Зертханалық сабақтардың тақырыптары.
Тақырып 1. Ауылшаруашылық малдарының кариотипің зерттеу.
Мақсаты: Негізгі ауылшаруашылық малдарының кариотипімен танысу.
1 тапсырма. Хромосомалардың морфологиясың анықтау. Хромосоманың морфологиялық құрылысының үш түрін жазып алып, сүретін салу қажет. Кестені толтыру.
2 тапсырма. Хромосомның саның анықтау. Микрофотографияңы пайдалана отырып хромосоманың диплоидты жиынтығын анықтау.
3 тапсырма. Кариограмманы құрастырып, кариограммалық талдауға қортынды жазу.
Бақылау сұрактары
Хромосоманың құрылысы қандай.
Кариологиялық талдаудың негізін түсіндіру.
Кариотиптің анықтамасын беріңіз.
Негізгі малдардың кариотиптерің атаңыз.
Тақырып 2. Моногибридтік және талдаушы будандастыру
Мақсаты: Осы будандастырулардың айырмашылығын түсініп, мал шаруашылығында пайдалану мақсатың білу.
1 тапсырма. Негізгі генетикалық анықтамаларды біліп, Г.Мендель қолданған әріптер символикасымен танысу.
2 тапсырма. Бірінші тұқымды гибридтарды талдау және Мендельдің бірінші заңына сәйкес есептер шешу.
3 тапсырма. Екінші тұқымды гибридтарды талдау және Мендельдің екінші заңына сәйкес есептер шешу.
4 тапсырма. Талдаушы буданддастыруға есептер шешу.
Бақылау сұрактары
Моногибридтік будандастыру дегеңіміз не.
Моногибридтік будандастырудан қандай заңдылықтар шығады.
Талдаушы будандастыру дегеңіміз не.
Мал шаруашылығында талдаушы будандастыруды қандай мақсатта қолданады.
Тақырып 3. Дигибридтік және полигибридтік будандастыру
Мақсаты: Екі және одан да көп белгілер бойынша тұқым қуалау заңдылықтарын талдау.
1 тапсырма. Дигибридтік тұқымдыларды талдау және Мендельдің үшінші заңына сәйкес есептер шешу.
2 тапсырма. Талдаушы дигибридтік буданддастыруға есептер шешу.
Бақылау сұрактары
Дигибридтік будандастыру дегеңіміз не.
Полигибридтік будандастыру дегеңіміз не.
Мендельдің үшінші заңының негізі.
Тақырып 4. Аллельді емес гендердің әсерлесуі
Мақсаты: Гендердің өзара әсерлесі түрлеріне түсінік беру.
1 тапсырма. Комплементарлық бойынша генетикалық талдау өткізіп, есеп шешу.
2 тапсырма. Эпистаз бойынша генетикалық талдау өткізіп, есеп шешу.
Бақылау сұрактары
Аллельді емес гендердің әсерлесуінің түрлерін айтыңыздар
Эпистаз дегеніміз не. Мысал келтіріңіз.
Комплементарлық дегеніміз не. Мысал келтіріңіз.
Тақырып 5. Аллельді емес гендердің әсерлесуі
Мақсаты: Гендердің өзара әсерлесі түрлеріне түсінік беру.
1 тапсырма. Модификациялық гендер бойынша генетикалық талдау өткізіп, есеп шешу.
2 тапсырма. Полимерлік гендер бойынша генетикалық талдау өткізіп, есеп шешу.
Бақылау сұрактары
Модификаторлық гендер дегеніміз не. Мысал келтіріңіз.
Полимерия дегеніміз не. Мысал келтіріңіз.
Тақырып 6. Гендердің тіркес тұқым қуалауы
Мақсаты: Белгілердің тіркес тұқым қуалау ерекшеліктерімен танусы.
1 тапсырма. Толық және толық емес гендердің тіркес тұқым қуалауың зерттеу. Нақты мысалдарда қарау қажет.
2 тапсырма. Өсімдіктермен жануарлар белгілерінің тіркес тұқым қуалау бойынша есеп шешу.
Бақылау сұрактары
Тіркес тұқым қуалау дегеніміз не.
Терминдерді түсініңдіру керек – а/ тәуелсіз тұқым қуалау, б/ тіркес тұқым қуалау.
Кроссоверлі және кросоверлі емес гаметалар дегеніміз не.
Тақырып 7. Жыныспен тіркескен белгілердің тұқым қуалауы
Мақсаты: Жыныспен тіркескен белгілердің тұқым қуалау ерекшеліктерімен танусы.
1 тапсырма. Бірінші ұрпақтың жыныспен тіркескен белгілердің тұқым қуалауын зерттеу.
2 тапсырма. Типтік есепті шешу.
Бақылау сұрактары
Гомогаметалы және гетерогаметалы жыныстың анықтамасын беріңіз.
Қандай малдарда еркегі гетерогаметалы, қайсысында – аналық.
Қандай белгілер жыныспен тіркескен тұқым қуалайды.
Гемизоталы особьтің гомозиготалы және гетерозиготалы особьтардаң айырмашылығы қандай.
Тақырып 8. Тұқым қуалауда нуклеин қышқылдарының ролі
Мақсаты: Нуклеин қышқылдарың зерттеу.
1 тапсырма. Организмге қажетті ақұыз, гормондар және ферменттер аминоқышқылының тізбесің зерттеу.
2 тапсырма. Клеткада ақұыз синтезінің модельдеуін зерттеу.
Бақылау сұрактары
Ақұыз синтезіне қандай заттар қажет.
Рибонуклеин қышқылдарының түрлері.
ДНК және РНК-ның айырмашылығы неде.
Генетикалық кодтың анықтамасын беріңіз.
Тақырып 9. Вариациялық қатар құру және оның қисық сызығын өрнектеу
Мақсаты: Вариациялық қатар құрудың негізгі принциптерімен танысу.
1 тапсырма. Вариациялық қатар құрып, оның қисық сызығын өрнектеу
Бақылау сұрактары
Вариациялық қатар қалай құралады.
Вариациялық қатар дегеніміз не.
Варианта дегеніміз не.
Кластарға варианттар қалай түсіріледі.
Тақырып 10. Статистикалық коэффициенттердің және екі іріктеудің арифметикалық орталарының айырмашылығының нақтылығы
Мақсаты: Нақтылық критерийдің үш деңгейімен танысу және оны зоотехнияда пайдалану.
1 тапсырма. Кіші іріктелген жиынтыққа орташа арифметикалық, орташа квадраттық ауытқу, вариациялық коэффициентті және қателіктерді есептеуді үйрену.
2 тапсырма. Үлкен іріктелген жиынтыққа орташа арифметикалық, орташа квадраттық ауытқу, вариациялық коэффициентті және қателіктерді есептеуді үйрену.
Тақырып 11. Корреляциялық байланысты анықтау
Мақсаты: Белгілердің арасындағы корреляция және регрессия коэффициенттерін есептеп шығару әдісімен танысып және осы көрсеткіштерді селекциялық жұмыста қолдануды меңгеру.
Тапсырма. Кіші іріктелген жиынтыққа корреляция коэффициенттің есептеу.
Бақылау сұрактары
Корреляция дегеніміз не.
Пішіні мен бағыты бойынша қандай корреляциялар болады.
Белгілердің арасындағы оң және теріс корреляция коэффициентінің мәні бойынша олардың айырмашылығы неде.
Тақырып 12. Хи-квадрат әдісі
Мақсаты: Хи-квадрат әдісін генетикалық және селекциялық жұмыстарда пайдалану мүмкіндігімен танысу.
Тапсырма. Хи-квадрат есептеу керек.
Бақылау сұрактары
Хи-квадрат әдісі қандай селекциялық сұрақтарды шеше алады.
Нольдік гиптезаның мәне неде.
Қандай шектеулер Хи-квадрат әдісінің қолданылуына кедергі жасайды.
Тақырып 13. Популяцияның сандық белгілерінің тұқым қуалау өзгергіштігің бақылау
Мақсаты: Тұқым қуу коэффициентің қолданып, популяцияның сандық белгілердің талдауың үйрену.
1 тапсырма. Сандық белгілер бойынша популяцияның генетикалық талдауын жүргізу.
2 тапсырма. Тұқым қуу коэффициентің есептеуің үйрену, есеп шешу.
Бақылау сұрактары
Тұқым қууғыштық дегеңіміз не.
Тұқым қуу дегеніміз не.
Тұқым қуу коэффициентің қалай есептейді.
Тақырып 14. Малдардың популяциясы құрылымың талдау
Мақсаты: Популяциядағы гендердің жиілігін анықтау тәсілдерімен танысу. Белгілі популяцияның генетикалық құрылымын талдау.
1 тапсырма. Есеп шығару мысалың пайдаланып фенотип жиілігін анықтау.
2 тапсырма. Есеп шығару мысалың пайдаланып генотип жиілігін анықтау.
3 тапсырма. Есеп шығару мысалың пайдаланып жеке аллельдердің жиілігін анықтау.
Бақылау сұрактары
Популяциядағы фенотип жиілігі дегеніміз не.
Популяциядағы генотип жиілігі дегеніміз не.
Екі және үш аллельді гендердің жиілігін қалай анықтайды.
Харди-Вайнберг формуласы.
Тақырып 15. Антигендік факторлар және полиморфты ақуыздың тұқым қуалауы
Мақсаты: Ауылшаруашылық малдардың селекциясында иммуногенетикалық әдістерің зерттеу.
1 тапсырма. Иммуногенетикалық символиканы және әдістерді зерттеу.
2 тапсырма. Малдардың қан топтарың пайдалана отырып, ұрпақтың шығу тегін анықтау.
3 тапсырма. Малдардың қан белоктарың пайдалана отырып, ұрпақтың шығу тегін анықтау.
Бақылау сұрактары
Антиген мен антиденеге анықтама беріңіз.
Селекция жұмысында иммуногенетикалық әдістер не үшін пайдаланады.
8.3 Студенттердің оқытушы басшылығымен өздік жұмыстарының сабақ жоспары
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
1 тақырып. Кіріспе. Ветеринарлық генетика пәні, міндеті және әдістері.
Семинар сұрақтары
Тұқым қууғыштылық және оның түрлері.
Өзгергіштік және оның түрлері.
Генетикалық зерттеулердің әдістері
Генетиканың негізгі даму кезеңдері
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
2 тақырып. Тұқым қуудың цитологиялық негіздері
Семинар сұрақтары
Клеткалардың көбею және ұрықтану кезендерінде тұқым қуу мәлеметтерің беру.
Мейоз
Гаметогенез
Ұрықтану
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 1. Ауылшаруашылық малдарының кариотипің зерттеу.
1 тапсырма. Тұқым қууда митоздың ролің зерттеу.
2 тапсырма. Тұқым қууда мейоздың ролің зерттеу.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
3 тақырып. Тұқым қуудың Г.Мендель ашқан заңдылықтары.
Семинар сұрақтары
Тұқым қуудың гибридологиялық әдісі,
Доминанттылық түрлері.
Гендердің летальдық әсері.
Аллельді емес гендердің әсерлесуі
Зертханалық сабақтын жоспары /4 сағат/
Тақырып 2. Моногибридтік және талдаушы будандастыру
1 тапсырма. Моногибридтік будандастыруда белгілердің тұқым қууың зерттеу.
2 тапсырма. Талдаушы будандастыруда белгілердің тұқым қууың зерттеу.
Тақырып 3. Дигибридтік және полигибридтік будандастыру
1 тапсырма. Дигибридтік будандастыруда белгілердің тұқым қууың зерттеу.
2 тапсырма. Полигибридтік будандастыруда белгілердің тұқым қууың зерттеу.
Тақырып 4. Аллельді емес гендердің әсерлесуі
1 тапсырма. Белгілердің тұқым қууың аллельді емес гендердің әсерлесу кезіңде комплементарлықтың қызметін зерттеу.
2 тапсырма. Белгілердің тұқым қууың аллельді емес гендердің әсерлесу кезіңде эпистатикалық қызметін зерттеу.
Тақырып 5. Аллельді емес гендердің әсерлесуі
1 тапсырма. Белгілердің тұқым қууың аллельді емес гендердің әсерлесу кезіңде ген-модификаторлардың қызметін зерттеу.
2 тапсырма. Белгілердің тұқым қууың аллельді емес гендердің әсерлесу кезіңде полимерлік қызметін зерттеу.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
4 тақырып. Тұқым қуудың хромосомолық теориясы.
Семинар сұрақтары
Гендердің тіркесуі.
Толық емес тіркесу және кроссинговер.
Кроссинговердің цитологиялық дәлелдеу.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 6. Гендердің тіркес тұқым қуалауы
1 тапсырма. Гендер бір хромосомада орналасқанда белгілердің тұқым қууы.
2 тапсырма. Толық және толық емес тіркескен гендерді зерттеу.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
5 тақырып. Жыныс генетикасы.
Семинар сұрақтары
Жынысты хромосома арқылы анықтаудың механизмі.
Ағзалардың бисексеуальдігі.
Жыныс хромосомалардың патологиясы.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 7. Жыныспен тіркескен белгілердің тұқым қуалауы
1 тапсырма. Жыныс хромосомаларда орналасқан гендердің белгілерінің тұқым қуалауы.
2 тапсырма. Есеп шешу.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
6 тақырып. Тұқым қуудың молекулярлік негіздері.
Семинар сұрақтары
Нуклеин қышқылдары.
ДНК молекуласының құрылысы.
Биосинтез.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 8. Тұқым қуалауда нуклеин қышқылдарының ролі
1 тапсырма. Ақұыздың синтезінің кезеңдерің зерттеу.
2 тапсырма. РНК түрлерің зерттеу.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
7 тақырып. Жеке дамудың генетикалық негіздері.
Семинар сұрақтары
Гендердің пенетрантлығы және эксперссивтігі.
Малдардың өңдеуінің генетикалық негіздері.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
8 тақырып. Мутациялық өзгергіштік.
Семинар сұрақтары
Адамдарда және жануарларда полиплоидия.
Индуциялық мутациялар
Сомалық мутациялар.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
9 тақырып. Биометрияның негіздері.
Семинар сұрақтары
Белгілердің өзгеру дәрежесі.
Орташа көрсеткіштердің қателіктері.
Регрессия коэффициенті.
Дисперсиялық талдау.
Зертханалық сабақтын жоспары /4 сағат/
Тақырып 9. Вариациялық қатар құру және оның қисық сызығын өрнектеу
Тапсырма. Көрсеткіштер бойынша вариациялық қатар құру және сызық сызу.
Тақырып 10. Статистикалық коэффициенттердің және екі іріктеудің арифметикалық орталарының айырмашылығының нақтылығы
1 тапсырма. Көрсеткіштер бойынша айырмашылықтың дұрыстығын дәлелдеу.
2 тапсырма. Көрсеткіштер бойынша орташа арифметикалық, орташа квадраттық ауытқу, вариациялық коэффициентті анықтау.
Тақырып 11. Корреляциялық байланысты анықтау
1 тапсырма. Корреляциялық торды пайдаланып корреляция коэффициентің есепnte қажет.
2 тапсырма. Альтернативтік өзгеріштікте корреляция коэффициентің есептеу.
Тақырып 12. Хи-квадрат әдісі
1 тапсырма. Екі тобтағы қояндардың хи-квадрат әдісің қолданып есеп шығару.
2 тапсырма. Нақты көрсеткіштермен теориялық саналғанның арасындағы байланысты анықтау.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
10 тақырып. Саңдық белгілерді тұқым қуалау.
Семинар сұрақтары
Саңдық белгілердің өзгергіштік пен тұқым қууғыштықтың әдістерін зерттеу.
Корреляция және регрессия коэффициентерің пайдаланып тұқым қууғыштық коэффициенттің анықтау.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 13. Популяцияның сандық белгілерінің тұқым қуалау өзгергіштігің бақылау
1 тапсырма. Дисперсиялық талдауды пайдаланып қууғыштық коэффициенттің анықтау.
2 тапсырма. Қайталану коэффициенттің анықтау.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
11 тақырып. Популяциялар генетикасы.
Семинар сұрақтары
Генетикалық популяциялардың ерекшіліктері.
Популяцияны зерттеу әдістері.
Гендік тепе-теңдік және оны анықтау.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 14. Малдардың популяциясы құрылымың талдау
1 тапсырма. Фенотиптің жиілігің зерттеу.
2 тапсырма. Генотиптің жиілігің зерттеу.
3 тапсырма. Популяцияның генетикалық құрылымының ұқсастығын салыстыру.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
12 тақырып. Инбридинг, инбредтік депрессия, гетерозис.
Семинар сұрақтары
Ч.Дарвиндің заңы.
Гетерозистың эффектісі.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
13 тақырып. Иммуногенетика, генетикалық аномалиялары және аурулары.
Семинар сұрақтары
Иммунология тарихының дамуы.
Лимфоциттердің пайдалануында онтогенетикалық кезеңдері.
Иммунореактивтілік.
Зертханалық сабақтын жоспары /1 сағат/
Тақырып 15. Антигендік факторлар және полиморфты ақуыздың тұқым қуалауы
1 тапсырма. Малдың шығу тегін анықтау үшін есеп шығару.
2 тапсырма. Атасың анықтау үшін есеп шығару.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
14 тақырып. Тәртіп генетикасы және оның селекциялық маңызы.
Семинар сұрақтары
И.П.Павлов – жоғары жүйке қызметі түралы ілімнің негізшісі.
Ағзаның адаптациясына және тәртібіне ортаның және тәжіребенің факторларының әсері.
Семинарлық сабақтың жоспары /1 сағат/
15 тақырып. Негізгі ауылшаруашылық малдардың жеке генетикасы.
Семинар сұрақтары
Мал шаруашылығында секлекциялық белгілер.
Аңдар генетикасы.
Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыбы:
Тақырып 1. Кіріспе. Генетика және биометриянің пәні, міндеті және әдістері.
Тақырып 2. Тұқым қуудың цитологиялық негіздері.
Тақырып 3. Тұқым қуудың Г.Мендель ашқан заңдылықтары.
Тақырып 4. Тұқым қуудың хромосомолық теориясы.
Тақырып 5. Жыныс генетикасы.
Тақырып 6. Тұқым қуудың молекулярлік негіздері.
Тақырып 7. Жеке дамудың генетикалық негіздері.
Тақырып 8. Мутациялық өзгергіштік.
Тақырып 9. Биометрияның негіздері.
Тақырып 10. Саңдық белгілерді тұқым қуалау.
Тақырып 11. Популяциялар генетикасы.
Тақырып 12. Инбридинг, инбредтік депрессия, гетерозис.
Тақырып 13. Иммуногенетика, генетикалық аномалиялары және аурулары.
Тақырып 14. Тәртіп генетикасы және оның селекциялық маңызы.
Тақырып 15. Негізгі ауылшаруашылық малдардың жеке генетикасы.
Өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар:
$$$ 1
Клеткадағы энергетикалық қызметті қандай органоид атқарады:
A лизосома
B рибосома
C митохондрия
D ядро
E ЭПС.
$$$ 2
Клеткадағы белок синтезі қайда өтеді?
A рибосома
B эндоплазмалық тор
C Гольджи аппараты
D митохондрия
E ядро.
$$$ 3
Сомалық клеткадағы хромосомдар санының сапалық(формасы) және сандық (саны және мөлшері) жиынтығы қалай аталады?
A генотип
B кариотип
C фенотип
D экстерьер
E конституция.
$$$ 4
Сомалық клеткадағы хромосомдар жиынтығы қалай аталады?
A гаплоидты
B диплоидты
C тетраплоидты
D триплоидты
E гетероплоидты.
$$$ 5
Адамның гаплоидты хромосомдар саны неге тең?
A 46
B 23
C 69
D 12
E 20.
$$$ 6
Сомалық клеткалардың бөлінуі:
A мейоз
B митоз
C амитоз
D цитокинез
E коньюгация.
$$$ 7
Клеткада хромосомдар қайда орналасады:
A рибосомада
B ядрода
C эндоплазмалық торда
D Гольджи аппаратында
E цитоплазмада.
$$$ 8
Ядродан цитоплазмаға информация тасымалдау процессі қалай аталады?
A транскрипция
B трансляция
C инициация
D информация
E делеция.
$$$ 9
Адамда 1-ші реттегі 100 сперматоциттерден неше сперматозоид түзіледі?
A 100
B 200
C 400
D 50
E 80
$$$ 10
Клеткадағы автосинтезге қай зат бейімделген?
A ДНК
B РНК
C ферменттер
D белоктар
E көмірсутектер
$$$ 11
Жұмыртқа клеткаларының пайда болуы және жетілуі:
A сперматогенез
B овогенез
C спорогенез
D гипогенез
E андрогенез
$$$ 12
Митоздың бірінші стадиясы: хроматин жіпшелерінің тығыздалуы,жекелеген хромосомдардың пайда болуы,ұршық түзілуі:
А профаза
В анафаза
С метафаза
D телофаза
Е диплофаза
$$$ 13
Жұмыртқа клеткасының пайда болуы және пісіп жетілуі:
A сперматогенез
B спорогенез
C овогенез
D гипогенез
E андрогенез
$$$ 14
Митоздың бірінші стадиясы: хроматин жіпшелерінің пайда болуы,жекелеген хромосоманың пайда болуы, ұршық түзілуі:
A профаза
B метафаза
C анафаза
Dдиплофаза
E телофаза
$$$ 15
ДНК синтезіне қатысатын клетка органелласы (ядродан басқа)
A. митохондрия
B. лизосома
C. Гольджи денешіктері
D. Барр денешіктері
E. Негери денешіктері.
$$$ 16
Клетка цитоплазмасындағы сперматозоид пен эритроциттерден басқа клетка секрециясында маңызды роль атқаратын клетка органелласы:
A. Гольджи аппараты
B. гранулалар
C. Барр денешіктері
D. Негери денешіктері
E. рибосомалар.
$$$ 17
ДНК синтезі …….. өтеді:
A. интерфазаның бірінші бөлігінде
B. интерфазаның екінші бөлігінде
C. мейоз анафазасында
D. митоз телофазасында
E. митоз профазасында
$$$ 18
Хромосомадағы ұршық жіпшесінің бекітілетін жері:
A. центросома
B. полисома
C. кариотип
D. центромера
E. хромонема
$$$ 19
Әрбір түрге тән хромосома жиынтығы қалай аталады:
A. кариокинез
B. кариотип
C. идиотип
D. идиограмма
E. кариофонд.
$$$ 20
Геном дегеніміз:А.гаплоидтты хромосомалар жиынтығы
В. үштік хромосомалар жиынтығы
C. диплоидты хромосом жиынтығы
D. аутосомалар жиынтығы
Е. политендік хромосомалардың саны.
$$$ 21
Митоздың интерфаза кезіндегі хромосоманың өздігінен еселенетін бөлігі:
A. рекон
B. репликон
C. индуктор
D. гистон
E. мутон
$$$ 22
Мейоз стадиясы кезінде кроссинговер қайда өтеді:
A. лептонема
B. зигонема
C. пахинема
D. диакинез
E. диплонема
$$$ 23
Гендердің әртүрлі күйі:
A. доминантты
B. рецессивті
C. аллельді
D. аллельді емес
E. эпистазды
$$$ 24
Цитокинез дегеніміз:
A. ядроның бөлінуі
B. ядроның ұрықтануы
C. клетканың бөлінуі
D. клетканың бөліну фазаларының арасы
E. пахинема фазасы
$$$ 25
Сперматогенездің овогенезден ерекшелігі өте айқын көрінетін стадиясы:
A. пісіп-жетілу кезеңі
B. өсу
C. құрылу
D. митоз
E . мейоз
$$$ 26
Генетиканың негізгі методы:
A. цитологиялық
B. егіздік әдіс
C. цитогенетикалық әдіс
D. гибридологиялық әдіс
E. популяциялық әдіс
$$$ 27
Реципрокті будандастыру дегеніміз:
A. екі будандастыру: біреуінде белгілі сипаттамасы бойынша аталығы, екіншісінде аналығы ерекшеленеді
B. кері қайту будандастыру
C. анализдік
D. дигибридті
E. плейотропты.
$$$ 28
Ата-анасының бірінші ұрпағында білінбейтін белгілер:
A. пенентрантты
B. гипостатты
C. рецессивті
D. доминантты
E. плейотропты
$$$ 29
Ата-аналарынан әртүрлі тұқымқуалайтын факторларды сіңірген особьтар:
A. гомозиготалар
B. автоплоидты
C. гетерозиготалар
D. гетероплоидты
E . гемизиготалы
$$$ 30
Организмдегі белгілер жиынтығын қалай дейміз:
A. генотип
B. фенотип
C. геном
D. кариотип
E. генотипті орта
$$$ 31
Ақ түсті қаракүзен мен сұр түстіні будандастырған кезде көгілдір күзен алынды. Қандай доминанттылық байқалады:
A. толық емес
B. толық
C.гетерозис
D. кодоминировалық
E. аралық
$$$ 32
Баланың қан тобы АО. Ата-анасының генотипі қандай?
A. АА х АВ
B. АВ х ВО
C. АВ х ВВ
D. ОО х ВВ
E. АВ х АВ
$$$ 33
Моногибридті будандастырудағы гибридтердің екінші ұрпағының ажырау белгілері:
A. 3 : 1
B. 9 : 3 : 3 : 1
C. 1 : 2 : 1
D. 1 : 1
E . 2 : 2
$$$ 34
Анализдеуші будандастыру дегеніміз:
A. F1 мен F2 будандастыру
B. Ғ1 өзара будандастыру
C. Ғ2 -ны рецессивті ата-анасымен будандастыру
D. Ғ1 –ны доминантты ата-анасымен будандастыру
E. Ғ1 -ны рецессивті ата-анасымен будандастыру
$$$ 35
Аллеломорфты белгілер дегеніміз:
A. қарама-қарсы екі белгі
B. өте айқын жалғыз белгі
C. доминантты гендері бар белгілер
D. жынысты тіркескен белгілер
E . рецессивті гендері бар белгілер.
$$$ 36
Әртүрлі белгілері бар 2 особьты будандастырудан алынған ұрпақты не деп атаймыз:
A. кроссинговер
B. гибридті
C. гетерозисті
D. дигибридті
E. политенді.
$$$ 37
Ата-анасының белгісінің біреуінің бірінші ұрпақта басым болу құбылысы:
A. эпистаз
B. гипостаз
C. плейотропия
D. доминанттылық
E . конкорданды
$$$ 38
Екі аллельді емес доминантты гендердің әрекеттесіп , бір генотиптің бойында жаңа белгіні анықтауын қалай деп атайды?
A. криптомерия
B. полимерия
C. мультативті
D. комплементарлық
E. плейотропия
$$$ 39
Белгінің дамуын үдететін гендер әрекетінің жинақталуын не деп атаймыз:
A. аддитивтілік
B. идиотивтілік
C. плейотропия
D. полимерия
E. мономерлі
$$$ 40
Организмдегі барлық гендердің комплексі:
A. генофонд
B. генотипическая среда
C. геном
D. генный баланс
E. генотип
$$$ 41
А,а генетикалық символдар нені білдіреді?
A. генотип
B. фенотип
C. гамета
D. зигота
E. гетерозигота
$$$ 42
Егер ата-анасының «таза линиялары» бір-бірінен тұқымының сыртқы формасы бойынша ажыратылатын болса, онда мұндай будандастыру :
A. моногибридті
B. дигибридті
C. жыныспен тіркес
D. тіркесіп тұқым қуалау
E. эпистаз
$$$ 43
Егер ол гетерозиготалы болса,онда генотипті қалай белгілейді:
A . АА
B. Аа
C. АВ
D. аа
E . А
$$$ 44
Бірінші ұрпақта көрінетін белгі қалай аталады?
A. доминантты
B. рецессивті
C. летальді
D. аралық
E. гомозиготалы
$$$ 45
Таза линия дегеніміз:
A.өздігінен тозаңданатын бір өсімдіктің ұрпағы
B.екі өсімдіктің ұрпағы
C. айқас тозаңданатын өсімдіктердің бірінші ұрпағы
D. кез-келген өсімдік ұрпағы
E. айқас тозаңданатын өсімдіктердің 2 ші ұрпағы
$$$ 46
1-ші реттегі 100 овоциттен неше аналық клетка түзіледі:
A. 50
B. 100
C. 150
D. 200
E. 300
$$$ 48
Қара шашты ата-аналардан жирен шашты бала тууы мүмкін бе? Ата-аналарының қандай генотиптерінде бұл жағдай болуы мүмкін?
A. АА х АА
B. Аа х АА
C. Аа х аа
D. Аа х Аа
E .АА х аа
$$$ 49
Аллельдері бірдей екі организмді қалай атайды?
A. гетерозиготалы
B. гомозиготалы
C. гемизиготалы
D. дигетерозиготалы
E. диплоидты
$$$ 50
Қойдың қара түсі ақ түске қарағанда рецессивті. Қай қойдың генотипін бірден көрсетуге болады?
A. ақ қойдың генотипін
B. қара қойдың генотипін
C. екеуін бірдей
D. екеуінде емес
E. ала қойдың
Емтихан сұрақтары
Генетика ғылым ретінде. Генетиканың негізгі даму кезеңдері. Генетиканың биологиялық ғылымдар арасындағы орны.
Генетиканың негізгі әдістері: гибридологиялық, цитогенетикалық, генеалогиялық, популяциялық, феногенетикалық, рекомбинаттық, статистикалық.
Жасушаның құрылысы және тұқым қууда органоидтардың ролі.
Хромосоманың құрылысы және химиялық құрамы. Хромосоманың гаплоидты және диплоидты жиынтығы. Геном және кариотип туралы түсінік.
Митоз және оның генетикалық негізі.
Мейоз және оның генетикалық негізі.
Жыныстық көбеюдің биологиялық және генетикалық ролі.
Кариотип дегеніміз не? Негізгі ауыл шаруашылық малдарының кариотипін сипаттаңыз.
Тұқым қуудың Г.Мендель ашқан заңдылықтары. Будандастыру схемаларында осы заңдарын көрсетіңіздер.
Моногибридтік будандастыру және оның схемасы. Реципрокты, кері қайтару және талдаушы будандастырулар, олардың схемасы және манызы.
Дигибридтік будандастыру. Дигибридтік будандастырудың схемасын құрастыру және талдау.
Доминаттылықтың негізгі түрлері. Нақты мысалдарды пайдаланып будандастыру схемаларың құрастырып, F1 және F2 -де әр түрлі доминаттық типтерін сипаттаңыз.
Гендердің өзара әсер етуі. Нақты мысалдарды пайдаланып будандастыру схемаларың құрастырып, F1 және F2 -де әр түрлі гендердің өзара әсер етуідін сипаттаңыз.
Белгілердің тіркесіп тұқым қууы дегеніміз не? Нақты мысалдарды пайдаланып будандастыру схемаларың құрастырып, F1 және F2 -де белгілердің тіркесіп тұқым қууыды сипаттаңыз.
Кроссинговер механизмі және белгілердің тіркесіп тұқым қууында оның ролі. Кроссоверлі және кроссоверлі емес гаметалар.
Хромосомада гендер аралығының қашықтығын қандай бірлікпен өлшенеді?
Т.Морганың тұқым қуудың хромосомалық теориясының мәнін түсіндіріңіз.
Сүт қоректілектердің және құстардың хромосома арқылы жынысын белгілеу. Жыныс хромосомалары және аутосомалар. гетерогаметалы және гомогаметалы жыныс. Будандастыру схемасы арқылы сүт қоректілектердің және құстардың жынысын анықтауды көрсетіңіз.
Жыныспен тіркес белгідер дегеніміз не? Будандастыру схемасың пайдаланып жыныспен тіркес белгілердің тұқым қуалауын сипаттаңыз.
Жынысты анықтаудың баланстық теориясы. Жыныс Х-хромосма және аут осоманың арақатынасының биологиялық мәні.
Уотсон және Крик ұсынған ДНҚ құрылымы. ДНҚ-лардың әр түрлі организмдерде мөлшері. ДНҚ-ның репликациясы.
РНК-ның негізгі түрлері және құрылысы, ақ уыз синтезіндегі ролі. ДНК – РНК – ақ уыз жүйесі арқылы тұқым қууда информацияны ауысуы.
Генетикалық код, маңызы және негізгі қасиеттері.
Ген тұқым қуатын мутация, рекомбинация ақпараттық құрылымдық бірлік ретінде. генның құрылысы, қызметі және қасиеттері.
Прокариоттың генетикалық материалының құрылысы. Прокариоттың генетикалық материалының алмасуы.
Генетикалық инженерия және оның әдістерә. Қазіргі кезеніңдегі генетикада және ауыл шаруашылықта генетикалық инженерияның атқаратын жұмыстары.
Ген биологиялық жүйе ретінде. Эукариоттарда белгідердің қалыптасуына гендердің әсері. Онтогенез – генотиптің іске асыру процесі.
Зигота дамуына аналық гендердің әсері. Онтогенездің алғашқы сатысында гендердің әрекеті.
Ақ уыз және и-РНК синтезің реттеуі туралы Ф.Жакоба және Ж.Моно теориясы
Онтогенездің қауіпті кезендері. Ағза дамуына индуктордың, гормондардың әсері. Гендердің дифференциалдық белсенділігі және ондағы цитоплазманын ролі. Фенокопиялар және морфоздар.
Цитоплазмалық /хромосомалық емес/ тұқым қуу. ДНҚ қандай цитоплазманың органоидтарында орналасқан? Хромосомалық ДНҚ-дан оның айырмашылығы? Жануарлар мен өсімдіктердің цитоплазмалық тұқым қуу мысалдары.
Тұқым қуудың бір түрі – мутациялық өзгергіштік. Мутациялық теориясының құруында және дамуында Г.де Фризоның ролі.
Гендік, хромосомалық және геномдық мутациялар. Олардың сипаттамасы.
Спонтанды және индукцияланған мутанезе. Мутагендік факторлар.
Н.И.Вавиловтың құрастырған тұқым қуалау өзгергіштігіндегі гомологиялық қатарлар заңы, оның манызы.
Тұқым қууда өзгергіштік белгілердің генетикалық негіздері. Полимерлі және полигендін тұқым қуу. Өзгергіш белгілерінің қалыптасуына ортаның әсері.
Тұқым қууғыштық және қайталанушылық коэффициентері. малдың селекциясында оларды манызы және пайдалану.
Популяциялар және таза линиялар. Таза линиялар мен популяциялардағы теріп алудың нәтижелілігін анықтау жолында В.Иоганнсендің жұмыстары.
Генотип жиілігі мен гендін жиналуында популяцияның гендік құрылымы. Еркін өсіп-өнетін популяциялар сипаттау үшін Харди-Вайнбергтін формуласы және заны.
Популяция құрылымында генотип жиілігін бузатын факторлар.
Сұрыптаудың түрлері, олардың сипаттамасы.
Инбридингтін генетикалық маңызы және селекциядағы ролі. Популяция генетикалық құрылымына инбридингтін әсері.
Гетерозис және оның биологиялық маңызы. Гетерозис эффектісің түсіндіретін негізгі гипотизалар.
Иммунитет және оның генетикалық негізі. Иммунитеттің спецификалық және спецификалық емес факторлары.
Малдың аномалийлері және тұқым қуалайтын аурулардың негізгі түрлері, олардың генетикалық тұқым қууы.
ауыл шаруашылық малдардың тұқым қуатын ауруға төзімділігін арттыру.
Ақ уыздың биохимиялық полиморфизмі және оның генетикалық табиғаты. Малдың селекциясында ақ уыздың биохимиялық полиморфизмің пайдалану.
генотипті ұрпақтары бойынша бағалау.
Тұқым қуау, өзгергіштік және сұрыптау эволюцияның факторлары ретінде Ч.Дарвиндің ілімі.
Эволюция процесінде популяция элементарлы бірлік ретінде. Эволюция теориясының қазіргі кездегі дамуына С.С.Четвериков және И.И.Шмальгаузендің жұмыстарының маңызы.
Тәртіп генетикасының қалыптасуында И.М.Сеченов және И.П.Павловтың жұмыстарының маңызы.
Әр түрлі полиморфты ақ уыздың тұқым қуалауы қандай?
Қан топтарының тұқым қуалауда ерекшеліктері қандай?
Вирустер, фагтар, плазмидтердің генетикалық материалдың құрылысы қандай?
Иттің қара жүннің түсі / «В» гені/ қоңырдан / «в» гені/ доминантты. Қара аналық бірнеше рет қара аталықпен будандастырып 18 қара және 5 қоңыр күшік алынды. Ата-анасының генотипін анықтаңыз, шағылыстыру схемасын құрастырыңыз, қаншама қара күшік гомозиготалы болды?
Сары теңіз шошқасы ақ пен шағылыстырғанда үнемі крем тәріздә ұрпақ береді. Крем тәрізді шошқаларды бір-бірімен будандастырғанда мынадай ұрпақ алынды:1 сары: 2 крем тірәздә: 1 ақ. Теңіз шошқасының жүнінің түсі қалай тұқым қуалайды? Будандастыру схемасын құрастырыңыз.
Иттің қара жүннің түсі / «В» гені/ қоңырдан / «в» гені/ доминантты. Төрт аналық бір қара аталықпен будандастырылды. № 1 қоңыр аналық бірнеше ұрпақ әкелді, оның біреуі қоңыр болды. № 2 аналықта (қоңыр) біреуі қара болды. № 3 аналықта (қара) біреуі қоңыр болды. № 4 аналықтың (қара) күшіктері бәрі қара түсті. Будандастыру схемасын құрастырып және атасы мен төрт аналықтың генотипін анықтаңыз.
Теңіз шошқасының қара түсі («А» гені) ақ түстен («а» гені) доминантты. Қара аталық пен қара аналықты шағылыстырғанда барлығы 20 күшік алынды, олардың 6 ақ, басқасы қара болды. Ата-анасыныңгенотипіе анықтаңыз. Шағылыстыру схемасын құрастырып, алынған ұрпақтын арақатынасын анықтаңыз. Шағылыстыру схемасын құрастырып, қара түсті ұрпақтардың генотипін анықтаңыз.
Иттерде қалың жүн доминантты, жұмсақ-рецессивті. Қалың жүнді ата-анасынан қалың жүнді күшік алынды. Осы күшік ата-анасынан жұмсақ жүнді ген алуы мүмкін бе? Генотипінде жұмсақ жүн бар екенін анықтау үшін кіммен оны шағылыстыру керек? Барлық шағылыстыру схемаларды құрастырыңыз.
Үй қояндарында қалыпты жүн ( «С» гені) доминантты, қысқа («с» гені) – рецессивті. Қысқа жүнді аналықтан 5 ұрпақ алынды: 3 қысқа жүнді және 2 қалыпты жүнді. Будандастыру схемасын құрастырыңыз. Атасының, анасының, ұрпақтарының генотипін және фенотипін анықтаңыз.
Ұзын құлақты қойларды («АА») құлақтары жоқтармен шағылыстырғанда ұрпақтарында құлақтары қысқа болда. Бұл тұқым қуудың қандай түрі? Қысқа құлақты қойларды бір-бірімен шағылыстырғанда қандай ұрпақ алынады? Қысқа құлақты құлақ жоқ пен? Шагылыстыру схемасың құрастырып, талдау өткізіғіз?
Тауықтарда жүннің қара түсі («В» гені) ақ түстен («в» гені) доминантты. гетерозиготалы құс көгілдір жүнді. Қандай ұрпақ алынады көгілдір тауықты ақ, көгілдір, қара әтешпен шағылыстырғанда?
Айдары раушан гүл тәрізді тауықты, айдары бұршақ тәрізді әтешпен шағылыстырғанда мынадай ұрпақ алынған: 38 – жаңғақ тәрізді, 13 – раушан гүл тәрізді, 11 – бұршақ тәрізді, 2 – жәй айдар. Раушан гүл тәрізді айдар – «Р» гені, бұршақ тәрізді - «R» гені. Ата-анасының, ұрпақтардың генотипін және фенотипін анықтаңыздар.
Алеут (ааРР) және күміс-көк түсті (ААрр) күзендер бір-бірімен шағылыстырылды. F1 қай мөлшерде көк (аарр), алеуттік (ааР…), күміс-көк (А…рр) және стандартты (А…Р…) күзендер алынды?
Рояль-пастель (ООвв) және жасыл көзді пастель (ооВВ) бір-бірімен будандастырылды. Қанша F2 ұрпақ алынады? О…вв (рояль-пастель) және оовв (жасыл пастель немесе американдық топаз)?
Иттің доберман-пинчер тұқымында «В» гені жүнінің қара түсіне, «в» гені қоңыр (кофе) түсіне жауап береді. «С» гені күшейткіш№ жүннің қанық бояуына, ал «с» гені әлсіреткіш – соның әсерінен жүн көгілдір түсті болады. Қоңыр доберманды (ввСС) көгілдір түспен шағылыстырғанда F1 қара күшіктер пайда болады. . F2 қай арақатынасында қара, көгілдер түсті, әр түрлі кофе тәрізді ұрпақ болады?
Үй қояндарында «шиншилла» («св» гені) альбинизимнен («са» гені) доминантты. гетерозиготалар св са ақшыл-сұр түсті. Қояндар фермасында 5400 ұрпақтан 17 альбиностар болды. Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып, неше қоян гомозиготалы «шиншилла» болғанын анықтаңыздар.
Тәуелсіз популяцияда особьтардың «АА» бөлігі 0,81 тең. Бөлімнің қаншасы «Аа» гетерозиготалы болады? Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып осыны есептеп шығарыңыз.
Ірі қара малдарда қара түс («А» гені) қызыл түстен («а» гені) доминантты. Ярослав малдардың популяциясында 850 жаңуарлардан құралған, 789 – қара түсті және 51 – қызыл түсті. Фенотип жиілігін, «А» және «а» гендердін концентрациясын және популяцияның генотип құрылымын анықтаңыз.
Тауықтарда түсін бақылайтың гендер Х-хромосомада орналасқан. Плимутрок тұқымды тауықтарда сұр түсі («В» гені) қарадан («в» гені) доминантты. Сұр тауық қара әтешпен шағылыстырған, фенотипін анықтаңыз (бөлек әтештердің және тауықтардың).
Айдары раушан гүл тәрізді тауықты, айдары бұршақ тәрізді әтешпен шағылыстырғанда мынадай ұрпақ алынған: 55 – жаңғақ тәрізді, 23 – раушан гүл тәрізді, 9 – бұршақ тәрізді, 2 – жәй айдар. Раушан гүл тәрізді айдар – «Р» гені, бұршақ тәрізді - «R» гені. Ата-анасының, ұрпақтардың генотипін және фенотипін анықтаңыздар.
Ірі қара малда («А» гені) қысқа аяқты және басты ынқтап, еттің сапасың жақсартады, бірақ летальды әсерін береді. 1. Екі гетерозиготалы жаңуарларды бір-бірімен шағылыстырғанда, 2. гетерозиготаны рецессивті гомозаготамен шағылыстырғанда қандай ұрпақ алынады.
Күзендерде «В» гені күміс-құңдыз түсін – «бос», бірақ летальды әсерін береді. Оны рецессивті аллелі «в» стандартты түсін анықтайды. Гетерозиготаларды бір-бірімен шағылыстырғанда қандай ұрпақ алынады. Олімдікті қалай жоюға болады?
Кекілді үйректерді бір-бірімен шағылыстырғанда 3/4 жұмыртқасынан ғана ұрпақ алынады, 1/4 эмбриондардың өлімге ұшырайды. Тірі балапандардың 2/3 кекіл бар, 1/3 кекіл жоқ. Үйректерде шағылыстыру схемасын құрастырыңыздар.
Ірі қара малдарда бір түстілік («С» гені) ала түстен («с» гені) доминантты. Популяцияда 940 бастың 705 малда қара-ала түс, 235 – бір түсті қара. Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып, фенотип жиілігін және «С», «с» гендердің концентрациясын анықтаңыз.
Мысықтарда жүннің түсін анықтайтын гендер жыныспен тіркескен. «В» гені сары түсін, ал «в» гені қара түсін бақылайды. гетерозиготаларда ала түс пайда болады. Қара мысық 4 ұрпақ әкелді, оның 1 – ала түсті, 3 – қара. Осы мысық балаларының әкесінің түсі қандай болды? Қара мысықтардың жынысы қандай?
Мысықтарда жүннің түсін анықтайтын гендер жыныспен тіркескен. «В» гені сары түсін, ал «в» гені қара түсін бақылайды. Гетерозиготаларда ала түс пайда болады.Қара еркек мысықты ала ұрғашы мысықпен шағылыстырғанда, ұрпағы қандай болады? Ал сары ұрғашы мысықпен?
Тышқандарда сары түсі («У» гені) летальды ісер береді. Оның рецессивті гомозиготалы аллелі «у» қара түсті анықтайды. Ересек сары тышқандардың генотипі қандай? Бір-бірімен шағылыстырғанда қандай ұрпақ алынады?
Краткое содержание лабораторных занятий.
Лабораторное занятие 1. Генетика: предмет, методы и задачи.
Цель занятия: Ознакомиться с основными методами и задачами генетических исследований.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
Теоретическое обсуждение по контрольным вопросам темы.
Раскрыть суть генетических исследований.
Изучить методы генетических исследований.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Дайте определение наследственности.
Дайте определение изменчивости, виды изменчивости.
Охарактеризуйте методы генетических исследований.
Лабораторные занятия 2-3. Биология и морфология дрозофилы.
Цель занятия: Ознакомиться с биологическими и морфологическими особенностями дрозофилы.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
Рассмотреть под лупой и зарисовать самку и самца дикой расы дрозофилы.
Ознакомиться с рецептами и приготовлением питательных сред для мух.
Описать, ознакомиться с мутантными линиями мух, с их генетической номенклатурой.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Какие материалы и оборудования необходимы для работы с мухами?
Охарактеризуйте биологические особенности дрозофилы.
Охарактеризуйте морфологические особенности дрозофилы.
Перечислите наиболее изученные мутационные линии мух.
Лабораторные занятия 4-5. Цитологические основы наследственности.
Цель занятия: Изучить строение и деление соматических и половых клеток, морфологию хромосом.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
Изучить строение растительных и животных клеток, зарисовать их.
Зарисовать характерные стадии митоза в растительных и животных клетках.
Приготовить, рассмотреть и зарисовать препарат гигантских хромосом дрозофилы.
Познакомиться с особенностями редукционного и эквационного деления мейоза.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Если в клетке видны хромосомы, а ядерной оболочки и ядрышка нет, какая это стадия митоза?
Какие две стадии митоза взаимно противоположны по протекающим в них процессам?
Перечислите, какой формы могут быть хромосомы.
Что такое клеточный цикл?
В чем состоится генетическое значение митоза и мейоза?
В какой фазе редукционного деления могут идти обмены участками гомологичных хромосом? Какие цитологические картины сопровождают это явление?
Лабораторное занятие 6. Изучение кариотипов животных и растений.
Цель занятия: Ознакомиться с кариотипами основных видов животных и растений.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Определите морфологию хромосом. Запишите и зарисуйте три типа морфологического строения хромосом.
Заполните таблицу, характеризующую набор и морфологию хромосом разных видов животных.
2. Определите число хромосом. Используя микрофотографии определите диплоидный набор хромосом.
3. Составить кариограмму и написать вывод на кариограммный анализ.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Каково строение хромосом.
Объясните сущность кариологического анализа.
Дайте определение кариотипа.
Перечислите кариотипы основных видов животных.
Лабораторные занятия 7-8. Моногибридное скрещивание.
Цель занятия: Уяснить цель использования моногибридного скрещивания
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Необходимо уяснить буквенную символику, разработанную Г.Менделем, усвоить основные генетические понятия.
2. Анализ гибридов первого поколения и решить задачи согласно первому закону Менделя.
3. Анализ гибридов второго поколения и решить задачи согласно второму закону Менделя.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Объясните значение следующих терминов: а) зигота, б) гетерозигота, в) генотип, г) фенотип, д) доминантный и рецессивный признак.
Какое скрещивание называется моногибридным?
Какие законы исходят из моногибридного скрещивания?
Лабораторное занятие 9. Анализирующее скрещивание
Цель занятия: Уяснить цель использования анализирующего скрещивания
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Решить задачи по анализирующему скрещиванию.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Какое скрещивание называют анализирующим?
Для какой цели анализирующее скрещивание?
Лабораторные занятия 10-11. Дигибридное скрещивание
Цель занятия: Изучить наследование двух признаков.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Анализ гибридов при дигибридном скрещивании и решить задачи согласно третьему закону Менделя.
2. Расщепление в анализирующем скрещивании при дигибридном скрещивании и решить задачи.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Какое скрещивание называется дигибридным?
Сущность третьего закона Менделя.
Напишите генотипы: а) гомозиготного черного комолого быка; б) гетерозиготной черной комолой коровы; в) красного рогатого быка и образуйте типы гамет.
Лабораторные занятия 12-13. Полигибридное и возвратное скрещивание.
Цель занятия: Изучить наследование трех и более признаков
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
Анализ гибридов при полигибридном скрещивании и решить задачи.
Решить задачи по возвратному скрещиванию
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Какое скрещивание называется полигибридным?
2. Какое скрещивание называется возвратным?
Лабораторные занятия 14-15. Взаимодействие неаллельных генов
Цель занятия. Научиться проводить генетический анализ наследования признаков при различных типах взаимодействия генов.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Провести генетический анализ по комплементарности и решить задачи.
2. Провести генетический анализ по эпистазу и решить задачи.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Назовите основные формы взаимодействий неаллельных генов?
Что такое эпистаз? Приведите примеры.
Что такое комплементарность? Приведите примеры.
Лабораторные занятия 16-17. Взаимодействие неаллельных генов
Цель занятия: Научиться проводить генетический анализ наследования признаков при различных типах взаимодействия генов.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Провести генетический анализ по модифицирующему действию генов и решить задачи.
2. Провести генетический анализ по полимерному наследованию генов и решить задачи.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Гены-модификаторы, их действие на организм?
Что представляет собой новообразование? Приведите пример.
Что такое полигенное наследование? Приведите примеры.
Лабораторные занятия 18-19. Наследование сцепленных признаков
Цель занятия: Изучить наследование сцепленных признаков .
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Изучить полное и неполное сцепление генов. Рассмотреть на конкретных примерах.
2. Решить задачи по сцеплению генов у растений и животных.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. Что такое сцепление генов?
Объясните термины: а) независимое наследование; б) сцепленное наследование.
Как вычислить единицу измерения расстояния между сцепленными генами?
Что такое кроссоверные и некроссоверные гаметы?
Лабораторные занятия 20-21. Сцепленное с полом наследование
Цель занятия: Изучить наследование признаков, сцепленных с полом.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Уяснить характерную особенность сцепленного с полом наследования на примере расщепления потомков первого поколения.
2. Решить типовую задачу.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
Дайте определение гомогаметного пола и гетерогаметного.
У кого гетерогаметен мужской пол, у кого – женский?
Какие признаки называются наследуемыми сцепленно с полом?
Чем отличается гемизиготная особь от гомозиготной и гетерозиготной?
Чем отличается сцепленное с полом наследование признаков от сцепленного аутосомного наследования?
Лабораторные занятия 22-23. Роль нуклеиновых кислот в наследственности
Цель занятия: Изучить нуклеиновые кислоты
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Изучить последовательность аминокислот у ряда важных для организма белков, гормонов и ферментов.
2.Изучить моделирование синтеза белка в клетке.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. Какие компоненты необходимы для синтеза белка.
Типы рибонуклеиновых кислот.
В чем разница в строениях и функциях ДНК и РНК?
Дайте определение генетическому коду.
Лабораторное занятие 24. Составление вариационных рядов и их графическое изображение
Цель занятия: Знакомство с методом построения вариационного ряда, приобретения навыков их графического изображения и приобретения навыков распознавания характера распределения признаков.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
По результатам выборки составить вариационный ряд и построить вариационную кривую.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. Что необходимо для построения вариационного ряда?
2. Что называется вариацией или классом?
3.Что такое частота вариации?
4.Что такое классовый промежуток?
Лабораторные занятия 25-26. Достоверность статистических показателей и разность между двумя средними арифметическими.
Цель занятия: Освоение методы вычисления достоверности статистических показателей и разности между двумя средними арифметическими.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Научиться вычислять среднюю арифметическую, среднее квадратическое отклонение, коэффициент вариации, ошибки средних величин для малых выборок.
2. Научиться вычислять среднюю арифметическую, среднее квадратическое отклонение для больших выборок.
Лабораторное занятие 27. Вычисление критерия соответствия
Цель занятия: Освоение метода Хи-квадрат.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
Вычислить критерий соответствия между фактическими данными и теоретически рассчитанными.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. По какой формуле вычисляют Хи-квадрат?
2. Где используется критерий соответствия?
Лабораторное занятие 28. Учет наследственной изменчивости количественных признаков популяции
Цель занятия: Усвоить анализ популяции по количественным признакам, используя коэффициент наследуемости.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Провести генетический анализ популяции при оценке ее генетической структуры по количественному признаку.
2. Научиться вычислять коэффициент наследуемости и решить задачу.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. Что такое наследуемость?
2. Что такое наследование?
3. Как вычисляется коэффициент наследуемости?
Лабораторные занятия 29-30. Анализ структуры популяции.
Цель занятия: Приобрести навыки анализа структуры популяций. На основе параметров популяционной генетики научиться прогнозировать вероятность появления новых генотипов.
Методические рекомендации по проведению работы и обработке экспериментальных данных:
1. Определите частоту фенотипов на примере решения задачи.
2. Определите частоту генотипов на примере решения задачи.
3. Определите частоту отдельных аллелей на примере решения задачи.
Вопросы для самопроверки и защиты лабораторной работы:
1. Что называется частотой фенотипа в популяции?
2. Что называется частотой генотипа в популяции?
3. Как определяется частота аллеля гена?
4. Формула Харди-Вайнберга.
5. Что дает возможность рассчитать формула Харди-Вайнберга?
Достарыңызбен бөлісу: |