Ядролық реакциялар – Атом ядросының басқа ядролармен, элементар бөлшектер және кванттармен өзара әсерлесуі кезінде болатын түрленулер.
Ядролық реакциялар –Атом ядросының басқа ядролармен, элементар бөлшектер және кванттармен өзара әсерлесуі кезінде болатын түрленулер.
Жасанды реактивтік – ядролық реакция кезінде жер бетінде табиғи күйінде кездеспейтін реактивті ядролардың түзілуі. Ирен және Фредерик Жилио-Кюрилер ашқан.
Ядролық реакцияның энергетикалық шығуы – бөлшектер мен ядролардың реакцияға түскенге дейінгі және реакциядан кейінгі тыныштық энергияларының айырымы ( Егер Е 0 болса, онда реакция кезінде энергия бөлінеді. Тыныштық энергияның есебінен реакция өнімдерінің кинетикалық энергиясы артадын экзотермалық дейді. Егер Е 0 болса, онда реакция кезінде энергия жұтылады. Кинетикалық энергияның кемуі есебінен жүйенің тыныштық энергиясы артадын эндотермалық дейді.
Ядролық реакцияның энергетикалық шығуы – бөлшектер мен ядролардың реакцияға түскенге дейінгі және реакциядан кейінгі тыныштық энергияларының айырымы ( Егер Е 0 болса, онда реакция кезінде энергия бөлінеді. Тыныштық энергияның есебінен реакция өнімдерінің кинетикалық энергиясы артадын экзотермалық дейді. Егер Е 0 болса, онда реакция кезінде энергия жұтылады. Кинетикалық энергияның кемуі есебінен жүйенің тыныштық энергиясы артадын эндотермалық дейді.
Тізбекті ядролық реакция – белгілі ядролық реакция келесі дәл сондай реакцияны туғызатын процесті айтады. Ауыр ядролар бөлінгенде энергия бөлінеді. Тізбекті бөліну реакциясын тұрақты қамтамасыз ететін бөлінетін заттың ең аз массасы сындық масса деп атайды.
Тізбекті ядролық реакция – белгілі ядролық реакция келесі дәл сондай реакцияны туғызатын процесті айтады. Ауыр ядролар бөлінгенде энергия бөлінеді. Тізбекті бөліну реакциясын тұрақты қамтамасыз ететін бөлінетін заттың ең аз массасы сындық масса деп атайды.
Егер К болса, онда тізбекті реакция бірқалыпты өтеді.
Егер К болса, онда тізбекті реакция өте тез өтеді. Қопарлыс болады.
Егер К болса, онда тізбекті реакция тоқтайды.
Басқарылатын тізбекті бөліну реакциясын жүзеге асыратын қондырғыны ядролық реактор деп атайды. Тұңғыш 1942ж. Э.Ферми және екінші рет 1946ж. И.В.Курчатов іске қосты.
Ядролық реакторларда нейтрондарды тежегіш ретінде графит, плутоний, ауыр су және кәдімгі суды қолданады.
Ядролық реакторларда жылу тасымалдағыш ретінде ауыр су, су буы, гелий газы және сұйық натрийды қолданады.
Термоядролық реакциялар деп өте жоғары температурада жеңіл ядролардың бірігіп ауырлау ядроны түзу реакциясын айтады. Жеңіл ядролар біріккенде энергия бөлінеді.
Шығарылған сәуленің жұтылған дозасы деп жұтылған энергияның сәулеленген заттың массасына қатынасын айтады. D = . Шығарылған сәуленің жұтылуының эквивалентті дозасы деп жұтылған доза мен биологиялық эффективтік коффициенттің көбейтіндісіне тең шаманы айтады.
. k - биологиялық эффективтік коффициентті, (Зв – зиверт).