Зертханалық ЖҰмыс №48 Тақырыбы:«Жердің магнит өрісінің кернеулігінің горизонталь құраушысын анықтау»

Орындаған: Эргешова Х.Д

2023

№	I.A			H0,A/m	0,A/m	S 0
1	20*	16	0,287	41,81	38,7	0,9	2,205
2	22*	17	0,306	43,13
3	24*	21	0,384	37,5
4	26*	23	0,425	36,7
5	28*	24	0,445	37,75
6	30*	26	0,488	36,88
7	32*	27	0,510	37,64

Бақылау сұрақтары.
1.Магнит өрісі. Оның электр өрісінен қандай айырмашылығы бар?
Магнит өрісі — қозғалыстағы электр зарядтары мен магниттік моменті бар денелерге әсер ететін күштік өріс.
Электр өрісінің магнит өрісінен өзгешелігі-ол қозғала алатын да қозғалмайтын да электрзарядтарына әсер етеді.
2.Магнит өрісінің индукциясының күш сызықтары.
Магнит өрісінің күш сызықтары — өрістің кез келген нүктесіне жүргізілген жанама осы нүктедегі магнит күшінің (магнит индукция векторының) бағытымен сәйкес келетін көрнекті сызықтар. Магнит өрісінің күш сызықтарын бақылау үшін келесі тәжірибені қолдануға болады. Қағаздың бетіне темір үгінділерін төгіп, оның ортасына өткізгіш қоямыз. Өткізгіштің бойында тоқ жоқ кезде ешқандай өзгеріс балқалмайды, ал өткізгіш бойынан ток өткенде темір үгінділері шеңбер бойымен реттеліп орналасады. Себебі ток туғызған магнит өрісінде темір үгінділері магниттеледі де бір-біріне тартылады. Пайда болған сызықтарды көрнекілік үшін магнит өрісінің күш сызықтары деп атайды
3.В-ның бағыты.Магнит индукциясының күш сызықтары.
Магнит өрісі магниттік индукция векторымен (В) сипатталады. В-ның мәні магнит моменті бар қозғалыстағы электр зарядына және денелерге өрістің берілген нүктесінде әсер етуші күшті анықтайды.
Магнит индукциясының сызықтары – (магнит өрісінің күш сызықтары) – кез келген нүктесіне жүргізілген жанама В бағытымен сәйкес келетін сызықтар. Магнит өрісінің күш сызықтары бағыты оң бұранда ережесіне сәйкес анықталады: бұранданы оның ілгерілемелі орын ауыстыруы токтың бағытымен сәйкес болатындай етіп бұрағанда, бұранда сабы магнит индукциясы сызықтарының бағытын көрсетеді.
4.Био-Савар-Лаплас заңы.
Био-Савар-Лаплас заңы және оны магнит өрісін есептеу үшін қолдану. Түзу ұзын токтың магнит индукциясының токқа дейін қашықтыққа кері пропорционал екендігін 1820ж. француз физиктері Ж.Био (1774-1862) және Ф.Савар (1791-1841) әр түрлі тәжірибелер арқылы ашты.
Формуласы:
5.Дөңгелек токтың центріндегі магнит индукциясы.Токтың әрбір элементі индукция центрінде туады да ол бағыты контурға жүргізілген оң нормальмен бағытталған болады. сондықтан dB векторлық қосынды олардың модульдарының қосындысына сәйкестендіріледі.
6.Жердің магнит өрісі.
Жер магниттілігі , геомагниттілік — Жердің және Жер төңірегіндегі ғарыштық кеңістіктің магнит өрісі; геомагниттік өрістің кеңістікте таралуын және уақыт бойынша өзгерісін, сондай-ақ, соған байланысты пайда болатын Жердегі және жоғары атмосферадағы геофизикалық процестерді зерттейтін геофизиканың бөлімі. Жердің магнит өрісінің әрбір нүктесіндегі магнит өрісінің кернеулігі Т векторымен сипатталады. Бұл вектордың шамасы мен бағыты кернеуліктің горизонталь құраушысы (Н), магниттік бұрылу (D) және магниттік еңкею (І) деп аталатын жер магниттілігінің 3 элементі арқылы анықталады. Магниттік бұрылу (D) — Н пен географиялық меридиан арасындағы, ал магниттік еңкею (І) — Т векторы мен горизонт жазықтығы арасындағы бұрыш. Жер магниттілігінің элементтерін (Н, D, Т) өлшеу үшін түрлі магнитометр,аэромагнетиктер, магниттік компас, теодалит, магниттік таразы, магниттік буссоль, т.б. қолданылады. Жердің магнит өрісі тұрақты (99%) және айнымалы (1%) болып екіге бөлінеді.