Ал бұрын татарша, орысша оқып келген балалардың ендігі жерде өз тілінде оқу мүмкіндігі туғандығын әңгімелейді. Ол осы «Тіл құрал» еңбегінде қазақтың дыбыстық жүйесі мен жазу дағдыларын егжей- тегжейлі жазған. Ол туралы өз ойын былай жеткізеді: «Тіл – құрал» деген аты қандай жат көрінсе, ішкі мазмұны да әуелгі кезде сондай жат көрінер, үйткені бұл – қазақта бұрын болмаған жаңа зат. Халықта бұрын болмаған нәрсе жаңа шыққан кезінде жат көрініп, бірте-бірте бойы үйренген соң жатырқау қалатын. Арабша һәм орысша наху, сарф үйренгендерге жат көрінгенмен, түсініксіз болмас. Араб һәм орыс наху, сарф- ларында оқылатын заттар мұнда да оқылады. Айырмасы сол ғана: онда арабша я орысша айтылған есімдер мұнда қазақша айтылады. Олай болғанда оқылатын заты бір, аты ғана басқа. («Тіл құрал» 1914-ші жыл)
Ал бұрын татарша, орысша оқып келген балалардың ендігі жерде өз тілінде оқу мүмкіндігі туғандығын әңгімелейді. Ол осы «Тіл құрал» еңбегінде қазақтың дыбыстық жүйесі мен жазу дағдыларын егжей- тегжейлі жазған. Ол туралы өз ойын былай жеткізеді: «Тіл – құрал» деген аты қандай жат көрінсе, ішкі мазмұны да әуелгі кезде сондай жат көрінер, үйткені бұл – қазақта бұрын болмаған жаңа зат. Халықта бұрын болмаған нәрсе жаңа шыққан кезінде жат көрініп, бірте-бірте бойы үйренген соң жатырқау қалатын. Арабша һәм орысша наху, сарф үйренгендерге жат көрінгенмен, түсініксіз болмас. Араб һәм орыс наху, сарф- ларында оқылатын заттар мұнда да оқылады. Айырмасы сол ғана: онда арабша я орысша айтылған есімдер мұнда қазақша айтылады. Олай болғанда оқылатын заты бір, аты ғана басқа. («Тіл құрал» 1914-ші жыл)
Ахмет Байтұрсыновтың бұл әдістемелік кітабы кейін бірнеше рет қайта басылды. Осы «тіл құрал» кітабының маңызын кезінде М.Дулатов жақсы түсініп, ерекше бағалаған. Ол өз ойын былай айтады. «Орысша грамматиканың арабша наху сафты жақсы білетін қазақ баласы жете аңғарып, ақыл таразысына салып, бір-екі рет оқып шықса, бұл кітаптың құнын білер, үстірт қарап, саулатып оқып шықса шыт ырман тоғайда адасқандай, асылына түсіне алмас деп шамалаймын. «Тіл құралдың артықшылығы: жалпы қағидаларға сүйеніп, белгілі тәртіппен түзіліп, шылғи қазақ тілімен жазылған орысша, арабша наху сарафты һәм нәрсе қазақша аталып, қазақ тілінің табиғаты сақталып, тура мағынасы өзгертілмей, өз атымен аталған. Сөз таба алмай қиналып, мағынасы дөп келмейтін еш нәрсе алынбаған. Мұнда қолданған сөздер алғашқы кезде біраз жат көрінер, әрбір жаңа нәрсе басында солай болатыны белгілі. Бірақ, түсіне, жаттыға, құлақ үшін болса кем жаттығы болмаса керек.
Қазақ тілін сақтаймыз, балаларымызды қазақша шыққани кітаптармен оқытамыз һәм әдебиетіміз шын қазақша болсын дегенде бұлардың бәрінің негізі «Тіл құрал» екенін ұмытпаса керек. Бұл біздің оқу құралдарымыздың ең қиын, ең керекті мүшесі еді, бұл да көңілдегідей болып шықты (10,12). 1922 дылы Ахмет Байтұрсыновтың «Қазақ тілі» атты әдістемелік оқулығы жарық көрді. Бұл оқулығында автор қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстар 17, оларға араб әліппесінде тура келетіні 13, жетпейтіні 4 дыбыс деп, оларға араб алфавитінің негізінде жасаған жаңа әріптредің ретін береді. Олар п,ш, ң,ғ әріптері.
