Тіл біліміндегі дифференициация мен интеграция процесі және оның тіл туралы ғылым құрылымындағы көрінісі
жүктеу/скачать 269,31 Kb.
|
жтб 401 удачи
| 39.Ежелгі Қытай тіл білімі
Қытай тіл білімінің тарихы екі мың жылдан астам уақытты қамтиды. Қытай тіл білімі XIX ғасырдың аяғына дейін басқа елдердегі тіл білімінің әсерінсіз өз бетінше дамыған. Қытай жазба ескерткіштері б.з. 15 гасыр бүрын пайда болған. Олар мал сүйектеріне, жауырынга жазылып сақталған. Грамматикалық ілім қытайлардың көне жазуы - иероглиф- ке негізделген. Қытайларда ежелден қалыптасқан ұғым бойынша тілдегі ең негізгі тұлға — сөз. Сондықтан иероглиф іі таңбалайды - «Эрья» сөздігі бұрыннан сақталған діни жазбалардың сөздерін - иероглифті түсіндіруге арналған. «Шо вянь» сөздігі (Жазулар түсініктемесі) б.з. 121 жылы жасалған. Онда он мыңға жуық иероглиф қамтьшған, бұл элемдегі ең алғашқы толық түсіндірме сөздік болып табылады. Сөздік Қытайдың иероглифін талдауға, этимологиясын, мағынасын ашуға арналған. Қытай тіл білімі көрші жатқан Корей, Жапония, Вьетнам, ХІ-ХІІІ ғасырларда Танғұт тіл білімдеріне зор ықпалын тигізді. 40. Ежелгі Үнді, Греция тіл білімінің өзара байланысы Көне грек лингвистикасының тіл мэселелеріне байланы- сты зерттеулері б.з.д. V гасырдан басталады. Ғалымдардың айту- ына карағанда, көне грек лингвистикасы Гомердің «Илиада» мен «Одиссея» жырының тілін зерттеуден басталған. Грек лингвисти- касы екі кезеңге бөлінеді: философиялық жэне филологиялық.Философиялық кезеңді қалыптастырған философтар тіл мәселесін линғвистикалық тұрғыда емес, философия тұрғысынан сөз етті. Олар тілді философияга тәуелді, соның ажырамас бір бөлігі деп есептеді. Көне грек философтары мынадай мэселелерді сөз етті. Зат пен оның атауы арасындағы байланыс, тілдің қалай пайда болғаны жэне тілдің грамматикасы. Тілдің шығуы жөніндегі мэселе. Грамматика мәселелері. Бұл елдегі лингвистика өз дамуының ең биігіне Грек тарихындағы эллинизм деп аталған дэуірде көтерілді. Бұл кезең Грек тіл білімі тарихында филология дэуірі деп аталады. Грек философы Анаксимен (б.з.б. VI ғ.) өзінің «Шешендік өнері теориясы» деген еңбегінде стилистиканың негізін салған. Бұл ғалымның стилисти- ка туралы айтқан кейбір тұжырымдары өзінің құнын күні бүгінге дейін жойған жоқ. Көне гректің Продик деген ғалымы (б.з.б. VI) си- нонимика туралы жазды. Ал Платон тілдегі сөздерді есім, етістік деп бөліп көрсетті де, ол екеуінің байланысының сөйлемде ғана көрінетіндігін айтса, Аристотель ең алғаш рет грамматиканы логи- кадан бөліп көрсетті, есімдер бастауыш, етістік баяндауыш болады деп, көмекші сөздерді бөліп көрсетті. Аристотель жекеше, көпше де- ген терминдерді алғаш атады. Ол дауысты, дауыссыз дыбыстар ту- ралы түсінік беріп, буын туралы да түсінік береді. Грек лингвистері үстеу, артикльдер жайлы айтты. Олар септіктердің бесеуін көрсетті: имен, род, дат, вин, звонительный. Грек тіл білімінің өркендеген, дами түскен кезі — Апександрия дэуірі. Грамматиканың өз алдына ғылым болып бөлінуі осы кез. Александрия -б.з.б. III ғ. бастап нағыз мәдени, ғылыми орталық болды. Бұл кезде грамматика жазғандар: Дионисий Фракийский, Аполиний Дискол. Бұл дэуірде сөз тапта- ры морфология бөлімінде қаралатын болды. Олар сөз табын 8-ге бөлді: имя, глагол, причастие, местоимение, наречие, союз, пред- лог, артикль. Сондай-ақ етістіктің райлары, үш жақ жэне етістіктің шақгары көрсетілді. Тіл білімі тарихында елеулі мэні барлығына қарамастан, көне грек тіл білімінің әлсіз жақтары да мол еді. Олар да тілдің тари- хи құбылыс екеніне мэн бермеді. Оның үстіне гректер өз тілінен баска тілдерді тіл деп санамады. Бұл — олардың лингвистикалық мәліметгерінщ өсуіне, жалпы тшдік теориялық тұжырымдар жаса- луына мүмкіндік бермеді. жүктеу/скачать 269,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|