«xxi ғасырдағЫ Ғылым және білім»

252 
NURJANOV A.J. 
(UZBEKISTAN) 
THE IMAGE OF ARAL SEA IN THE KARAKALPAK POETRY 
 
Since 60th years of the last century deterioration in an ecological condition of 
the Aral Sea and its Area disturbs world society. As a result of irrational use, sharp 
reduction of a drain of waters of the Amu Darya and the Syr Darya rivers became the 
main reason of drying up of the Aral Sea. For the last 40-45 years sea level decreased 
to 22 meters (1961 - 53 m), and the volume of water decreased from 1064 km ³ up to 
115 km ³, and on this place the hydrochloric and moving sands were formed. In those 
days, when the Aral Sea was full, poets wrote verses glorifying great waves, the 
nature, and beauty in various genres. The problem of the Aral Sea drew public 
attention and poets began to write the works devoted to it. For example, the national 
poet of Karakalpakstan and Uzbekistan, the Hero of Uzbekistan I. Yusupov about the 
fate of the Aral Sea in the work "Aral elegiyaları" wrote: 
Suwı qumaytlanǵan bir ázim dárya, 
Ruwxım arqalı aǵıp baradı. 
Demikken eń sońǵı balıqlar onda, 
Eseńkirep qalash qaǵıp baradı. 
Burqırap aqqan ılay suwdan sayrańlap, 
Dáryadan teńizge bulqınıp oynap, 
Erkin túser edi. Joq endi ol waq, 
Suwı kesilgen soń naǵıp baradı? [4:213] 
Besides, thoughts about the Aral problem are given in lines of the poem of 
I.Yusupov “Korabller qoyımshılıǵındaǵı eles”:
Keshe gúrlep turǵan Úshsay portında 
Búgin korabller qoyımshılıǵı. 
Kóship ketken balıqshılar jurtında, 
Jatar jaynap kemlerdiń sınıǵı. [4:272] 
And also, in the poem “Bul jerele zor boladı” : 
Aytıwınsha: kóshshek bunnan, 
Jańa qonıs jayǵa qarap, 
Aralgá suw aparǵannan 
Anaǵurlım arzanıraq. [4:201] 
or in the next lines hopes for replenishment of the sea in the future: 
Bir-birewge ayıp taǵıp, 
Aytıs penen ótermiz biz. 
Dárya ele tolıp aǵıp, 
Jaǵısına qaytar teńiz. [4:205] 
Also, in poems G.Dawletova "Aral arıwınıń monologı", Ú.Áshirbekov "Aralǵa 
arnalǵan tolǵaw" from previous to a present state of the Aral Sea are described. And 
the poet of S.Netullaev missing the Aral Sea, remembering the childhood along 

253 
seashores, wrote such poems as “Aral eske túskende”, “Araldı saǵınıw”, “Araldı 
joqlaw”, “Aral jaǵısında”, “Qurıp ketse Aralım ne boladı?”, “Tirisinde Araldı 
tıńlamadı”. For example, in the work "Qurıp ketse Aralım ne boladı?" the poet noted 
about the great nature, about its offense. 
Qurıp ketse Aralım ne boladı, 
(Irastan-aq álemnen joǵaladı) 
Janım sezer ózin ol qurtqanlardan, 
Duz jawdırıp keshikpey kek aladı. [1: 208] 
About state policy of that time, that is irrational use of waters of the Amu Darya 
and the Syr Darya rivers on farmlands the poet wrote the following: 
Appaq qarday báharde jerdıń beti, 
Adamlardıń betinde shıqqan óti, 
Tábiyattı bılǵadı ataq ushın, 
Dedi onı adamnıń qúdireti. 
[1: 208] 
And about boredom about the sea the poet writes in the poem: 
Búginde men Aralımdı 
Keltirdim kóz aldıma. 
Bir ájayıp dunya edi 
Jaralǵan óz aldına. 
Gozzal edi aydınları 
Aq kóbik bop shapshıǵan. 
Aǵıp túsken juldızlardı 
Juwırısıp qaqshıǵan. [2:98] 
If to consider contents of the poem, it is possible to find out that the poet misses 
fishes in clear water, great waves, golden sands, the birds and animals living on the 
Aral Sea. 
In the conclusion, various social transformations happening in our country find 
the reflection in poets’ and writers’ works. Nowadays measures of replenishment of 
the Aral Sea are carried out. 

жүктеу/скачать 4,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: