көкөністер, жемістер, жидектер: сәбіз, болгар бұрышы, түсті қырыққабат, улы ішімдік, майда өрік, жүзім, қарбыз, қауын, асқабақ;
жануарларға қатысты азық-түліктер: сорпалық өнімдер (бірінші кезекте бауыр), балық майы, тауық жұмыртқасы, сиыр сүті, қаймақ, сүт өнімдері.
Терінің құрғақтығы, түлеуі, жарылған тері, ағзада осы дәруменнің жетіспейтінін білдіреді. Бұл туралы іштің өтуі, көздің жасаурауы, нашар ұйқы айғақтайды.
Адам ештеңе істегісі келмейді, ойлау белсенділігі төмендейді. Сонымен бірге көздің асты жиі қараяды немесе қара дақтар пайда бола бастайды. Сондай-ақ көз еш себепсіз жасаурай береді. Ауыз қуысы қурайды, ерін кеуіп, жарылады, ауыз айналасында іріңді безеулер пайда болады.
Қызыл иек, әсіресе тісті тазалаған кезде қанауы мүмкін. Тамаққа тәбеті төмендейді, ал кейде керісінше, артады, бірақ талғам жейді. Адам тәтті, ащы, тұзды тағамдар жегісі келеді. Сондай-ақ никталопия (түнгі соқырлық), ксерофталмия, кератомалия, толық соқырлық пайда болуы мүмкін, өйткені А дәрумені фототрансляцияда үлкен рөл атқарады.
Иммундық жүйенің функциясы, қалыпты көрінісі, көбеюі және жасушаларының өсуі үшін қажет.
6 айға дейінгі нәрестелер — 420 мкг дейін;
6 айдан бір жасқа дейінгі нәрестелер — 550 мкг дейін;
3 жасқа дейінгі балалар — 340 мкг;
3-8 жастағы балалар — 430 мкг;
13 жасқа дейінгі ер балалар — 650 мкг;
14-тен 75 жасқа дейінгі ер адамдар — 750 мкг;
жүкті әйелдер (19 жасқа дейін) — 800 мкг, 19 жастан асқандар — 820 мкг;
емшекпен емізу кезінде: 19 жасқа дейін 1270 мкг, 19 жастан асқандар— 1350 мкг.
D дәрумені немесе кальциферол
Күн көзінен,балық майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында, бауыр етінде, сүт өнімдерінде мол кездеседі.
құсу, тез шаршау, ұйқысыздық, көңіл-күйдің күрт өзгеруі, дене температурасының жоғарылауы, тері және оған байланысты: мешел, теңге қотыр, остеопороз секілді патологиялардың даму қаупі жоғары болады.
ересек адамға заттың 400 бірлігі қажет (5-10 мкг);
денсаулыққа зиян тигізбейтін шекті мөлшері — 14-15 мкг;
заттың балаларға арналған мөлшері — 450-500 бірлік.
E дәрумені немесе токоферол
көкөністерде, Өсірілген бидай майы; бадам, грек жаңғағы, орман жаңғағы;түрлі майлар (жүгері, жер жаңғақ, күнбағыс, соя майлары); қызыл теңіз балығы,бауыр, тауық жұмыртқасы,сәбіз,саумалды,сұлы да кездеседі.
Үйлесімділіктің төмендеуі;Енжарлық, селқос жағдай; Жүйкенің тозуы, метаболизмнің ауытқуы; Қан құрамының бұзылуы; Бұлшықеттер саулығының нашарлауы; Бауыр аурулары; Жыныстық жүйе жұмысының ауытқулары; Жүрек-қантамыр жүйелерінің патологиялары;Бас сақинасы.
Жаңа туған нәрестелер мен 6 айға дейінгі сәбилерге — 3,2 мг; 6 айдан 1 жасқа дейінгі сәбилерге — 4,2 мг; 3 жасқа дейінгі балаларға — 5,8 мг; 4-10 жастағы балаларға — 6,8 мг; 11 жастан асқан ер балаларға — 9,7 мг; 11 жастан асқан қыз балаларға — 7,7 мг; Жүкті әйелдерге — 10,2 мг; Емшекпен емізу кезіндегі әйелдерге — 12,3 мг.
К дәрумені
Қырыққабат;
- Асжапырақ;
шалқан;брюссель қырыққабаты;брокколи; қасқыржем (спаржа);салат; соя;асқабақ,балқарағай жаңғағы;қаражидек.
К дәруменіне бай тағамдар құрамында омега-3 немесе омега-6 майлы қышқылдары бар өнімдермен бірге жақсы үйлеседі және дұрыс сіңеді.
