалардың 
тұрақты жоғары дамыған бірлестігі өсімдіктерсіз тіршілік ете алмайды. 
Тіршілігін қамтамасыз ету үшін тірі ағзалар 
қоректік тізбек
 түзеді. 
Қоректік тізбек
 – қоректік затпен энергияны бір-бірінен ретпен ала-
тын тірі ағзалар тобы. Ең қарапайым қоректік тізбек: 
шөп 
→
 шегіртке 
→
 торғай 
→
 кезқұйрық
 (коршун). 
Қоректік тор.
 Басқа қарапайым тізбекті де құруға болады: 
өсімдік 
тұқымы 
→
  тышқан 
→
  түлкі  балдыр 
→
  өсімдікқоректі  балық 
→
 
жыртқыш  балық
  және  т.б.  Бұлардың  барлығы  жай  үлгі.  Шынында 
табиғатта  бір  қорек  типімен  ғана  қоректенетін  ағзалар  болмайды. 
Шегірткенің өзі бірнеше шөп түрін, ал шегірткені торғай ғана емес, 
кірпі, құстардың басқа түрлері жейді. Сондықтан шынайы табиғатта 
қоректік тізбек болмайды, оның орнына 
күрделі қоректік тор 
түзіледі. 
Қоректік тор
 – әртүрлі қоректік тізбектен тұратын күрделі құрылым.  
Көп жылдар бойы бақылаумен және зерттеумен айналысып, бірнеше 
қоректік  тізбек  құруға  болады.  Оларды  біріктіріп,  сызба  түрінде 
қоректік тор алуға болады (4-сурет). 
Белгілі  бір  жердің  толық  қоректік  тізбегін  жан-жақты  ғылыми 
зерттеулер жүргізбей құрастыра алмайсыз. Ғалымдар осы кезге дейін 
ағзалардың жаңа түрлерін ашуда. Демек, олардың қоректік тордағы 
орны ескерілмегенін білдіреді.
3-сурет.

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: