1 тақырып. Инвестициялық қызмет және инвестицияның экономикалық мәні
Дәріс мақсаты: Кәсіпорынның тиімді қызмет етуін қамтамасыз етудегі инвестицияның ролін айқындау.
Негізгі сұрақтар:
1.Инвестицияның басқару объектісі ретіндегі мәндік сипаттамалары..
2.Инвестициялар жіктелуі.
3.Кәсіпорынның инвестициялық қызметі оның экономикалық мүдделерін жүзеге асыру нысаны ретінде.
1. Әлемдiк тәжiрибенiң дәлелдеуi бойынша, инвестициялар кез-келген елдiң өркендеуiнiң маңызды факторы ретiнде қарастырылады.
Қазақстан халқына Елбасының жолдаған “Қазақстан-2050” Жолдауында республика экономикасына инвестицияларды тарту маңызды стратегиялық мәселе ретiнде қарастырылған.Кәсіпорынның инвестициялық қызметінің ерекшеліктері оның шаруашылық қызметі экономикалық мәні жоғары..Кәсіпорынның инвестициялық қызметі – бұл инвестициялар салымы және инвестициялық ағымдардың тиімді жолдарын іске асырудағы әр түрлі әдіс – тәсілдер мен іс-шаралардың жиынтығы. Сонымен қатар негізгі қорларды құру мен іске асыру капитал салымдар нысанында болады.Инвестициялау (инвестициялық процесс)бұл қарапайым және өндіріс қаражаттарын қалпына келтіруді ұлғайту процесі. Кәсіпорынның негізгі қоры, машиналар мен құрал-жабдықтар ескіріп, табиғи және сапалық тозуға ұшырайды, олар өндірістік процес барысында ұдайы ауыстырылып отырады. Кәсіпорынның дамуы, оның тиімділігінің ұдайы артып отыруы өндіріске жаңа үлгідегі техника мен технологияны тартуға, оны техникалық жағынан қайта жарақтану және қайта құруды жүргізумен тікелей байланысты. Инвестицияларды дұрыс басқара білу кәсіпорынның экономикалық тиімділігіне, қаржылық тұрақтылығына, оның өз бизнес саласындағы өміршеңдігіне айтарлықтай әсер ететіні сөзсіз. Сондықтан да, инвестициялық қызметті басқару кәсіпорындағы қаржы менеджментінің маңызды да жауапты міндеттерінің бірі болып табылады. Кәсіпорындар өзінің инвестициялық қызметі барысында белгілі бір инвестициялық саясатты бетке алады. Кәсіпорынның нвестициялық саясаты дегеніміз – бұл кәсіпорынның өз инвестициялық қызметін тиімді жүзеге асыру арқылы табыс табуға немесе өндіріс көлемін кеңейтуге бағытталған шараларының жиынтығы болып табылады. Инвестиция (ағылш. Investment) - пайда табу мақсатында капиталды орналастыру . Инвестиция қазіргі экономиканың ажырамас бөлігі болып табылады. Инвестициялар инвестор (несие беруші) үшін тәуекел дәрежесіндегі несиелерден ерекшеленеді - несие мен пайыздар келісілген мерзімде қайтарылуы керек, жобаның рентабельділігіне қарамастан, инвестициялар (инвестицияланған капитал) қайтарылады және тек пайдалы жобаларда кіріс алады. Егер жоба тиімсіз болса, инвестициялар толығымен немесе ішінара жоғалуы мүмкін.
Инвестициялар - пайда алу және (немесе) басқа пайдалы әсерге қол жеткізу үшін кәсіпкерлік және (немесе) өзге қызмет объектілеріне салынған ақшалай құндылықтар, бағалы қағаздар, басқа мүлік, оның ішінде мүліктік құқықтар, ақшалай құны бар басқа да құқықтар . К.Р.Макконнелл және С.Л. Брю өздерінің «Экономика» кітабында инвестицияларды өндіріс және жинақтау құралдарының өзіндік құны, сондай-ақ қорлардың өсуі ретінде анықтады . «Инвестициялар» - пайда табу және өз жинақтарын сақтау мақсатында инвестициялар (инфляциядан қорғау).Қазіргі әлем инвестициялардың көптеген түрлерін ұсынады. Әрбір түр негізгі инвестициялық мақсаттарға жетуге қызмет етеді, айырмашылық - инфляцияның қаншалықты жабылатындығы және қанша пайда алуға болатындығы. Сонымен қатар, инвестициялардың әр түрлі түрлерінің маңызды ерекшелігі инвестициялардың тұрақтылығы болып табылады. Әдетте ереже: пайда неғұрлым көп болса, тәуекелдер соғұрлым жоғары болады.
Таңдау сіздікі: сіз тәуекелге барасыз, бірақ нәтижесінде сіз тез арада жоғары пайда табасыз, немесе сіз консервативті инвестициялық саясат жүргізіп, инвестицияларыңыздан түсетін кірістерді жинайсыз. Өзіңіз қалаған нәрсені таңдау үшін сіз инвестицияның әр түрін талдап, оның сізге қаншалықты сәйкес келетінін түсінуіңіз керек.
Инвестициялық қызмет - пайда алу және (немесе) басқа да тиімді нәтижеге жету үшін инвестициялау және практикалық әрекеттерді орындау [3].
Ақшаның ақша теориясы тұрғысынан қаражат тұтынуға немесе жинақтауға жұмсалуы мүмкін. Қарапайым үнемдеу қаражатты айналымнан шығарады және дағдарыстарға алғышарттар жасайды. Инвестициялау, екінші жағынан, айналымдағы жинақтауды қамтиды. Бұл тікелей немесе жанама түрде пайда болуы мүмкін (уақытша бос қаражатты өзі салған банктегі депозитке орналастыру).Кәсіпорынның инвестициялық саясаты капитал салымдарының тиімді объектілерге салынуын, олардың өндіріс барысын сенімді ақша ағындарымен қамтамасыз етуге, нәтижесінде кәсіпорынның жалпы экономикалық қызметінің тиімділігін қамтамасыз етуге арналған. Демек, инвестициялық саясат өз кезегінде кәсіпорынның экономикалық саясатының құрамдас бөлігі болып табылады.
Соңғы уақытта инвестициялау туралы айту өте сәнді болды. Оның үстіне, мұны көбінесе инвестициялық қызметтің түсінігі мен мәні туралы өте алыс идеялары бар адамдар жасайды. Олардың көпшілігі үшін инвестициялар түрлері жеті мөрдің артында құпия болып қалады.Сонымен бірге, кез-келген сауатты және табысты инвестор заманауи қаржылық салымдардың кез-келгеніне еркін өтуі керек. Мұндай білім сізге бар инвестициялық мүмкіндіктерді еркін басқаруға мүмкіндік береді және дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі. Қазіргі уақытта инвестицияларды жіктеу бірнеше критерийлер бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.
2.Инвестициялық жіктеме келесі ерекшеліктерге негізделуі мүмкін:
объект;
инвестициялық мақсаттар;
инвестициялық ресурстарға меншік нысандары;
пайдалылық коэффициенті (пайдалылық);
пайдаланылған капиталдың шығу тегі;
тәуекел дәрежесі;
өтімділік деңгейі;
жеделдігі бойынша;
есепке алу нысандары.
Инвестицияның аталған түрлерін толығырақ қарастырайық.
Нысан бойынша бөлу
Бұл жіктеу атауынан, бұл жағдайда инвестициялық нысан бастапқы нүкте ретінде қабылданатыны белгілі болады. Басқаша айтқанда, бұл инвестор салынған ақша орнына сатып алатын актив.
Инвестициялау объектісіне байланысты инвестициялардың негізгі түрлері:
нақты - негізгі құралдарды, жерді, жылжымайтын мүлікті, жабдықты, тауарлық белгілерді, брендтерді сатып алу, қызметкерлердің біліктілігін арттыру;
қаржылық - бағалы қағаздарды (акциялар, облигациялар және басқалар) сатып алу, жеке немесе заңды тұлғаларға несие беру, лизинг;
алыпсатарлық - капитал мен ақшаны өте жылдам пайда алу мақсатында мемлекеттік валютаға, алтынға қысқа мерзімді инвестициялау.
Сонымен қатар, қаржылық салымдардың түрін объектіге байланысты басқа жолмен жіктеуге болады. Бұл инвестициялар:
физикалық активтерде - өндіріс құралдарын сатып алу арқылы компанияның тікелей дамуында;
Материалдық емес активтер - ерекше зияткерлік меншік объектілері (патенттер, лицензиялар, логотиптер және т.б.);
инновациялық зерттеулер мен жаңа технологияларды зерттеуде.
Осы бөлімнің соңында таза инвестициялар және жалпы инвестициялар сияқты ұғымдарға тоқталу керек. Біріншісі қаржылық активтерді компанияны немесе кәсіпорынды сатып алуға инвестициялаумен сипатталады. Екіншіден, бұл таза инвестициялар мен қайта инвестициялау процесінің жиынтығын білдіреді. Басқаша айтқанда, инвестор бастапқыда компанияны алады. Оның жұмысының нәтижесінде ол одан әрі дамуына инвестиция салатын пайда табады.
Достарыңызбен бөлісу: |