Қайталанатын және қайталанбайтын орналастырулар мен алмастырулар



Дата11.12.2023
өлшемі0,55 Mb.
#196241
Байланысты:
08.12.23 Комбинаторика элементтері

Қайталанатын және қайталанбайтын орналастырулар мен алмастырулар


Оқу мақсаты
10.3.1.1 - қайталанбайтын және қайталанбалы «алмастырулар», «орналастырулар», «терулер» ұғымдарын ажырата білу;
10.3.1.2 - қайталанбайтын алмастырулар, орналастырулар және терулерді есептеу үшін формулаларды қолдану;
Комбинаториканың негізгі ережелері:
Қосу ережесі
Көбейту ережесі
Қайталау
Қайталау
Қосу ережесі:
Егер a объектісін n тәсілмен, ал b объектісін m тәсілмен алуға болса және бұл тәсілдер әр түрлі болса, онда " a немесе b " объектісін n+m тәсілмен таңдап алуға болады (a және b объектілерін бір уақытта таңдауға болмайды).
Көбейту ережесі.
Егер a объектісін n тәсілмен, b объектісін m тәсілмен таңдауға болса, онда «a мен объектісін m·n тәсілмен таңдауға болады.
Қайталанатын және қайталанбайтын орналастырулар
Анықтама. Бір-бірінен элементтерінің құрамымен және олардың орналасу ретімен ерекшеленетін n -нен k бойынша алынған қосылыстарды (комбинацияларды) орналастырулар деп атайды.
;
Тапсырма a, b, c элементтерінен екі элементтен тұратын неше топ құрастыруға болады (элементтер қайталанбайды)?
Шешуі: ab, ba, ac, ca, bc, cb.
Мысалы, 1, 2, 3 цифрларынан неше екітаңбалы сан құрастыруға болады (цифрлар қайталанбайды)?
Қайталанбайтын орналастыру
Қайталанбалы орналастырулар
a1,…, an – элементтері берілсін. Олардан әр түрлі ұзындығы k-ға тең тізбектер құралады және элементтері қайталанады. Элементтерінің бір түрі қайталана алатын, a1,…, an элементтер жиынының ішінен ұзындығы k-ға тең тізбектерді n-нен k бойынша қайталанбалы орналастыру деп атайды.
Теорема. Әртүрлі n элементтен k бойынша алынған, құрамындағы элементтері қайталанатын орналастырулар саны келесі формуламен анықталады:
.
Қайталанатын және қайталанбайтын алмастыру
Анықтама. Бір-бірінен тек элементтерінің орналасу тәртібімен ғана ерекшеленетін n элементтердің қосылыстарын (комбинацияларын) алмастыру деп атайды.
Рn=n!
Р3=3!=1∙2∙3=6
3 объект
Алмастыру саны 6
Сондықтан, қайталанбалыалмастырулардың саны қайталанбайтыналмастырулардыңсанынан
есе азболады. Ендеше, қайталанбалыалмастырулар саны келесі формула арқылыесептеледі:
мұндағы - таңдалымжиыныныңбарлықэлементтерінің саны.

Қайталанбайтын теру

Мысал 14. Математика үйірмесіне қатысатын 7 оқушының ішінен олимпиадаға қатысатын екі оқушыны неше тәсілмен таңдап алуға болады.



Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет