«№13 жалпы білім беретін орта мектеп» мемлекеттік мекеме Сабақ жоспары Тақырыбы: «Сан есімнен өткенді қайталау»

топтық жұмыс, сұрақ-жауап.

І Ұйымдастыру барысы. Оқушыларды түгендеу.

ІІ Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатымен таныстыру.

• 
  Балалар, бүгінгі сабағымыз «Саяхат сабақ». Сан есімді қайталау барысында өз білімімізді нығайту,тиянақтау мақсатында «Киелі сандар» еліне саяхатқа шығамыз.Оқушылардан киелі сандарды сұрау.
  
• 
  Балалар киелі сандарды білесіңдер ме?
  

Әр топ өз тобының атына байланысты мақал –мәтелдер айтып ,топтың атын қорғайды.

а) Бірінші жасырын тұрған киелі сан қай сан екендігін білу мақсатында оқулықтағы 183 – жаттығуды перфокарталар арқылы орындаймыз.

4 топқа да перфокарталар таратылады.

Оқушылар тапсырманы орындағаннан кейін, бірінші жасырын тұрған киелі сан ашылады. (3 саны)

ә) «Сәйкестендіру» стратегиясы. Осы киелі санға байланысты қазақ халқында қандай ұғымдар бар екенін білу үшін оқулықтағы 182 – жаттығуды орындаймыз. Кестені сан есімнің мағыналық топтарына қарай сәйкестендіріп толтырыңдар.

Сұрақтары	Мысалдар	Сан есім түрлері
неше?		Есептік сан есім
нешінші?		Реттік сан есім
нешеу?		Жинақтық сан есім
нешелерде?		Болжалдық сан есім
нешеден?		Топтау сан есімі
нешеуі?		Бөлшектік сан есім

Тапсырма орындалғаннан кейін 3 санына байланысты ұғымдар ашылады.

Слайд түрінде көрсетіледі.

Ү. Мәтінмен жұмыс.

(Мәтінмен жұмыс кезінде баяу музыка ойнап тұрады).

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп жаз, мағынасына қарай қай топқа жататынын көрсет.
Тайқазан
Тайқазанды сегіз жүз бірінші жылы Әмір Темір жасатып, Қожа Ахмет Иассауидың мазарына сыйлаған.

Тайқазанның салмағы - екі тонна, биіктігі жүз алпыс екі сантиметр, диаметрі – екі жүз қырық екі сантиметр

Тайқазан жеті түрлі металдан жасалған. Оның қабырғасына араб әріптерінің өрнектері салынған. Гүл сияқты жасалған екі құлақшасы бар.олардың арасында он екі үлкен шүмектері бар. Ол он екі жыл мүшелді білдіреді.

(«Ол кім, бұл не?» ІІІ том)

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп жаз, мағынасына қарай қай топқа жататынын көрсет.
Жақсы мен жаман
Адам атызға бір түп гүл әкеліп отырғызды. Құнарлы жерге отырғызылған ол күнен күнге тамыр жайып, гүлдене өсе береді. Гүл бірінші - күннің нұрын, екінші - мөп – мөлдір суды, үшінші – таза ауаны сүйетін. Ол осынау тіршілік иесі болғанына, өзін әкеліп отырғызған адамға өте риза болды.

Бір күні:

- Әй, сен көп асқақтама! Өмірге келгеніңе өкінетін боласың, - деген шіңкілдек дауысқа жалт қараса, дәл төменде түрі ұсқынсыз бір шөп басын қылтитып тұр екен. Гүл ештеңе дей алған жоқ. Көздері жасаурап кетті, қасындағы біршама үлкендігі бар екінші гүлге басын сүйеді.

- Жабырқама, сабыр ет! Адамдар оны «арам шөп» деп атайды. Бір басынан басқаны ойламайтын жауыз шөп. Әлі – ақ құтыламыз.

«Жақсы сөз – жарым ырыс» деген ғой. Оның көңілі біраз көтеріліп қалды. Әлгі гүлдің айтқаны рас болып шықты. Ертесіне он жастағы бір бала келді де, арам шөпті жұлып тастады. Гүл қайта құлпырды.Өмірде жақсылар да, жамандар да, бар екен.

(Б. Әбділов).

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп жаз, мағынасына қарай қай топқа жататынын көрсет.

Ақсүйек

Ойын жаздың айсыз қараңғы түнінде ойналады. Ол үшін ірі қараның, жылқының кепкен жілік сүйегі керек. Ойынға қатысушылар екі топқа бөлінеді. Әр топ өзіне басшы сайлап алады. Ойнды кім бірінші болып бастайтыны екі топ басшыларының жеребесі арқылы шешіледі. Әр топ өз көмбесін белгілейді. Екі топтың ойыншылары алаңға арқасын беріп сапқа тұрады. Бірінші болып ойын бастауға мүмкіншілік алған топтың басшысы сүйекті алыстата лақтырады.

Екі топтың ойыншылары сүйекті іздеуге кетеді. Сүйекті кім бірінші боп тапса, сол көмбеге қарай жүгіреді, қалғандары оны қуады. Қарсы жақтың ойыншысы жетіп, сүйекті алатын болса, бар күшін салып, оны өз көмбесіне жеткізуге тырысады. Ойын жалғасып, қайталанып, ойналады.

(«Ұлттық ойындар»)

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп жаз, мағынасына қарай қай топқа жататынын көрсет.
Екі соқа

Бір зауыттан екі соқа қатар жасалып шықты. Біреуі егіншінің қолына түсті. Ол онымен жер жырта бастады. Екінші соқа еш қимылсыз аулада жатты. Арада бірнеше уақыт өткен соң, екі соқа кездесіп қалды. Жұмыс істеген соқа күмістей аппақ болып жарқырап тұр. Ал қимылсыз жатқан соқа тот басып қарайып кеткен.

• 
  Сен неге мұнша жылтырап, кеткенсің? – деп сұрайды екіншісі.
  
• 
  Мен еңбек еттім. Ал еңбек кімнің де болса шырайын кіргізбей ме? – деп жауап қайырыпты.
  

Жұмбақтар шешу.

1. Бір алаша төселген,

Екі ауылды жалғайды.

Өмірінде еш адам

Оны жинай алмайды.

(Жол)

Түсте екі аяқты,

Кешке үш аяқты.

(Адамның сәбилік, жастық, кәрілік, шағы)

3. Басы да екеу,

Аяғы да, екеу.

(Қайшы)

4. Он – он бесі жиылды,

( Сыпыртқы)

5. Кездеспейді екеуі,

Көк аспанда мекені.

(Ай мен күн)

6. Қатар тұрып екеуі

Бірін – бірі көрмейді,

Көр десең де көрмейді.

(Екі көз)

7. Бір үйім бар ақ тас,

Есігін ешкім таппас.

(Жұмыртқа)

8. Үй ішінде

Отыз екі батыр.

Кіргендерді

Отап, турап жатыр.

(Тіс)

9. Үш –төрт қана тісі бар,

(Айыр)

1. 
   ... жасар бала келсе,
   

2. 
   ... ... білмеген жетесіз.
   
3. 
   ... рет өлшеп, ... рет кес.
   
4. 
   Ер жігіттің ... сөйлегені өлгені.
   

6. Ел құлағы ...

7. ... бірі қыдыр.

Тапсырма орындалған соң, 40 саны ашылады.

40 санына байланысты халықтық дәстүрлер туралы айтылады. Оқушылар өз білгендерін баяндайды.

1.Қырықтың бірі қыдыр.

2 Баланы қырқынан шығару.

3.Қызға қырық үйден тыю.

ҮІІІ. Сабақты қорытындылау.

Сұрақтар қойылады:

• 
  Сан есім дегеніміз не?
  
• 
  Сан есім құрамына қарай қандай топтарға бөлінеді?
  
• 
  Сан есім мағынасына қарай қандай топтарға бөлінеді?
  
• 
  Сан есім сөйлемде қандай қызмет атқарады?
  

Бағалау.

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп, мағынасына қарай қай топқа жататынын жаз.
Тайқазан
Тайқазанды сегіз жүз бірінші жылы Әмір Темір жасатып, Қожа Ахмет Иассауидың мазарына сыйлаған.

Тайқазанның салмағы - екі тонна, биіктігі жүз алпыс екі сантиметр, диаметрі – екі жүз қырық екі сантиметр

Тайқазан жеті түрлі металдан жасалған. Оның қабырғасына араб әріптерінің өрнектері салынған. Гүл сияқты жасалған екі құлақшасы бар.олардың арасында он екі үлкен шүмектері бар. Ол он екі жыл мүшелді білдіреді.

(«Ол кім, бұл не?» ІІІ том)

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп, мағынасына қарай қай топқа жататынын жаз.

Бір күні:

- Әй, сен көп асқақтама! Өмірге келгеніңе өкінетін боласың, - деген шіңкілдек дауысқа жалт қараса, дәл төменде түрі ұсқынсыз бір шөп басын қылтитып тұр екен. Гүл ештеңе дей алған жоқ. Көздері жасаурап кетті, қасындағы біршама үлкендігі бар екінші гүлге басын сүйеді.

- Жабырқама, сабыр ет! Адамдар оны «арам шөп» деп атайды. Бір басынан басқаны ойламайтын жауыз шөп. Әлі – ақ құтыламыз.

«Жақсы сөз – жарым ырыс» деген ғой. Оның көңілі біраз көтеріліп қалды. Әлгі гүлдің айтқаны рас болып шықты. Ертесіне он жастағы бір бала келді де, арам шөпті жұлып тастады. Гүл қайта құлпырды.Өмірде жақсылар да, жамандар да, бар екен.

(Б. Әбділов).

а) Мәтінді қысқаша баянда.

б) Берілген мәтіндегі 3 сан есімді теріп, мағынасына қарай қай топқа жататынын жаз.

Екі топтың ойыншылары сүйекті іздеуге кетеді. Сүйекті кім бірінші боп тапса, сол көмбеге қарай жүгіреді, қалғандары оны қуады. Қарсы жақтың ойыншысы жетіп, сүйекті алатын болса, бар күшін салып, оны өз көмбесіне жеткізуге тырысады. Ойын жалғасып, қайталанып, ойналады.

(«Ұлттық ойындар»)

а) Мәтінді қысқаша баянда.

• 
  Сен неге мұнша жылтырап, кеткенсің? – деп сұрайды екіншісі.
  
• 
  Мен еңбек еттім. Ал еңбек кімнің де болса шырайын кіргізбей ме? – деп жауап қайырыпты.