Кинематика
1. Суретте келтірілген жылдамдықтың уақытқа тәуелділік
графигінен үдеуді табыңыз. Жауабы: 2,5 м/с
2. Велосипедшінің жылдамдығы 36 км/сағ, ал оған қарсы соққан
жел жылдамдығы 4 м/с. Велосипедшіге қатысты санақ жүйесіндегі желдің
салыстырмалы жылдамдығын табыңыз. Жауабы: 14 м/с.
3. Автомобиль 100 км/сағ жылдымдықпен 20 минут жүреді. Жолдың осы бөлігін
велосипедші 1 сағат 20 минутта жүріп өтсе, велосипедшінің жылдамдығы қандай?
Жауабы: 25 км/сағ.
4. Дене υ
0
бастапқы жылдамдықпен бірқалыпты үдемелі қозғалады. Егер дене
2
=
t
с уақытта
16
=
S
м жол жүріп, жылдамдығы
−
=
0
3
ға тең болса, оның үдеуі неге
тең? Жауабы: 𝑎 = 4м/с
2
.
5. Жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графигінен дененің 4
с-та жүрген жолын табыңыз:
Жауабы: 6 м/с
6. Дененің жүрген жолы келесі заңдылықпен берілген: S =At
2
+ Bt, A=0,4м/с
2
,
B=0,1м/с. Қозғалыс басталғаннан t=1c мезетіндегі үдеуді анықтаңыз. Жауабы:
а= 0,8м/с
2
.
7. Ұшақ толық тоқтағанға дейін 1 км жол жүрген, қону жылдамдығы 80 м/с ұшақтың
тежелу кезіндегі үдеуі? Жауабы: 3,2 м/с
2
.
8. Тыныш күйде тұрған радиусы r=10 см диск ε=0,5 рад/с
2
тұрақты бұрыштық
үдеумен айнала бастайды. Айнала бастағаннан кейін екінші секундтың соңында
дискінің шетіндегі нүктелердің тангенциал α
τ
, нормаль α
n
және толық үдеулерін α
табыңыз. Жауабы: 5 см/с
2
, 10 см/с
2
, 11,2 см/с
2
.
9. Дене белгілі бір биіктіктен еркін құлады. Жерге құлар кезде оның жылдамдығы
40 м/с болды. Дене қандай биіктіктен құлаған (g=10 м/с
2
): Жауабы: 80 м
10. Тік жоғары v
0
=20 м/с бастапқы жылдамдықпен лақтырылған дене қандай
максимал биіктікке көтеріледі? Ауаның кедергісі ескерілмейді (g=10 м/с
2
).
Жауабы: h=20 м.
11. 15 м биіктіктен денені 10 м/с бастапқы жылдамдықпен вертикаль төмен
лақтырады. Дене жер бетіне қандай жылдамдықпен түседі? Жауабы: 20 м/с.
12. Дененің кинетикалық энергиясы Е
к
=16 Дж және импульсі р=16 кгм/с. Дененің
массасы неге тең? Жауабы: 8кг.
13. Дененің 50 Дж кинетикалық энергиясы және 20 кгм/с импульсі бар. Дененің
массасы неге тең? Жауабы: 4 кг
14. Материалдық нүкте шеңбер бойымен t уақыт мезетінде
тангенстік үдеуі α
t
=0,6 м/с
2
болатындай, ал толық үдеуі
жылдамдық векторымен θ=60
о
бұрыш жасай қозғалған.
Нүктенің толық үдеуінің шамасы қанша? Жауабы: 1,2 м/с
, м/с
60
40
t, с
4
8
0
15. Поезд жолдың бірінші жартысын 60 км/сағ жылдамдықпен жүріп өтті. Барлық
жолдағы орташа жылдамдық 40 км/сағ. Жолдың қалған бөлігіндегі поездің
жылдамдығын табыңыз. Жауабы: 30 км/сағ.
16. Поезд жолдың бірінші жартысын 60 км/сағ жылдамдықпен, ал қалған жартысын
40 км/сағ. Жылдымдықпен жүріп өтті. Барлық жолдағы поездің орташа
жылдамдығын табыңыз. Жауабы: 48 км/сағ.
17. Автокөлік жүрген жолының төрттен үш бөлігін υ
1
=60 км/сағ, ал жолдың қалған
бөлігін υ
2
=80 км/сағ жылдамдықмен жүріп өткен. Автокөліктің орташа
жылдамдығы қанша? Жауабы: 64 км/сағ.
18. Апатты тежеу кезінде 30 м/с жылдымдықпен қозғалып келе жатқан автокөлік, 6
с өткеннен кейін тоқтайды. Тежелу жол ұзындығын анықтаңыз. Жауабы: 90 м.
19. Көкжиекке 30
0
бұрыш жасай атылған снаряд жерге түскенше 12 с ұшады.
Снарядтың ең жоғары көтерілу биіктігін табыңыз (g=10м/с
2
). Жауабы: H=180 м.
Динамика
20. Дененің радиус-векторы уақыт бойынша
𝑟 = 𝑡
2
𝑖 + 7𝑡𝑗 − 2𝑘 (м) заңымен
өзгереді. Егер дене массасы 2 кг-ға тең болса, онда бұл қозғалыс қандай күштің
әсерінен болады? Жауабы: 4 Н
21. Ауада жоғарыдан төмен қарай құлаған 8 м/с
2
үдеумен массасы 3 кг тас кірпіш
құлап келе жатыр. Ауаның кедергі күшін табыңыз. Жауабы: 5,4 Н.
22. F
1
=3Н және F
2
=4Н екі күш дененің бір нүктесіне түсірілген. F
1
және F
2
күштердің арасындағы бұрыш 60. Тең әсерлі күштің модулі қанша?
Жауабы: F =√37 = 6.08 Н
23. Жіпке массасы
𝑚 = 500г жүк ілінген. Жіпке ілінген жүкті: 1) 2м/с
2
үдеумен
жоғары көтерген кездегі; 2) 2м/с
2
үдеумен төмен түсірген кездегі жіптің керілу
күшін анықтаңыздар. (Жауабы: 1) 𝑇 = 5,9Н; 2) 𝑇 = 3,9Н.)
24. Массасы m
1
=3 кг қарудан массасы m
2
=0,86 г оқ υ
2
=380 м/с жылдамдықпен ыршып
шығады. Қарудың кері тебу υ
1
жылдамдығын анықтаңыз. Жауабы: 0,11 м/с.
25. Массасы 70 кг адам үдеуі 1 м/с
2
вертикаль жоғары бағытта бірқалыпты баяу
қозғалып бара жатқан лифте тұр. Адамның лифт еденіне түсірген қысым күшін
анықтаңыз. Жауабы: N=756 Н.
26. Жоғары қозғалған лифт еденінде массасы 4 кг дене жатыр. Лифт үдеуі 3 м/с
2
.
Лифт еденіне әсер етуші ауырлық күшін табыңыз. g=10 м/с
2
. Жауабы: 52Н
27. Жылдамдығы 8 м/с, массасы 3 г бөлшек, қозғалмай тұрған массасы 2 г бөлшекке
келіп соғылған. Серпімсіз соқтығыстан соң, олар 6 м/с жылдамдықпен бірге
қозғалған. Соқтығысу кезіндегі деформациялануға кеткен энергияны табыңыз.
Жауабы: 6 мДж.
28. Дене F=6 Н центрге тартқыш күш әсерінен радиусы R=4 м шеңбер бойымен
қозғалады. Дене айналымының жартысында F күші қанша жұмыс орындайды?
Жауабы: 0 мДж
29. Салмақсыз жіп блок арқылы асырылып тасталынған.
Жіптің ұштарына массалары 3 кг және 5 кг екі жүк
бекітілген. Жүктер қандай үдеумен қозғалатынын
анықтаңыз. Блоктың үйкелісі ескерілмейді. (g=10 м/с
2
).
Жауабы: 2,5 м/с
30. Массасы 200 кг жүкті кран жоғары қарай 2,5 м/с
2
үдеумен көтереді. Кранның арқанды керу күшін анықтаңыз.
Жауабы: 2,5 кН
31. Суретте көрсетілгендей дене көкжиекпен θ=30 бұрыш
жасайтын көлбеу жазықтықпен сырғанайды. Үйкеліс
коэффициенті 0,2. Дененің үдеуі неге тең? (g=10м/с
2
)
Жауабы: 3,27 м/с
2
32. Ұзындығы l=50 см, массасы m=360 г жіңішке біртекті стерженьге перпендикуляр
және оның ұшы арқылы өтетін оське қатысты инерция моментін анықтаңыздар.
Жауабы: 3·10
-2
кг·м
2
.
33. Ұзындығы l=50 см, массасы
𝑚 = 200 г жіңішке біртекті стерженьнің айналу өсі
оның ұшынан 5 см арақашықта болған кездегі инерция моментін анықтаңыздар.
Жауабы: I= 0.258 кгм
2
.
34. Массасы 4 кг, радиусы 50 см дискінің айналу өсі дискінің центрінде және оған
перпендикуляр болған кездегі инерция моментін есептеңіз? Жауабы: 0,5 кгм
2
.
35. Массасы 4 кг, радиусы 50 см дискінің айналу өсі дискінің шетінде және оған
перпендикуляр болған кездегі инерция моментін есептеңіз? Жауабы: 1,5 кгм
2
.
36. Массасы 4 кг, радиусы 50 см тұтас шардың айналу өсі шар центрінде және оған
перпендикуляр болған кездегі инерция моментін есептеңіз? Жауабы: 0,4 кгм
2
.
37. Массасы 4 кг, радиусы 50 см тұтас шардың айналу өсі шетінде болған кездегі
инерция моментін есептеңіз? Жауабы: 1,4 кгм
2
.
38.
𝜔 = 0,5 рад/сек бұрыштық жылдамдықпен қозғалы тұрған дискіні тоқтату үшін
қандай жұмыс атқару керек? Дискінің айналу өсіне қатысты инерция моменті
J=4∙10
-4
кг∙м
2
. Жауабы: 5∙10
-5
Дж.
39. Айналып тұрған дисктің кинетикалық энергиясы 1 кДж. Тұрақты тежеуіш момент
М әсерінен диск бірқалыпты баяу қозғала бастады және N=80 айналып
жасағаннан кейін тоқтады. Тежеуіш моментін анықтаңыз. Жауабы: 1,99 Н.м
40. Бұрыштық жылдамдығы
= 0,5с
-1
, айналып тұрған маховикті тоқтату үшін
қандай жұмыс жасау керек? Маховиктің айналу осіне қатысты инерция моменті
J = 410
-4
кгм
2
.
Жауабы: 510
-5
Дж
41. Горизонталь жол бойымен 3 м/с жылдамдықпен сырғанаусыз домалаған сақина
пішінді дененің кинетикалық энергиясы неге тең? Сақина массасы 2 кг, инерция
моменті I=mR
2
. Жауабы: 18 Дж.
m
1
m
2
Сақталу заңдары
42. Массасы
𝑚
1
= 3 кг дене 𝜐
1
= 2 м/с жылдамдықпен келіп, тыныштықта тұрған
массасы осындай денеге соғылады. Соқтығыс центрлік және серпімсіз деп санап,
соқтығыс барысында бөлінген жылу мөлшерін анықтаңыздар. Жауабы: 𝑄 = 3 Дж.
43. Массасы 7 кг және 3 кг, ал жылдамдықтары 3 м/с және 2 м/с екі дене бір-біріне
қарсы қозғалып, серпімсіз соқтығысады. Соққыдан кейінгі денелердің жалпы
жылдамдығы қанша? (ОХ осі оңға бағытталған). Жауабы: 1,5 м/c.
44. Массасы 7 кг дене 3 м/с жылдамдықпен массасы 3 кг қарсы келе жатқан денемен
серпімсіз соқтығысады. Соққыдан кейінгі денелердің жылдамдығы 1,5 м/с болса,
қарсы қозғалған дене қандай жылдамдықпен қозғалған? (ОХ осі оңға
бағытталған). Жауабы: 2 м/c.
45. Массасы 4 г дене, массасы 1,5 г қозғалмай тұрған денемен соқтығысады. Серпімді
соқтығысудан кейін олар сол бағытта 3 м/с және 4 м/с жылдамдықтармен
қозғалған. Соқтығысуға дейін бірінші дененің жылдамдығын табыңыз. Жауабы:
4,5 м/с.
46. Массасы 5 кг шар тыныштықта тұрған массасы 2,5 кг шарды соққан кезде, екінші
шар 5Дж кинетикалық энергиямен қозғалады. Соқтығысуды серпімді деп алып,
бірінші шардың соқтығысуға дейінгі және соқтығысқаннан кейінгі кинетикалық
энергиясын табыңыз. Жауабы 5,625 Дж, 0,625 Дж.
47. Горизонталь бағытта қозғалып келе жатқан массасы m
1
=1 кг, жылдамдығы υ
1
=1
м/с дене массасы m
2
=0,5 кг екінші денемен серпімсіз соқтығысады. Екінші дене
біріншіге қарама-қарсы бағытта υ
2
=0,5 м/с жылдамдықпен қозғалған болса, бұл
денелер қандай жылдамдық алады? Жауабы: 0,5 м/с.
48. Адам Жуковский орындығында тұрып, горизонталь бағытта υ=20 м/с
жылдымдықпен ұшып келген, массасы m=0,4 кг топты ұстап алды. Доп
траекториясы орындықтың айналу өсінен r=0.8 м қашықтықта болды. Егер допты
ұстаған адам орындықтың толық инерция моменті J=6 кг∙м
2
болса, оның
бұрыштық жылдамдығы неге тең? Жауабы: 1,02 рад/с.
Механикалық тербелістер
49. х = sin ω(t + τ) теңдеуімен берілген тербелістің периодын Т, жиілігін v ,бастапқы
фазасын φ анықтаңыз, мұндағы ω = 2.5π 1/c, τ = 0.4 с. [ Т=0,8 с, v =1,25 Гц, φ =
π.]
50. Гармониялық тербелістің теңдеуі х=Аsіnωt берілген. Қанша уақыттан кейін
тербеліс ығысуы амплитудасының жартысына тең болады? Маятниктің тербеліс
периоды Т=4,8 с. Жауабы: t=0.4 c
51. Қатаңдығы 20 Н/м серіппеге ілінген дене,
𝑥 = 0,2𝑠𝑖𝑛
𝜋
3
𝑡 теңдеуімен сипатталатын
гармоникалық тербеліс жасайды. Осы денеге 0,5 с уақыт мезетіндегі әсер етуші
күшті анықтаңыз. Жауабы: 2 Н.
52. Дене амплитудасы А=24 см, периоды T=4 c гармониялық тербеліс жасайды. t=0 c
кезінде орны x=24 см боласа, t=0.5 с кезіндегі орнын анықтаңыз. Жауабы: 0,17 м.
53. Массасы 0,6 кг ден қозғалыс теңдеуі х=Аsіnωt. Мұндағы А=5 см, ω= π рад.
Денеге 1/6 с уақыт мезетінде әсер ететін күшті тап. Жауабы: 148 мН.
54. Гармониялық тербелістің теңдеуі х=Аsіnωt және циклдік жиілігі ω = π/6-ға тең.
Маятник амплитуданың жартысына ауытқуы үшін қанша уақыт керек болады?
Жауабы: t = 1 c.
55. Математикалық маятник минутына 30 тербеліс жасайды. Маятник ұзындығы неге
тең? (π
2
=9,86, g=9.86 м/с
2
.) Жауабы: 1 м.
56. Массасы 2 кг дене
𝑥 = 2𝑠𝑖𝑛𝜋𝑡 cм заңы бойынша тербеледі. Дененің тербеліс
кезіндегі максимал кинетикалық энергиясын анықтаңыз. Жауабы: 750 Дж.
57. Материялық нүкте
𝑥 = 𝐴𝑠𝑖𝑛
𝜋
6
𝑡 теңдеуімен сипатталатын гармоникалық тербеліс
жасайды. Осы тербелістің периоды неге тең. Жауабы: T=12c
Молекулалық физика
58. Массасы
𝑚 = 2 г азоттың қысымы 𝑃 = 0,2 МПа, газ 𝑉 = 820 см
3
көлемді алып
тұр. Азоттың Т температурасы қандай? Азоттың мольдік массасы 𝑀 = 28 г/моль.
Қысымы тұрақты деп есептеңіз. Жауабы: T=276,3 K
59. Газдың температурасы 27
0
С болғанда көлемі 6 л болса, температурасы 77
0
С
болғанда көлемі қандай болады? Жауабы: 7 л.
60. Қысымы 200 кПа, көлемі 2,1 л, массасы 4 г оттегінің температурасы қандай?
Оттегінің мольдік массасы 32 г/моль, R=8.31Дж/К∙моль. Жауабы: 404 К.
61. Қысымы 1,013∙10
2
Па, температурасы 200 К идеал газдың 1 см
3
көлемдегі
молекулалар санын есептеңіз. ( k=1.38∙10
-23
Дж/К) Жауабы: 3,67∙10
16
.
62. Көлемі 12 л баллонда СО
2
көмірқышқыл газы бар. Газ қысымы P=1 MПа және
температурасы T=300 K. Баллондағы газ массасын анықтаңыз. М(СО
2
) = 44 ⋅
10
-3
кг/моль, 𝑅 = 8,31Дж/(моль ⋅ К)). Жауабы: 0,212 кг.
63. Қысымы 415 кПа, температурасы 47
0
C оттегінің тығыздығын анықтаңыз.
М(О
2
) = 32 ⋅ 10
-3
кг/моль, 𝑅 = 8,31Дж/(моль ⋅ К)). Жауабы: ρ=5 кг/м
3
.
64. Т=300 К және р=5 МПа болған жағдайда Көлемі 30 л баллонда газдың молекула
саны қанша болады? Жауабы: 3,62∙10
25
.
Термодинамика
65. Су буы тұрақты қысыммен P=const ұлғаяды. Егер буға Q=4 кДж жылу берілсе,
оның ұлғаюына кеткен жұмыс неге тең? Жауабы: 1000 Дж.
66. Массасы m=400 г көмірқышқыл газы СО
2
тұрақты қысыммен ΔТ=50 К –ге
қыздырылған. Газдың атқарған жұмысын A, ішкі энергиясының өзгерісін ΔU,
және алған жылу мөлшерін Q табыңыз. Жауабы: 3,8 кДж, 11,3 кДж, 15,1 кДж.
67. Екі атомды идеал газ изобаралық түрде ұлғаю процессі барысында сырттан 700
Дж жалу қабылдайды. Газдың сыртқа қарата жасаған жұмысын есептеңіз.
[200Дж].
68. Массасы m=10 г неон тұрақты қысымда ∆T=100 K-ге қыздырылған. Газға
берілген Q жылу мөлшерін анықтаңыз. Неон бір атомды газ, мольдік массасы 40
г/моль, R=8.31 Дж/К.моль, Жауабы: 519 Дж
69. Массасы m=1 г гелий тұрақты қысымда ∆T=10 K-ге қыздырылған. Газға берілген
Q жылу мөлшерін анықтаңыз.
Жауабы: 519,4 Дж
70. Массасы 29 г ауа, 23
0
С тұрақты температурада көлемін 20 м
3
-тан 40 м
3
-қа
арттырды. Осы кездегі ауа молекулаларының атқарған жұмысын анықтаңыз
(R=8,31 Дж/(моль·К). Ж: А =2493Дж.
71. PV диаграммасында термодинамикалық цикл
кескінделген. Цикл ішінде газдың жасайтын
пайдалы жұмысының мөлшері қанша? Жауабы:
1600 Дж.
Электростатика, тұрақты ток
72.
𝑞
1
= 4нКл және 𝑞
2
= −2нКл екі нүктелік заряд бір-бірінен 60 см арақашықтықта
орналасқан. Зарядтардың ортасындағы нүктедегі электр өрісінің кернеулігін (𝐸
1
)
анықтаңыздар. Егер екінші заряд та оң болса, онда электр өрісінің кернеулігі (𝐸
2
)
неге тең болады? Жауабы: 𝐸
1
= 0,6кВ/м; 𝐸
2
= 0,2кВ/м.
73. Зарядтары 9 нКл және -2 нКл болатын кішкене денелер бір-бірінен 0,4 м
арақашықтықта орналасқан. Екі денені қосатын түзу бойындағы, бірінші зарядтан
30 см қашықтықтағы нүктенің кернеулігін анықтаңыз. Жауабы: 2700 Н/м.
74. Зарядтары 2 нКл және 9 нКл болатын кішкене шариктер бір-бірінен 50 см
арақашықтықта орналасқан. Екі шарикті қосатын түзу бойындағы, бірінші
зарядтан 20 см қашықтықтағы нүктенің кернеулігін анықтаңыз. Жауабы: 450 Н/м.
75. 10 нКл және 6 нКл зарядтар бір-бірінен 10 мм қашықтықта орналасқан.
Зарядтардың өзара әсерлесу күшін анықтаңыз. (k=9∙109 Н∙м
2
/Кл
2
). Жауабы: F=5,4
мН.
76. Әрқайсысы 10 нКл және -10 нКл екі нүктелік заряд 10 см қашықтықта орналасқан.
Зарядтардың ортасындағы нүктенің электр өріс кернеулігі неге тең? Жауабы: 72
кН/Кл.
77. Ток күші 40 мкА өткізгіштің көлденең қимасынан ауданы арқылы 1 нс уақытта
қанша электрондар өтеді? (е=1,6∙10
-19
Кл). Жауабы: 25∙10
4
.
78. Болат өткізгіштің ұзындығы 12 м және көлденең қимасының ауданы 3 мм
2
. Оған
20 мВ кернеу берілсе, осы өткізгіштегі ток күші неге тең? (Болат өткізгіштің
меншікті кедергісі ρ=13∙10
-8
Ом∙м). Жауабы: 38,5 мА.
79. Ұзындығы 150 м, көлденең қимасының ауданы 1,5 мм
2
нихром сымы арқылы 2 А
ток жүрсе, өткізгіш сымның ұштарындағы кернеу қандай болады? Нихром
сымының меншікті кедергісі ρ=1,1 Ом∙мм
2
/м. Жауабы: 220В.
80. ЭҚК-і ε=1,6 В элементтің ішкі кедергісі r=0,5 Ом. Егер тізбектегі ток I=2.4 A болса,
элементтің ПЭК-і η қандай? Жауабы: η=25%.
81. ЭҚК-і ε=240 В және ішкі кедергісі r=1 Ом батарея сыртқы кедергіге R=23 Ом
тұйықталған. Батареяның толық қуатын Р
тол
, пайдалы қуатын Р
пай
және ПЭК-ін η
анықтаңыз. Жауабы: η=0,96, Р
тол
= 2,4 кВт, Р
пай
=2,3 кВт.
Р, 10
5
Па
2
4
6
2
3
4
1
6
4
2
V, 10
-3
м
3
82. Астарларының
ауданы S=100 см
2
, арақашықтығы d=0.1 мм жазық
конденсатордың С сыйымдылығын анықтаңыз. ε=7, ε
0
=8,85∙10
-12
Ф/м. Жауабы: 6,2
нФ.
83. Жазық конденсатордың астарлары арасындағы потенциалдар айырымы U=90 В.
Әрбір астарлардың ауданы S=60 см
2
, заряды q=1 нКл. Астарлар бір-бірінен
қандай d қашықтықта орналасқан? Жауабы: 4,78 мм.
84. Қимасы 1,6 мм
2
өткізгіштен 2с ішінде 3,2 Кл заряд өтсе, онда өткізгіштегі ток
тығыздығы неге тең? Жауабы: 𝑗 = 1А/мм
2
85. Элементтің ЭҚК-і ε=6 В. Ток күші I=2.4 A тізбектің сыртқы кедергісі R=1.1 Ом.
Элемент ішіндегі потенциал U мен оның r кедергісі қандай? Жауабы: U =2,64 В,
r=1.4 Ом.
86. ЭҚК-і 18 В және ішкі кедергісі 6 Ом ток көзіне 12 Ом кедергі тізбектей
жалғанған. Сыртқы кедергінің ұштарындағы потенциалдар айырыма қандай?
Жауабы: 12 В.
87. 2 нКл және 16 нКл нүктелік зарядтардың арақашықтығы
𝑟 = 5м. Бірінші зарядтан
𝑟
1
= 3м және екінші зарядтан 𝑟
2
= 4м қашықтықтағы нүктенің өріс кернеулігін
анықтаңыз. Жауабы: Е = 9,2 В/м.
88. ЭҚК-і ℇ =3 В батареяға кедергісі R=2 Ом резистор жалғанған. Резистордағы
кернеудің түсуі U = 2 B. Қысқа тұйықталу кезіндегі токты анықтаңыз. Жауабы: I=
3 А.
89. Бір күш сызығында бір-бірінен 20 см қашықтықта орналасқан нүктелердің
потенциалдар айырымы 160 В. Біртекті электр өрісінің кернеулігі неге тең:
Жауабы: 800 Н/Кл
90. Кедергілері 5 Ом және 7 Ом болатын екі өткізгішті бір-біріне параллель жалғап,
ток көзіне қосады. Егер бірінші өткізгіштен 20 Дж энергия бөлінсе, онда сол
уақыт ішінде екінші өткізгіште қанша энергия бөлінеді? Жауабы: 28 Дж.
91. Суретте көрсетілгендей заряды q
1
=9 нКл
және q
2
=-1 нКл екі нүктелік зарядтар
арақашықтығы ℓ
1
=50 см орынға мықтап
бекітілген. Үшінші нүктелік заряд q
3
=3 нКл
екі зарядты қосатын сызық бойымен еркін қозғалатын болса, үшінші заряд тепе-
тең күйде тыныш тұратын ℓ
2
орынды анықтаңыз. Жауабы: 0,25 см
92. Сыртқы кедергі 3,9 Ом болғанда тізбектегі ток күші 0,5 А, ал сыртқы кедергі 1,9
Ом болғандағы ток күші 1 А болса, ток көзінің ішкі кедергісі мен ЭҚК-і. Жауабы:
r =0,1 Ом; =2 В.
93. ЭҚК-i 18 В және iшкi кедергiсi 6 Ом ток көзiне 12 Ом кедергiлер тізбектей
жалғанған. Сыртқы кедергiнiң ұштарындағы потенциалдар айырымы қандай?
Жауабы:12 В.
94. Ішкі кедергісі r=2 Ом, ЭҚК-і ℇ=120 В болатын ток көзі сыртқы R=58 Ом
кедергімен тұйықталған. Ток көзінің толық және пайдалы қуатын анықтаңыз.
Жауабы: Р
т
=240 Вт; Р
п
=232 Вт.
95. Әрқайсысының ЭҚК-i 4,5 В және iшкi кедергiлерi 0,25 Ом екi аккумулятор
тiзбектей жалғанып, 4 Ом сыртқы кедергiмен жалғанған. Бұл тiзбектегi ток күшi
қанша болады? Жауабы: 2 А
96. Диаметрі 0,4 м металл шардың заряды 1
∙10
-6
Кл. Шардың потенциалын кВ арқылы
табыңыз Жауабы: 𝜑 = 45 кВ
97. Суретте вольтметрдің көрсетуі 14 В, ал
амперметрдің көрсетуі 2 А, R
1
=3 Ом болса, R
2
кедергі неге тең? Жауабы: 4 Ом.
98. Кернеуі U
AB
=24 В-қа тең тізбек бөлігінде R
1
=4 Ом,
R
2
=46 Ом және кедергісі 190 Ом вольтметр
тізбектей жалғанған. Вольтметрдің көрсетуін
анықтаңыз. Жауабы: 19 В.
99. Ток көзіне R
1
=5 Ом, R
2
=6 Ом, R
3
=9 Ом 3 кедергі
тізбектей жалғанған. Амперметр мен вольтметр
көрсетулерін анықтаңыз. А және В нүктелер
арасындағы кернеу 40 В. Жауабы: 2 А, 12 В.
100.
Ұзындығы 1 м және көлденең қимасының
ауданы 0,2 мм
2
болат сым арқылы 4 А ток өтетін болса, сымның ұштарындағы
кернеу қандай? Болат сымның меншікті кедергісі ρ=0,15 Ом∙мм
2
/м. Жауабы: 3 В.
101.
Ұзындығы 50 м, көлденең қимасының ауданы 0,5 мм
2
мыс сымы кернеуі 3,4
В ток көзіне қосылған. Осы тізбек арқылы өтетін ток күші қандай? Мыстың
меншікті кедергісі ρ=0,017 Ом∙мм
2
/м. Жауабы: 2 А.
102.
Суретте
көрсетілген
электр
тізбектің берілгендері бойынша жалпы
кедергісін
және
амперметрдің
көрсетуін анықта. R
1
=10 Ом, R
2
=20 Ом,
R
3
=30 Ом, U
ab
=120 B. Жауабы: 60 Ом, 2 А.
103.
Бірінші конденсатордың сыйымдылығы 5мкФ, ал екіншісінікі 15мкФ. Екеуі
де бірдей 30мкКл заряд жинау үшін, олардың пластиналарына қандай кернеу беру
керек?
Жауабы: 6В және 2В.
104.
Әрқайсысының заряды 3мкл екі зарядталған бөлшекті бір-біріне 60см
қашықтықтан 20 см қашықтыққа жақындату үшін жасалатын жұмыс? (к=9∙10
9
Н∙м
2
/кл
2
). Жауабы 0,27 Дж
105.
Радиусы 1 м, заряды 10 нКл сфераның центрінен 9м қашықтықтағы өріс
потенциалы (k=9·10
9
Н·м
2
/Кл
2
) Жауабы 10 В.
106.
Зарядталған шардың бетіндегі өріс кернеулігі 130 В/м. Егер шардың
радиусы 6,37 м болса, шар бетінің потенциалын табыңдар.(k=9·10
9
Н·м
2
/Кл
2
)
Жауабы 828 В.
107.
ЭҚК-і 50 В, ішкі кедергісі 1,0 Ом ток көзіне кедергісі 9,0 Ом қыздыру шамы
мен резистор тізбектей қосылған. Тізбектегі ток күші 2А болса, резистордың
кедергісін табыңыз. Жауабы: 15 Ом.
108.
ЭҚК-і 1,1 В элементке қосылған кедергі 2 Ом өткізгішке 0,5 А ток жүріп
тұр. Ток көзін қысқа тұйықтаған кезде ток күші қандай болады? Жауабы: 5,5 A
109.
q
1
=810
-9
Кл және q
2
=-610
-9
Кл нүктелік зарядтардың ортасында жатқан
нүктедегі электр өрісінің кернеулігін табу керек. Зарядтардың араларының
қашықтығы r=10см-ге тең, =1. Жауабы: Е=50,4 кВ/м.
110.
Зарядтардың біреуін 4 есе арттырғанда, өзара әсер күші өзгеріссіз қалу
үшін, олардың ара қашықтығын неше есер өзгерту керек? [2 есе арттыру керек]
111.
Электр өрісінің кернеулігі 2 кВ/м-ге тең нүктеге орналасқан 12 нКл
зарядқа қандай күш әсер етеді? [24 мкН]
112.
20 нКл заряд потенциялы 700 В нүктеден потенциялы 200 В нүктеге орын
ауыстырғанда өріс қандай жұмыс істейді? [10 мкДж]
113.
Электр өрісінің кернеулігі 2 кВ/м-ге тең нүктеге орналасқан 12 нКл
зарядқа қандай күш әсер етеді? [24 мкН]
114.
Қуаты 60 Вт шам 12 В-тық ток көзіне қосылған, ток күшін анықта: Ж: 5 А
Магнит өрісі
115.
Индукциясы 𝐵 = 0,1 Тл біртекті магнит өрісіне ауданы 𝑆 = 25см
2
квадрат
рамка орналастырылған. Рамка жазықтығына түсірілген нормаль магнит өрісі
бағытымен 60
0
бұрыш жасайды. Егер рамка бойымен
𝐼 = 1А ток жүретін болса,
рамкаға әсер ететін айналдырушы күш моментін анықтаңыздар. Жауабы: 𝑀 =
2,165 ⋅ 10
−4
Н ⋅ м.
116.
Индукциясы 1,5 магнит өрісінде, ұзындығы 50 см және бойынан 3 А ток
күші өтіп тұрған өткізгіш орналасқан. Егер өткізгіш магнит өріс сызықтарына 30
0
бұрышпен орналасса, өткізгішке әсер ететін күш неге тең? Жауабы: 1,125Н
117.
Потенциалдар айырымы 1000 В электр өрісінде жылдамдық алған электрон,
индукциясы 0,2 Тл біртекті магнит өрісінің индукция сызықтарына
перпендикуляр бағытта ұшып кіреді. Электронның қозғалыс траекториясының
радиусын табыңыз. Жауабы: r=5∙10
-4
м.
118.
Индукциясы 𝐵 = 0,2 Тл біртекті магнит өрісінде, ұзындығы 𝑙 = 15см түзу
өткізгіш орналасқан, өткізгіш бойымен 𝐼 = 5А ток жүреді. Өткізгішке 𝐹 = 0,13 Н
күш әсер етеді. Магнит индукция векторы мен токтың бағыты арасындағы бұрышты
анықтаңыздар. Жауабы: 60
∘
.
119.
Магнит индукциясы векторының бағытына паралллель орналасқан, ауданы
20 см
2
рамка ауданын қиып өтетiн магнит ағынының мөлшерi қандай болады?
Магнит өрiсiнiң индукциясы 0,5 Тл.
Жауабы: 0 Вб
120.
Ұзындығы 20 см және массасы 4 г горизонталь орналасқан өткізгіш
бойымен 10 А ток өтіп жатыр. Ауырлық күші мен Ампер күшімен тең болса
магнит өрісінің индукциясын табыңыз. Жауабы: 20 мТл.
121.
Көлденең қимасының ауданы 60 см
2
контур жазықтығына перпендикуляр
бағыттағы магнит ағыны 0,3 мВб‐ге тең. Контур ішіндегі өріс индукциясын табу
керек. Өріс біртекті деп есептеу керек. Жауабы: 0,05 Тл.
122.
0,4 Тл біртекті магнит өрісінде, индукция векторына перпендикуляр
ұзындығы 0,15 м тогы бар өткізгіш орналасқан. Әсер еткен күштің бағытында
өткізгіш 0,025 м орын ауыстырғанда 12 мДж жұмыс атқарылды. Өткізгіш
бойындағы ток күшінің мәнін табыңыз? Жауабы: I =8 А.
123.
Магнит өрісінің 2 Тл индукция векторы 24 см
2
аудан жазықтығына 30
0
бұрышпен түсетін болса, осы ауданды тесіп өтетін магнит ағынын анықтаңыз:
Жауабы: 2.4 мВб.
124.
Радиусы 10 см, 2 А тогы бар орамның центрiнде магнит өрiсiнiң кернеулiгi
қанша болады?
Жауабы: 10 А/м
125.
Ұзын, түзу өткiзгiш арқылы күшi 8 А ток жүргенде, өткiзгiштен 8 мм
қашықтықта магнит өрiсiнiң индукциясы қанша болады?
0
=410
-7
Гн/м деп
алыңыздар.
Жауабы: 0,2 мТл
126.
Магнит индукциясы сызықтарына перпендикуляр орналасқан ұзындығы 20
см түзу өткізгіштің бойымен I=1 A ток жүргенде, ол a=2 м/с
2
үдеуге ие болады,
өткізгіштің массасы m=2г. Магнит өрісі индукциясының В шамасын анықтаңыз.
Ауырлық күші ескерілмейді. Жауабы: В=20 мТл.
127.
Индуктивтiлiгi 4 Гн катушкадағы ток күшi 4 А. Катушканың магнит өрiсiнiң
энергиясы 4 есе кемуі үшiн, катушкадағы ток күшi қанша болуы керек? Ж: 2 А
128.
Индукциялары 0,4 Тл және 0,3 Тл бір-бірімен перпендикуляр бiртектес екi
магнит өрiстерi кеңiстiктiң бiр облысында беттеседi. Қорытқы магнит өрiсiнiң
магнит индукциясының мөлшерi қанша болады?
Жауабы: 0,5 Тл
129.
Егер ток күші 5А болғанда пайда болатын магнит ағыны 0,5 мВб болса,
контурдың индуктивтілігі қандай болғаны? Жауабы: 0,1 мГн.
130.
Индуктивтілігі 0,6 Гн катушкадағы ток күші 20 А. Бұл катушканың магнит
өрісінің энергиясы неге тең? Жауабы: 120 Дж.
131.
Индуктивтілігі 𝐿 = 4 мГн ұзын соленоид 𝑁 = 600 орамнан тұрады.
Соленоидтың көлденең қимасының ауданы 𝑆 = 20см
2
. Егер орам арқылы өтетін ток
күші 6 А болса, соленоид ішіндегі өрістің магнит индукциясын анықтаңыздар.
Жауабы: 𝐵 = 0,02Тл.
Геометриялық оптика
132.
Екі орта шекарасына сәуле = 60
0
бұрышпен түседі. Сынған сәуле мен
шағылған сәуле арасындағы бұрыш =90
0
. Ортаның сыну көрсеткішін анықтаңыз.
Жауабы: n=1,73.
133.
Жинағыш линзадан 40 см қашықтықта орналасқан нәрсенің кескіні 1,5 есе
ұлғаяды. Линзаның фокус аралығы қандай? Жауабы: 0,24 м.
134.
Нәрсе жұқа жинағыш линзадан 5 м қашықтықта орналасқан. Нәрсе мен шын
кескіннің арақашықтығы 12,5 м. Линзаның оптикалық күші неге тең?
Жауабы: 0,33дптр.
135.
Екі жақты дөңес линзаның қисықтық радиустары R
1
=R
2
=50 см. Линза
материалының сыну көрсеткіші n=1,5. Линзаның оптикалық күшін табыңыз.
Жауабы: 2 дптр.
136.
Жарық сәулесі шыныдан вакуумға өтеді. Шекті бұрыш 30
0
-қа тең.
Шыныдағы жарық жылдамдығын табыңыз.
Жауабы: 1,510
8
м/с
137.
Денеден линзаға дейінгі қашықтық 20 см, ал линзадан нақты кескінге
дейінгі қашықтық 30 см, жинағыш линзаның фокус аралығын анықтаңыз.
Жауабы: 12 см
138.
Екі еселік фокус аралығы 80 см жинағыш линзаның оптикалық күшін
анықтаңыз. Жауабы: 2,5 дптр
139.
Денеден лупаға дейінгі қашықтық 25 см болса, онда оптикалық күші 8 дптр
лупа қандай ұлғаюды береді? Жауабы: 1
140.
Ауада тұрған жұқа шыны жазық-дөңес линзаның оптикалық күшін
анықтаңыз. Линзаның қисықтық радиусы R=0,2 м, сыну көрсеткіші n=1,5.
Жауабы: 2,5 дптр.
141.
Кескін мөлшері дене мөлшеріне тең болса, жинағыш линзаның оптикалық
күші қандай болады? Линзадан кескінге дейінгі қашықтық 0,2 м-ге тең.
Жауабы: 10 дптр
Интерференция
142.
Егер фазалар айырымы 0,6 болса, заттағы екі когерентті монохромат
толқындардың оптикалық жол айырымы қандай болады? Жауабы: 0,3
143.
Қалыңдығы 2 мм болатын су қабатынан өтетін жарық толқынының
оптикалық жол айырымы 2,66 мм. Судың сыну көрсеткішін табыңыз. Жауабы:
1,33
144.
Юнг тәжірибесінде толқын ұзындығы 0,6 мкм монохромат жарықпен бір-
бірінен 0,3 мм қашықтықта тұрған екі саңылау жарықтандырылған.
Интерференциялық жолақтың ені 1 мм-ге тең болғандағы саңылаудан экранға
дейінгі қашықтықты анықтаңыз. Жауабы: 0,5 м
145.
Юнг тәжірибесінде саңылаудан экранға дейінгі аралық 100 см, центріндегі
нөлінші жолақтан 20-шы жолақ арақашықтығы 11,78 мм, саңылауға тік түсетін
жарық толқын ұзындығы 589 нм болса, екі саңылаудың арақашықтығын
есептеңіз. Жауабы: 1 мм.
146.
Ньютон сақиналары жазық шыны пластинка мен қисықтық радиусы 8,6м
жазық-дөңес линза арқылы пайда болады. Монохромат жарық нормаль бағытта
түседі. Өлшеулер нәтижесі көрсеткендей төртінші қара сақинаның радиусы 9 мм.
Түскен жарықтың толқын ұзындығын табыңыз. Жауабы: λ=0,589 нм.
Дифракция
147.
Толқын ұзындығы λ
1
және λ
2
=486 нм болатын екі жарық сәулесі
дифракциялық торға тік түседі. Егер λ
1
‐дің үшінші жарық жолағы мен λ
2
‐нің
төртінші жарық жолағы өзара беттесетін болса, λ
1
-дің толқын ұзындығын есептеңіз.
Жауабы: 648 нм.
148.
Толқын ұзындығы 589 нм болатын жарық сәулесі дифракциялық торға тік
түседі. Дифракция тордың 1 мм аралығында 500 саңылау орналасқан болса,
экранда ең көп болғанда нешінші жолаққа дейін көруге болады? және жалпы
дифракция жолақтарының саны қанша болады? Жауабы: 3 және 7.
149.
Нүктелік жарық көзінен (λ=600 нм) толқындық бетке дейінгі және
толқындық беттен бақылау нүктесіне дейінгі қашықтықтар 1,5 м тең. Френельдің
үшінші аумағының радиусын анықтаңыз.
Жауабы: 1,16 мм.
150.
Нүктелік жарық көзінен 0,5 м қашықтықта сфералық толқын фронты
орналасқан, бақылау нүктесі - толқын фронтынан 0,5 м қашықтықта. Егер толқын
ұзындығы 0,49 мкм болса, онда Френельдің төртінші зонасының радиусы неге
тең? Жауабы: 0,7 мм
151.
Дифракциялық тордың периоды 3 мкм-ге тең. Толқын ұзындығы 0,6 мкм
жарық диафрагмаға тік түскен кезде, тор қандай максималь ретін беруі мүмкін?
Жауабы: 5
152.
Егер жазық монохромат толқын дифракциялық торға тік түсіп тұрса, онда
қанша максимум санын бақылауға болар еді? Тордың периоды 2 мкм, толқын
ұзындығы 0,5мкм.
Жауабы: 9
153.
Толқын ұзындығы 480 нм болатын төртінші ретті сызықпен дәл сәйкес
келетін үшінші ретті дифракциялық спектрдің сызықтары үшін толқын
ұзындығы неге тең болады? Жауабы: 640 нм
154.
Дифракциялық тордың бетіне нормаль бойынша толқын ұзындығы
=0,5 мкм параллель жарық шоғы түседі. Дифракциялық тордың тұрақтысы d=5
мкм. Дифракциялық тор беретін ең көп максимумдар саны қандай болады?
Жауабы: 21
Кванттық оптика
155.
Қара дененің Re энергетикалық жарқырауы 16 есе әлсіреу үшін оның
термодинамикалық температурасын неше есе азайту қажет? Жауабы: Т
1/
/Т
2
=2.
156.
Күннің сәуле шығару қабілетінің максимал мәніне сәйкес келетін толқын
ұзындығы 0,55 мкм болса, Күн бетінің температурасын есептеңіз. Күнді абсолют
қара дене және b=2,898·10
-3
деп алыңыз. Жауабы: 5269 K.
157.
380 мм толқын ұзындығына сәйкес келетін фотонның энергиясын
табыңыз. с=3∙10
8
м/с, һ=6,63
∙10
-34
Дж∙с, 1 Дж=6,24
∙10
18
эВ. Жауабы: Е
ф
=3,261
эВ.
158.
Толқын ұзындығы 𝜆 = 380 нм фотонның энергиясы мен импульсін
анықтаңыздар. Жауабы: 𝐸 = 3,27эВ, 𝑝 = 17,45 ⋅ 10
−28
кг ⋅ м/с.
159.
Фототок, U
0
=3,7 В тежеуші кернеу түсірілген кезде тоқтайтын болса, онда
металл бетінен ұшып шығатын фотоэлектрондардың максимал жылдамдығы
қандай болады? (е=1,610
-19
Кл; m
е
=9,110
-31
кг).
Жауабы: 1,14 Мм/с
160.
Фотоэффект қызыл шекара жиілік 6∙10
14
Гц. Тежегіш потенциалдар
айырмасы 3В болса, тежелетін электрондарды жұлып шығаратын жарықтың
жиілігі қанша? (h=6,63∙10
-34
Дж.с; е=1,6∙10
-19
Кл). Жауабы: ν=13,24∙10
14
Гц.
161.
Энергиясы 𝜀 = 4,9 эВ фотондар шығу жұмысы 4,5 эВ металдан
фотоэлектрондарды жұлып шығарады. Электрон ұшып шыққан кезде металл бетіне
берілетін максимал импульсті анықтаңыз. Жауабы: P
m
=3,4∙10
-25
кг/м∙с
162.
Металл бетіне түскен ультракүлгін сәулеленудің λ толқын ұзындығын
анықтаңыз. Мұндағы фотоэлектрондардың максимал жылдамдығы υ
max
=10
7
м/с.
Шығу жұмысы ескерілмейді. (һ=6,63∙10
-34
Дж∙с, с=3∙10
8
м/с, m
e
=9,11∙10
-31
кг)
Жауабы: λ=4,36
нм.
163.
Металл бетіне толқын ұзындығы
=413 нм монохромат жарық шоғы түседі.
Металл бетінен бөлініп шығатын фотоэлектрондар тежеуші потенциал U
Т
=1,00 В
болғанда толық бөгеледі. Шығу жұмысын табыңыз. ( е = 1,6·10
-19
Кл; h=6,63·10
-34
Дж·с; с=3∙10
8
м/с). Жауабы: 3,2·10
-19
Дж.
164.
Қандай да бір металл үшін фотоэффектің «қызыл шегі» 500 нм-ге тең.
Фотоэффекті тудыратын фотон энергиясының минимал мәнін анықтаңыз. (1
эВ=1,610
-19
Дж; h=6,6310
-34
Джс; с=310
8
м/с). Жауабы: 2,49 эВ.
165.
Вакуумды фотоэлементке жарық түскенде ол арқылы өтетін қаныққан ток
күші I
қан
=0,5 нА. Катод бетінен бірлік уақытта ұшып шығатын электрондар
саны неге тең? Жауабы: 3,110
9
.
Достарыңызбен бөлісу: |