Ядроның құрылысы. Изотоптар

дәл келеді. Ендеше оның заряды

q  Ze

болады. Ядродағы

H
нейтрондардың саны N әрпімен белгіленеді. Барлық ядролар үшін

N  Z

(бұған тек

1_{H ,} 3

қосылмайды).

1

2
Ядроның массалық саны А ондағы нуклондардың санына тең, яғни:

A  Z  N

X
Егер Менделеевтің периодтық жүйесіндегі кез келген химиялық

Z
элементтің атомын Х деп белгілесек, онда оның ядросын ^A

белгілеу қабылданған.

деп

H

H
Тек бір ғана Ze заряды бар, бірақ әр түрлі А атомдық массасы бар ядроларды изотоптар дейді. Берілген элементтің ядроларының изотоптарындағы нейтрондардың саны әр түрлі болады. Мәселен:

сутегінің изотоптары -

1_{H ,} 2

(дейтерий), ³

(тритий); гелидің

1

2

1

1
изотоптары - ^{3 Не} ,

⁴ Не ; уранның изотоптары -

,U
235

92
238


.U
92

2
Атом ядросының байланыс энергиясы дегеніміз – ядроны түгелімен жеке нуклондарға ыдырату үшін қажет энергия.

Ядроның массаларын өте дәл өлшеулер ядроның тыныштық массасы М_Я әрқашан оны құраушы протондар мен нейтрондардың тыныштық массаларының қосындысынан кем болатындығын көрсетеді:

M _Я  Z  m_p  N  m_n .

Мұндағы нейтронның тыныштық массасы,

m_n  1.00865017

м.а.б.,

ал протонның тыныштық массасы, m_p  1,007276470 м.а.б.

Атом ядросының байланыс энергиясының өлшемі массалар ақауы болып табылады.

М  Z  m_P  N  m_n  M_Я

Массалар ақауы арқылы, Эйнштейннің

Е  mc²

формуласын

P
қолданып ядроның байланыс энергиясының шамасын анықтауға болады:

^Eбай

 М  с²  (Z  m

• 
  N  m_n
  

• 
  М_Я
  

)  с²

сәйкес келетін байланыс энергиясын айтады. 226-суретте

^Eмен

меншікті