Юриспруденция кафедрасы
Құқық шығармашылық процестің кезеңдері
жүктеу/скачать 1,18 Mb.
|
Юриспруденция кафедрасы
- Бұл бет үшін навигация:
- Талқылау сұрақтары
- Ұсынылған әдебиеттер
- 11-ДӘРІС ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР Мақсаты
- Құқықтық қатынастар түсінігі мен мазмұны
| 3. Құқық шығармашылық процестің кезеңдері. Құқык шығармашылык процессі бірнеше кезендер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару ынтасы - құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада катаң түрде анықталған. 2. Заң жобасын талқылау - бұл кезең құжатты кажетты сапаға жеткізу, қарама-кайшылыктарды, ол қылыктарды, түсініксіз мәсе лелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпы халықтық талқылауға ұсынылады. 3. Заңды қабылдау. 4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу. яғни, заңды жариялау. Талқылау сұрақтары: Құқық шығармашылық ұғымына сипаттама беріңіз? Құқық шығармашылықтың негізгі қағидаларын атаңыз? Нормаьтвті актілердің заңды күшінің уақыты, кеңістігі және адамдарды қамтуы дегенді қалай түсінесіз? Ұсынылған әдебиеттер: Мемлекет және құқық теориясы. Оқулық. Авторлар алқасы: Жоламанов Ж., Таукелов А.Н., Мұхтарова А.К., Алматы, 1998. Баймаханов М.Т. Проблемы воплощения принципов правового государства в Конституции Республики Казахстан.// Государство и право, 1992, №8. Сапарғалиев Ғ. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998. Ашитов З.О. т.б. Егеменді Қазақстанның құқығы. Алматы, 1997. Сапарғалиев Ғ. Заң терминдерінің түсіндірме сөздігі. Алматы, 1995. 11-ДӘРІС ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАР Мақсаты: Құқықтық қатынастар ұғымы, заңи айғақтар туралы студенттерге мағлұмат беру. Жоспар: Құқықтық қатынастар түсінігі мен мазмұны. Құқықтық қатынастардың құрамды бөлшектері. Құқықтық қатынастар түсінігі мен мазмұны.Құқықтық қатынастар дегеніміз - бұл адамдардың құқықтармен және міндеттермен өзара байланыстылығы. Азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушылардың субъективтік құқықтары мен субъективтік міндеттері оның мазмұнын құрайды. Субъективтік кұқық дегеніміз құқық берілген адамның байқалатын мінез-құлқының занды жолмен қамтамасыз етілген шарасы. Ол құқық берілген адамның белгілі дәрежеде өзінің әрекет ету (өзінің дұрыс әрекет ету құқығы) мүмкіндігінен немесе міндетгі адамнан белгілі бір әрекеттер жасауды (бөгде әрекеттер құқығы — талап ету құқығы) талап ету мүмкіңдігінен көрінеді. Мәселен, автордың шығармасын жариялау құқығы, оған қол сұғылмау құқығы оның өз әрекеттерімен жүзеге асырылуы мүмкін. Керісінше, жалға берушінің өз мүлкін жалға беру шартында көрсетілген мерзім өткен соң қайтару жөніндегі құқығын міндетті адамның тиісті әрекеттер жасауынсыз жүзеге асыру мүмкін емес. Құқықтық қатынастардың мазмұнын құрайтын элементтер -субъекгивтік құқықтар өзіндік және берілетін субъективтік құқықтарға бөлінуі мүмкін. Субъективтік міндет дегеніміз — міндетті адамның байқалуға тиісті мінез-құлқының заңды жолмен қамтамасыз етілген шарасы. Азаматтық-құқықтық қатынастардың мазмұнын құрайтын субъективтік құқықтар мен оның қатысушыларының міндеттері өзара тығыз байланысты, әрбір субъективтік құқықтың тиісті міндеті бар және керісінше. Құқықтық қатынастардың бір тарабындағы субъективтік қүқықтың міндетті адамнан белгілі бір әрекеттерді жасауды талап етуіне келесі тараптың осындай әрекеттер жасауға бағытталған субъективтік міндеті сай келеді. Демек, құқық берілген адамның белгілі бір әрекеттер жасау жөніндегі субъективтік құқығына құқықтық қатынастардың келесі қатысушысының бұл құқықты жүзеге асыруға кедергі жасамау, оны бұзбау міндеті сәйкес келеді.Құқықтық қатынастарды және тиісінше субъективтік азаматтық құқықтарды бөлу (жіктеу) түрлі негіздерге сәйкес жүргізі-летіндікген, әрбір өкілетгіктің әдетте бірнеше белгілері болады. Мәселен, көркем туынды жасаушының оның авторы болу құқығы осымен бір мезгілде оның өзіндік, мүліктік емес, абсолюттік құқығы болып табылады. Осы автордың баспадан қаламақы алу құқығы бір мезгілде берілетін, мүліктік, салыстырмалы құқық болып табылады. Құқықтық қатынастарға қатысушылардың субъективтік құқығы кейде көптеген әрекеттерді жасау мүмкіндігін немесе міндетті адамнан көптеген әрекеттер жасауды талап ету мүмкіндігін қамтиды. Мұндай жағдайда субъективтік құқық күрделі болуы мүмкін, оның мазмұнын қарапайым құрамдас элементтер — жекелеген өкілеттіктер құрайды. Бірақ құқықтық қатынастың шегінде өкілеттіктер біртекті немесе әртекті болуы мүмкін. Мәселен, мүліктік жалдау шартында жалдаушының құқығы жалға алынатын мүлікті иелену және пайдалану мүмкіндігін қамтиды (заттық, абсолюттік өкілеттіктер), сондай-ақ жалға берушіден күрделі жөндеуді дер кезіңде жүргізуді талап ету мүмкіндігін қамтиды (міндеттемелік, салыстырмалы өкілеттік). Заң тұрғысынан алғанда, әртекті өкілеттіктерді қамтитын мұндай күрделі құқықтарды кешенді құқықтар деп атауға болады. жүктеу/скачать 1,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|