З. С. Алканова, М. С. Комаева, Г. К. Сарсекова, М. А. Тусупова педагогикалы
жүктеу/скачать 1,95 Mb. Pdf көрінісі
|
З.С.Алканова
| Сәлеметсіз бе!
», « Мархабат етіңіз! », « Кешірім сұраймын! », « Сізбен танысқаныма қуаныштымын! ») ұйымдастыруға мүмкіндік беретін типтік тұрғыдағы даяр «үлгілер» арқылы жүзеге асады. Бұл секілді тұғырлы құрылымдар əлеуметтік, психологиялық тұрғыдағы аспектілерге жəне жас ерекшеліктеріне негізделген. Өзара əсер ету тұрғысындағы қарым - қатынас адамдардың бір - бірімен байланыс орнатуы, белгілі бір ақпарат алмасуы арқылы өзара бірлескен іс - əрекетті жүзеге асыруы, ынтымақтастықты қалыптастыруы қабілетіне негізделген. Өзара əсер ету тұрғысындағы қарым - қатынас еш кедергісіз жүруі үшін төмендегідей кезеңдерден тұруы тиіс: - байланыс орнату (танысу). Бұл ретте өзге адамдарды түсіну ұғымы, өзін өзгеге таныстыру ескеріледі; - қарым - қатынас жағдаятына ыңғайлану, жағдаятты ой елегінен өткізу, кідірістерді іріктей білу; - қажетті мəселені талқылау; - мəселені шешу; - байланысты сəтімен аяқтау. Қызметтік байланыстар өзара тиімді əріптестік, бəсекелестік басталар негізінде құрылып, өзара сұраныстар мен қажеттіліктерден ортақ істен туындауы тиіс. Мұндай ынтымақтастық тұрғыдағы байланыс іскер маман белсенділігін арттырады, өндірістің, бизнестің технологиялық үдерісінің факторы болмақ. Іскерлік қарым - қатынас басқарудағы қарым - қатынас этикасы мен іскерлік сөйлеу мəдениетін қамтиды. Мақсат - жергілікті басшыларда қазіргі заман құндылықтарына бағытталған, ізгілік көзқарастарға негізделген адамгершілік идеяларын қалыптастыру. Біздіңше, осы орайдағы теориялық, практикалық білім негіздері өзара жəне əлеуметтік іскерлік қарым - қатынас салаларында іскерлік, коммуникациялық жетістіктер, табысты əрекеттер əкелері сөзсіз. Олардың басшы ретінде де, əріптес ретінде де тиісті этикет ережелерін сақтай білулері кəсіби шеберліктерін де шыңдамақ. Қай деңгейде де іскерік қарым - қатынаста да сөйлеу мəдениеті туралы, аудитория алдында сөйлеуге дайындалуға бағыт беру ережелері, өз тыңдаушыларының əлеуметтік - психологиялық ерекшеліктері туралы мағлұматтар ауадай қажет. Нəтижеде, осы реттегі практикалық жұмыстар арқылы коммуникативтік дағдылар іске асырылып, іскерлік қарым - қатынас ерекшеліктерін əркім өз тəжірибесі елегінен өткізе алмақ. Іскерлік қарым - қатынастағы «тігінен», «көлденең» байланыстардың 79 этикалық қырлары туралы не білеміз? Қызметкерлермен тіл табыса қарым - қатынас жасай білу іс - əрекеттің нəтижесін көрсетеді. Бұл арада діңгек іспеттес этикалық алтын қағида: өзіңізге бағынышты адамдармен байланысыңыз басшыңыздың сізбен қарым - қатынасының қалай болғанын қалауыңызға сәйкес келуі. Ал, бұл реттегі іскерлік қарым - қатынастың ұтымды нəтижеге қол жеткізуі басшының өзіне бағыныштылармен байланыста қолданар этикалық нормалары жəне қағидаттарымен анықталмақ. Бұлардың қатарына қызмет бабындағы этикалық мəдениеттің қайсысы тиімді, қайсысы тиімсіз екендігін назарда ұстау керек. Алғашқы кезекте бұл бағыттағы нормалы қағидаттар іскерлік қарым - қатынас табиғатын аңғартатындай, басқару үдерісіндегі ұйымдардың ненің негізінде жəне қалай берілуіне, қызметтік тəртіптің неден көрінетініне бірден - бір байланысты. Ал бұл арадағы іскерлік қарым - қатынас этикасының сақталмауы жағдайында көпшілік адамдар ұжымда өзін адамгершілік тұрғысынан қорғаныссыз сезініп, ыңғайсыз күйге енеді. Басшының өз қызметкерлерімен байланысы іскерлік қарым - қатынастың тұтас құрылымына əсер етіп, оның адами - психологиялық табиғатын айқындауға септігін тигізеді. Нəтижесінде қарым - қатынас мəдениетінің эталонды қағидаттары қалыптасады. Бұл орайдағы іскерлік қарым - қатынастың қағидалы үлгілерінің бірқатары төменде көрсетілген: - өз ұйымыңызды қарым - қатынастың жоғары моральдық нормаларына сəйкес бірлігі мықты ұжымға айналдыру. Қызметкерлерді ұйымның алғы мақсаттарына жұмылдыра білу. Адам атаулы өзін ұжым мүшелерімен тығыз бірлікте екендігін толық аңғарғанда ғана өзін адамгершілік жағынан да, психологиялық жағынан да еркін сезінетіндігін ескеру; - жауапкершілік мəселесіне байланысты проблемалар туындаған жағдайда басшы мəселенің басты себептерін анықтауы керек. Проблема білімсіздіктен (надандықтан, мəдениетсіздіктен) туындап жатса, онда қарауыңыздағы қызметкерлердің əлсіз, кем тұстарын олардың бетіне басып үнемі айта бермеу. Қайта оның кемшіліктерін жоюға, толықтыруға қандай жəрдем жасай алатыныңды ойлану; - қызметкерлерге этикалық нормаларға сəйкес ескерту жасау. Жағдаятқа байланысты барлық ақпараттарды жинау, сəйкесінше қарым - қатынастың лайықты формасын таңдау. Ескертпелерді көзбе - көз тек оңаша отырғанда ғана айту; - адамның жеке басын емес, оның іс - əрекетін сынау; - қажетіне қарай комплимент айта отырып, сынды жеткізу амалын қолдану. Іскерлік қарым - қатынасты достық көңіл - күйде аяқтау; - өзіңізге бағынышты адамдардың жеке өміріне орынсыз араласпау; - қызметкерлердің бəріне бірдей тең құқылы мүше ретінде қарау; - қызметкерлердің ұтымды қадамын, жақсы табысын мадақтауға келгенде мүдірмеу, жылы сөзіңді аяп қалмау; - ортақ іске қатысты жіберген қателіктерді жасырмау, бүгіп қалмау; - қарауыңыздағылардың алдында əрқашан адал болу; - белгілі бір шешім шығаруда əртүрлі жағдайларға сəйкесті мөлшерлі 80 жағдаятты жəне қызметкердің жеке тұлғалық қалпын ескеру. Ал «төменнен жоғары» қарайғы іскерлік қарым - қатынас қызметкердің өз басшысымен арадағы байланысын аңғартпақ. жүктеу/скачать 1,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|