Ясауитану пәнінің міндеттері мен мақсаты туралы жазыңыз
Орта ғасырлардағы, кейінгі кезеңдегі дәуіріштер киген киімдердің сипаты мен ерекшеліктер хронологиясын көрсетіңіз
жүктеу/скачать 16,79 Mb.
|
Ясау толықтырылған
| Орта ғасырлардағы, кейінгі кезеңдегі дәуіріштер киген киімдердің сипаты мен ерекшеліктер хронологиясын көрсетіңіз
Барлық діндерде сопылар, дәуріштер киген киімдер, ұстаған заттардың өзіндік сипаты мен мәні бары белгілі. Исламдағы дәуріштердің киімдері сопылықтың алғашқы кезеңдерінде (VIII—IX ғғ.) дөрекі, жүн матадан жасалса, кейінгі кезеңдерінде қатты тығыз, түксіз кілем сипатты матадан, қойдың жүнді терісінен тігілген. XIX ғ. дуаналар жыртылған жамаулы киімдеріне сай каландарлар, жандапуш, хиркапуш деп аталған екен. Дәуріштердің басына киген бас киімі «кұлақ», белбеулері «қамар» деп аталған. 1866 жылы Түркістанда болған суретші В.В.Верещагин өзінің Жазбасында Түркістан қаласының өміріне, әлеуметтік-экономикалық жағдайына тоқталып, сипаттама беріп, зерттеуінде «шошақ бас киім киген дәуріштердің жыртық киімдері, арқаларына асынған түйіншегі, бір қолында таяғы, ал екінші қолында асқабақтан жасалған ұзын ыдысы бар» деп жазады. Дәуріштің киім киюі, ол киімдері мен заттарының мәні туралы мәселені қарастыра отырып сол заманда дуананың жиегі қойдың жүнді терісімен жиектелген, жүн жіптермен кестеленген қызыл бас киім киіп, кең белбеумен белін буып,ыдыс байлағаны туралы хабардар боламыз. Ортағасырлық миниатюралардағы дәуріштер киімдерін зерттеген З.Рахимова дәуріштер киімдерінің түстік мәні әлі де өз зерттеулерін талап ететінің айтады. Әрбір түс Жаратушыны танудағы сопының жеткен баспалдағын бейнелеген. Аспан көк, сары, қызыл, ақ түстер Жаратушыны тану жолындағы шариғат, тариқат, мағрифат, хақиқат жолдарын көрсеткен. Дәуріштің белбеуі - оның алдындағы міндеттерін орындауға дайын екенінің белгісі ретінде болды. Бас киім Жаратушының берген игілігін сипаттайды, сондықтан ұстаздың шәкіртіне бас киім сыйлауы шәкірттің жеткен жетістігін мойындау, бата беруді көрсетеді. Зерттеушілер дәуріштің киімі мен оның бөлшектері оның сопылық жолды игерудегі белгілік бір көрсеткіші болған, оның әрбір қадамы киіміндегі бір бөлшекпен белгіленген дейді. Дәуріштер бұрыннан келе жатқан ортағасырлық мұсылман халқының киімдерін шапан, тайласан, белбеу, бас киім - кұлақшын, шалма киді. Сопылар оларды жаңа бір мазмұнмен толықтырды. Бұл киімдердің кейбір бөлшектері сопылардың жолдарының кезеңдерін бейнелеген деуге болады. Әр түрлі тариқаттарда бас киім әр түрлі көлемде, түсте болды. Сопылық ордендердің басым бөлігінде бас киім толық матадан немесе үш, төрт жыртыстың бөлігінен біріктіріп жасалған. Түркістан каландарлары туралы П.Поздевтің зерттеуінде бас киімнің бәрінде әліп, кәлима шахадат жазылғаны айтылады. Бас киімнің төменгі жиектері қойдың жүнді терісімен көмкерілген. Бұл бас киімді киген дәуріш жан-жағынан, алыстан ештеңені көрмей, тек Жаратушыны ойлау керек деген сенімге негізделген.Сенім бойынша Мұхаммед Пайғамбарға (с.а.а) Жебрейл періште арқылы көктен берілген бас киім, шапанды төрт бөлікке бөліп, Әбу Бәкір, Омар, Осман, Әлиге, төрт халифасына берген дейді.Бас киімнің бірнеше бөліктегі матадан құралуының бір белгісін осымен бейнеленсе керек. Дәуріштер рухани үстемдік белгісі ретінде хирка киген. Түркістан дәуріштері кемер белдік байлаған. Ол белдікті байлаудың өзіндік бір мәні бар. Риазат белбеуі –құлшылық ету, тақуалық, Құдай жолына біржола түсуді бейнеледі. Белдік мүридтікке бел буғанда құрбандыққа шалынған қойдың жүнінен жасалған. П.Поздев өз зерттеуінде Түркістан каландарларының белбеулерінің ені 25 см. болғанын, оған қанағат тасы бекітілгенін айтады. Зерттеулерде «Ахмет басында тәж болатын, бұл тәж, күпі, шырақ, дастархан (софра),байрақ және жайнамаз аманат ретінде Тәңір тарапынан Хз. Мұхаммед пайғамбарға берілген. Күпі-кебенек иығына жабылады деп айтылады. жүктеу/скачать 16,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|