1 Ұзынкөл орта мектебі мм баяндама Зиянды заттардың алдын

үргізу керек деді.

    Біріншібағыт-”Темекі шегуді тоқтату”

    Екінші бағыт-”Нашақорлыққа, наркобизнеске қарсы күрес”

    Үшінші бағыт-”Маскүнемдік пен араққа қарсы күрес”

Денсаулық әркімнің өз қолында. Денсаулық – адам баласына табиғат сыйлаған басты байлық. Денсаулықты жоғалту оңай, қалпына келтіру қиын. Сондықтан адамның денсаулығының мықты болуы адамның өзіне байланысты. Жағымды, жағымсыз заттарды дұрыс таңдау арқылы салауатты өмір сүруге болады.

“ Темекі шегу – адамның орынсыз тілегінен туған бақытсыздық” – деген болатын орыстың белгілі фармакологы  И. М. Догель. Өйткені адам баласында темекіге  деген табиғи қажеттілік жоқ.

Темекі түтіні – темекінің жауынан пайда болған өнімдер, олар ауада қалықтаған өте майда құрғақ тозан және миллимикронмен өлшенетін көлемдегі сұйықтық тамшылары түрінде болады. Темекі түрінің құрамы бірнеше жүздеген заттардан тұрады. Оның ішінде өте улы никотин, көміртетігі тотығы, аммиак, күкіртсутегі, формальдегит, фенол, түрліқышқылдар, қорғасын мышьяк, сынап, кадмий, кобальт, радиоактивті элементтер құрамында канцерогенді бензопирен бар темекі шайыры сияқты элементтер бар.

Осы аталған заттардың кез келгені адам ағзасына зиянын тигізбей қоймайды.

Сақтанған адам оның торына түспейді. Біздің жүретін жолымыз ата жолы болуға тиіс. Темекі шегу, арақ ішу сияқты зиянды әдеттердің оқушылар арасында да кең етек ала бастағаны жасырын емес. «Шылымшы – өзін көрге тығушы» дейді халқымыз. Темекі шегу адамның өмірін қысқартады. Қазіргі кезде темекінің адам ағзасына тигізетін зияны жайлы көп айтылып та, жазылып та жүр. Бірақ кейде қалаларға барған кезде, сол қалалардың басты-басты ғимараттарында, көшелерінде әртүрлі шетел сигареттерінің керемет тартымды суреттері бар қорапшаларынан көз сүрінеді. Сол жасырын жарнаманы көріп жастар оны сатып алып бір тартады, екі тартады. Сонымен «ауру қалса да, әдет қалмайды» дегендей, әдетке айналады.

Алкоголъ атауы арабша термин болып, кірпіктерді бояуда қолданылатын ¥па бейнесіндегі ұнтақ мағнасына келетін «ЕЛ-КҮҰЛ» термині, барлық батыс тілдеріне өтіп, бізге де батыс негізді тілдерден, Түрікше оқылу формасымен Алкоголъ болып кірген.

Құрамында Алкоголъ бар ішімдіктер де химиялық жақтан бірнеше түрлі алкоголъ болғанымен, еңбастысы Этил (еШуіе) Ал-коголъ. БҮ-Л зат химиялық жақтан Этанол, жалпылық ретінде де, Дақыл спирті (£гаіпаісоһоі) деп аталады.

Арақта болатын басқаша алкоголъ тұрі де метил алкоголъ, немесе Метанол. БҮЛ алкоголъ халық арасында көбінесе Эгил Смирті ретінде білінеді. Метил (Меіһуіе) алкоголъ антифріздерде (қатырмайтынзат) жэнежанарзаттардаболғанындай, кейбірөмдірісорындарындасаудамақсатында да қолданылады. Метил спиртіөлтірушібір у. Өте аз мелшерініңөзісоқырлыққажәнеөлімгежолашады. Жасырынөндірілгенарақтардакейде метил спиртіқолданылып, көптегенөлімгесебепболған.

Ішімдіктің де зардаптыжақтары сан қилы .« Мас болу өзықтиярыменесуастану» дегенекенатақты Аристотель. Дегенменмұнытүсінетінжанжоқ. Маскүнемдіктіңкесіріненқаншамажолапаттарыболып, қаншамаотбасыныңшырқыбұзылдыдесеңші? Меніңшемұндайәуестіккесебепболатын-адамбойындағыерік-жігердіңәлсіреуі. Ал оданқұтқаратынкүш-табандылық пен сабырлық. Бүгінде ер адамдарғақосылаәйелдерде, қыздарда, тіптіжасөспірімбалалардыңтемекішегуі де әдеткеайналып бара жатыр. Мұхаммед( С.Ғ.С) ПайғамбарымызХадистерінде: «Адам денемүшесініңсалауаттылығынқорғауғаміндетті» депескертпежасаған. Ал адамдарболса, керісіншедененіулайтынзардапқа бой ұрыпкеледі. Темекі-сәнемес. Түтінінбұқыратып, өкпе-қолқамыздыуғатолтырғаннан не пайда? Нашақорлық-қоғамымыздакүнненкүнгедендеп бара жатқаніндет. Ғасырдыңеміжоқдертінеайналғанесірткі-келешекұрпақтыңқасжауы. Бүгінгіжас-ұлттыңертеңгіазаматы. Демекойланатынуақытжеткенсияқты. Бұлмәселеніжалпысалауаттыөмірсалтынқалыптастырустратегиясыныңшеңберіндеғанашешугеболатынсияқты. Арақжүйкежүйкежүйесіүшін, әсіресе миға ауыр зақым келтіреді. Арак, ішкен адамның миындағы жүйке клеткалары ауруға ұшырайды, тіпті өледі.

IV. «Не жақсы?» , «Не жаман?» тақырыбына айтыс ұйымдастырылады.

Оқушылар шаттық шеңберіне жиналып, бір-бірлеріне денсаулық туралы жақсы тілектер айтады.

• 
  “Денсаулығың өз қолыңда” дегенді қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Салауатты өмір салты не үшін керек? “ сұрақтарына жауап беріп, түсіндіреді.
  
• 
  Топқа бөлініп, көрген слайдтарына байланысты «Темекі шегудің және нашақорлықтың зияны» туралы тақырыптарды қорғайды.