Xix – XX ғасырдың басындағы типологиялық зерттеулер
жүктеу/скачать 1,94 Mb.
|
типология
- Бұл бет үшін навигация:
- XIX ғ.типологиялық зерттеулер
- Екіншіден, ол «аффикстеу» тілдерді морфологиялық қосымшаларға емес, олардың туындыларына назар аудара отырып, агглютинативті деп түсіндіреді.
- Фридрих Вильгельм Кристиан Карл Фердинанд фон Гу́мбольдт — Лингвистиканың жаңа бөлімі, типологияның негізін қалаушы.
- Индоевропалық немесе семит тілдері)
- (моносиллабты тілдер деп аталатын)
- XX ғ. басындағы типологиялық зерттеулер
XIX – XX ғасырдың басындағы типологиялық зерттеулерОРЫНДАҒАН: Маратова м.м дя-701тексерген.: абдыханова б.аЖоспар:
КіріспеХІХ-ХХ ғасырларда. тілдер типологиясы бірқатар кезеңдерден өтті (мысалы, В.Скаличка мен Д.Гринберг). Бірақ осы уақытқа дейін тілдердің Шлегель-Гумбольдт классификациясы өзінің ғылыми құндылығын жоғалтқан жоқ.XIX ғ.типологиялық зерттеулер
Карл Вильгельм Фри́дрих фон Шле́гель — неміс жазушысы, поэт, критик және философ, лингвист, педагог. Лингвистикалық типологияның негізін қалаушы болып саналатын Вильгельм фон Гумбольдттан (1767 - 1835) бұрын да, ағайынды Шлегельдер қалыптасып келе жатқан тілдер типологиясына кейбір мәдени эволюционизмді енгізді. Сонымен, Фридрих Шлегель (1772 - 1829) Ueber die Sprache und Weisheit der Inder «Үндістердің тілі мен даналығы туралы» (1808) атты еңбегінде барлық тілдерді екі түрге бөлді - «аффикстеу»,яғни флективті емес және флективті. XIX ғ.типологиялық зерттеулерАвгуст Шлегель (1767-1845) «Sur la litterature proven-cale» «Провансальды әдебиет туралы» (1818) атты өзінің кітабында інісінің тілдік классификациясын кем дегенде екі жолмен тереңдетеді: біріншіден, ол тіл түрлерінің санын үшке дейін арттырды: флективті және флективті еместерге оқшауланғандар (изолирующие), яғни грамматикалық құрылымы жоқтарЕкіншіден, ол «аффикстеу» тілдерді морфологиялық қосымшаларға емес, олардың туындыларына назар аудара отырып, агглютинативті деп түсіндіреді.Август Шлегель Фридрих Вильгельм Кристиан Карл Фердинанд фон Гу́мбольдт — Лингвистиканың жаңа бөлімі, типологияның негізін қалаушы.Фридрих Вильгельм Кристиан Карл Фердинанд фон Гу́мбольдт — Лингвистиканың жаңа бөлімі, типологияның негізін қалаушы.Бір типке жататын тілдер шеңберінде ішкі эволюция жүретіндіктен, ол осы тіл типімен анықталған белгілі бір арна бойымен бағытталса да, кейбір тілдер өздерінің жетілдіру жолында өзінің типтік мүмкіндіктерін жүзеге асыруда одан әрі қарай жүреді. Сондықтан біз сол немесе басқа тілге мәдени-эволюциялық баға беруге құқығымыз бар, бірақ жалпы тілдік типтерге қатысты мұндай бағалаудан аулақпыз. XIX ғ.типологиялық зерттеулерФридрих Вильгельм Гу́мбольдт өзі білетін барлық тілдерді 4 топқа бөліп көрсеткен:1) Флективті тілдер (мысалы,Индоевропалық немесе семит тілдері)2) агглютинативті тілдер (мысалы,түркі тілдері)3) Америка және үнді аралас, қосылған тілдері4) оқшауланған, яғни грамматикалық құрылымы жоқтар (мысалы,қытай тілі)XIX ғ.типологиялық зерттеулерФранц Бопп (1791-1867) Тіл білімі тарихында Бопп салыстырмалы-тарихи тіл білімінің негізгін салушы деп саналады. Оның ең басты еңбегі: «Санскрит, зенд, армян, грек, латын, литва, көне славян, гот, неміс тілдерінің салыстырмалы грамматикасы». Бұл еңбек үш томнан тұрады. 1816 жілі Ф. Бопптың санскрит тіліндегі етістіктердің жіктелу жүйесін грек, латын, парсы, герман тілдеріндегі етістіктердің жіктелу жүйесімен салыстыра зерттеген еңбегі шықты. Онда аталған тілдердің туыстастығы дәлелденді. Ол бұл тілдерден жинаған материалдарын, иран, славян, балтық бойы халықтары, армян тілдері фактілерімен толықтыра келіп, 1883-1849 жылдар арасында «Үнді-европа тілдерінің салыстырмалы грамматикасын» жазды. XIX ғ.типологиялық зерттеулерФранц Бопп типологиялық тұрғыдан ерекшеленетін тіл түрлерінің үшеуін бөліп көрсетті:1) түбірі бар тіл типітек бір буыннан тұратын морфема(моносиллабты тілдер деп аталатын)2) түбір морфема басқа түбірлермен үйлесуі мүмкінжәне аффиксалды морфемалар (үнді-еуропалық тілдері)3) дисиллабикалы жәнетіпті трисиллабикалық түбір сөз құрылымдары (Семит тілдері).XIX ғ.типологиялық зерттеулерХейман Штейнталь1823-1899Гумбольдт тілдерінің типологиялық классификациясын ізін жалғастырушы ретінде танымал; Штейнталь енгізген өзгерістер мойындалмады. Ол лингвистикалық типологияға қызығушылық танытты: «Тілдің құрылымының маңызды типтерінің сипаттамалары» (Characteristik der hauptschlichsten Typen der Sprachbaus, 1869) монографиясын жазып қалдырды. Тілдердің 8 басты типтерін атап көрсетті. XX ғ. басындағы типологиялық зерттеулер
Сепир 20 ғасырдың бірінші жартысындағы ең ірі және ықпалды лингвисттердің бірі болды, ол лингвистикалық типологиядағы алғашқы жетістіктердің авторы.
XX ғ. басындағы типологиялық зерттеулерЭдуард Сепи́р тілдің 4 бастапқы типтерін ұсынды:
жүктеу/скачать 1,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|