Зерттеу тақырыбының өзектілігі
Тапсырманы орындауға мүмкіндік беретін нұсқаулар
жүктеу/скачать 1,61 Mb.
|
Дип.-9-сынып-Оқушылардың-шығармашылық-қабілетін-дамыту
| Тапсырманы орындауға мүмкіндік беретін нұсқаулар.
1–нұсқа. Белгісіз заттың тығыздығын анықтаңыздару үшін оның біраз мөлшерінің массасын және көлемін білу қажет. 13– сурет 14– сурет Пробирка вертикаль бағытта жүзетіндей етіп, оған су құямыз, бату тереңдігін және пробиркадағы судың биіктігін өлшейміз (13–сурет). Пробиркаға белгісіз заттың бірнеше кесегін түсіріп бату тереңдігін, өзгеруін пробиркадағы судың биіктік деңгейін өзгеруін өлшейміз (14– сурет). Пробирканың ішкі диаметірін және оның сыртқы диаметірін өлшеп, заттың көлемді есептеңіздер. , (1) содан кейін Архимед заңын пайдаланып оның массасын табыңыздардар. (2) Мұндағы - белгісіз затты салғандағы ығыстырылған судың массасы. (2) формуланы есепке ала отырып, , , Сонымен, X– заттың тығыздығы (1) формула бойынша мынаған тең: Судың тығыздығының мәнін дәл деп есептеуге болады. Бұл жағдайда белгісіз X–затының тығыздығын өлшегендегі салыстырмалы қатенің шекарасы былай анықтаңыздарлынады. (3) Салыстырмалы қатенің шекарасын бағалау үшін барлық сызғыштың көмегімен өлшенген өлшемдердің абсолют қатесінің шекарасы 1 мм-ге тең деп аламыз. Сонда ; ; ; ; ; Эксперимент орындалған кезде және шамалардың мәнін жуықтап 2см -ге десек,ал жуықтап деп (3) формуладан табыңыздардар. ; немесе . Жүргізілген талдау бойынша бірінші нұсқаны пайдалануға болмайды. Өйткені қателік шекарасы 60 %, ол өте үлкен. Сондықтан басқа нұсқасын қарастыру қажет. 2 – нұсқа. Алдымен пробиркаға тек белгісіз Х затты салып пробирканың бату тереңдігін өлшейміз. Содан кейін пробиркадағы Х затты алып, екінші тәжірибедегі бату тереңдігі біріншісінікімен бірдей болатындай етіп, пробиркаға су құямыз. Бұл жағдайда пробиркадағы массасы бірінші тәжірибедегі массасына тең: . X заттың тығыздығын теңдіктен шешуге болады. өлшеу қателігін азайту үшін тереңдікті келесі жолмен өлшеп алыңыздар. Стаканның жиегіне 1 см жетпейтіндей етіп су құямыз. Пробирканың жиегі стаканның жиегімен бірдей болатындай етіп, пробиркаға аз мөлшерде Х затын саламыз. Стакан үстіне қойылған сызғыш арқылы өте үлкен дәлдікпен бұл қалыппен анықтаңыздаруға болады (15–сурет). 15–сурет. Белгісіз заттың орнына біртіндеп су құя отырып, дәл осындай бату тереңдігін алыңыздар (16– сурет). 16–сурет. 17–сурет. 18–сурет. Пробиркадағы судың деңгейін өлшейміз (17–сурет). Пробиркадағы судың көлемі мынаған тең: , мұндағы - пробирканың ішкі көлденең қимасының ауданы. Алдыңғы тәжірибеде қолданған белгісіз затты суы бар пробиркаға салып, судың деңгейін өлшеңіздер (18–сурет). Заттың көлемін пробирканың ішкі көлденең қимасының ауданы және пробиркадағы суға затты салғандағы деңгейінің өзгеруімен табамыз. Заттың тығыздығы. , . Заттың тығыздығын өлшегендегі салыстырмалы қате шекарасы бұл нұсқада мынандай формуламен бағалануы мүмкін: . Сызғышпен өлшеу кезіндегі абсолютті шекарасын қатенің 1 мм-ге тең деп есептейміз. сонда Бұл жағдайда, мысалы , және болса, онда ; жүктеу/скачать 1,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|