Ана тілі-өткен ұрпағын қазіргі және келер ұрпағын мәңгілік біріктіретін ең сенімді құралы
жүктеу/скачать 335,83 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тәрбие сағаты
Мақсаты: балаларды ана тілімізді құрметтеуге тәрбилеу, тіл біздің ертеңіміз, тіршілігіміз, бабаларымыздан қалған мұрамыз екенін түсіндіру. Шешендікке, тапқырлыққа, сөз қадірін түсіне білуге үйрету. Көрнекілігі:ақын-жазушылар портреті, нақыл сөздер, кітаптар көрмесі, интерактивті тақта.
Бұл журнал 22 қыркүйек Тілдер күні мерекесіне арналады. Журнал 4-беттен тұрады. Ана тілге деген сүйіспеншілік бала кезден басталады. Ана тілі-халықтың өткен ұрпағын, қазіргі және келешек ұрпағын мәңгілік біріктіретін ең сенімді құралы болып табылады. Ана тіліміз арқылы ғана біз халқымызды , отанымызды танып білеміз. Ел жұртымыздың, туған жеріміздің ерекшелігін, қасиетін ана тіліміз арқылы қабылдап, соған деген махаббатымызды ана тіліміз арқылы жеткіземіз. Біздің ана тіліміз-қазақ тілі. Қазақ тілі-дүние жүзіндегі ең бай, беделді де, бейнелі тілдердің бірі. Өткірдің жүзі, Кестенің бізі, Өрнегін сендей сала алмас, -деп ұлы Абай атамыз таңырқап, тағзым еткен болса, Елбасымыз Н. Назарбаев «Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде» деген. Біздер ұшқыр ойлы, өткір тілді, ана тілінің тұғырын биікке көтеретін еліміздің ұланымыз. Құрметті ұстаздар, ата-аналар сіздерді мемлекеттік мереке Тілдер күнімен шын жүректен құттықтаймыз! Оқушылар осы ана тіліміздің мәртебесін биікке ұшыратын сұңқары, бәйгенің алдын бермес тұлпары болуларыңа тілектеспін!Мереке құтты болсын! Ән: «Тәуелсіз қазақ елі» Орындайтын:Н. Жаңабай Жүргізуші:Тіл тарихы-ел тарихы, тіл тағдыры-ел тағдыры. Себебі, елімізбен тіліміз болашақ үшін бірнеше тарихи бұралаңдар мен шатқалдардан адаспай, сүрінбей, ақыры мақсатына жетті. Тарих пен тіл-тамырлас. Ана тіліміз бүгінде барлық Қазақстан халықтарының мәртебесі, мақтанышы. Журналымыздың 1- ші беті: «Ардақтап ата тарих, ана тілін» деп аталады. Дархан:Менің ана тілім-қазақ тілі. Қазақ тілі әлемдегі 15 миллион қазақтың ұлттық тілі аталып келген болса , тәуелсіздік алғаннан кейін ана тіліміздің мәртебесі өсіп, Қазақстан Республикасының мемлекттік тілі деп Ата Заңымызбен бекітілді. Айдын:Бұл сонау желтоқсан оқиғасынан кейін қабылданған Қазақстан Республикасының жоғарғы Кеңесінің 1989 жылғы қаулысының нақты жалғасы еді. 1989 жылы қазақ тілі мемлекеттік тіл мәртебесіне ие болды. Ол бірінші шілдеден бастап конституциялық күшіне енді.
Жібек:Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев 1999 жылғы қаңтардың 20 күнгі Жарлығына сай жыл сайын қыркүйектің 22 күні - Қазақстан Халықтарының тілдері күні болып аталып келеді. Қазақ тілі мемлекеттік тіл құдіретін тұғырына қондыруда игі істермен жалғасын табуда. Жандаулет: Қазақ тілі - Қазақстан халқы үшін әдебиет, мәдениет, ғылым мен білім , оқу-ағарту тілі. Қазіргі қазақ тілі кез келген әдебиетті басқа тілден аударуға түрлі стильде сөйлеп, жазуға мүмкіндігі мол кемелденген тіл. Ғалымжан:Бүгінгі ана тілін ардақ тұту, өз Отанын сүйетін әрбір адамның азаматтық борышы мен парыхы. Әр адамның жүрегіне шуақ құятын мерейлі сәті болмақ! Ән: «Қазақ елі» Орындайтын: Д. Ахмет Жүргізуші:Ердің құнын екі ауыз сөзбен бітіретін де, жауласқан елдердің арасын келісімге келтіртін де, күлгенді жылатып , жылағанды жұбатып алатын осы тіліміз. Ана тіліміздің ой тереңдігін, құдіреттілігін, қазына екендігін дәлелдейтін көріністерді тамашалайсыздар! Журналымыздң 2-ші беті- «Тіл-қымбат қазына» деп аталады. Жүргізуші: Ортаға от ауызды, орақ тілді үш биімізді шақырамыз. Төле би: Атың жақсы болса, Ер жігіттің пырағы. Балаң жақсы болса, Жан мен тәннің. Жалғанда ойлап тұрсаң, бірлік керек, Бірлікті ойлаған соң тірлік керек. Ағайынға ала көз бола қалсаң, Аузыңнан несібеңді біреу жемек. Қазбек би: Біз қазақ деген мал баққан елміз, Бірақ ешкімге соқтықпай, жай жатқан еліміз. Елімізде құт-береке қашпасын деп, Найзаға үкі таққан елміз Ешбір дұшпан басынбаған елміз, Басынан сөз асырмаған елміз, Досымызды сақтай білген елміз, Дәм-тұзды ақтай білген елміз. Әйтеке би: Ашу деген – ағын су, Алдын ашсаң арқырар. Ақыл деген-дария, Алдын тоссаң торқырар. Аяулы ұрпақтарымыз! Елді, жерді қорғаңдар. Досқа мейірімді болыңдар. Көрініс: «Жетес бидің тапқырлығы» Сыр өңірінің белгілі азаматы Кемал деген кісі жолаушылап жүріп, серіктерімен Жетес бидің үйіне түседі. Ыстық ықыласпен құшақ жайған үй иесі қонақтардың алдына сары майға бөктіріп, қазан жаппай нанын әкеліп қояды. Алпамыстай алып денелі кісілер нан мен майды бұйым көрмесе керек, өз-өздерімен күбірлесіп сөйлейді. Біреу бес саусақты батыра салатын етті, екіншісі ішті бөктіріп, қарын аштыртпайтын жентті әңгіме етіп отырады. Бұл сөзді құлағы шалған Жетес би: -Сөз жақсысы- ләббай, Ас жақсысы - қазан жаппай. Біреу ет дейді, Біреу жент дейді. Бірақ соның бәрі сары майға салған Сары нанға жетпейді. Алып отырыңыздар!- дейді Сонда Кемал: -Жетес-ау, дұрыс қой. Сары майға батырылған нанға еш нәрсе жетпейді. Бірақ жанымдағы серілер үш жүзге атағы түгел жайылмағанмен, Кіші жүзге есімі толық белгілі әйгілі Қыстаубайұлы Жетестің отбасынан ет жемей кетпейді. Мен неғылайын, мен неғылайын?!-деген екен. Тауып айтқан Кемалға Жетес би риза болып, мал сойғызып, қонақтарын жайлаған деседі. Жүргізуші: Хақымыздың ойлы азаматтары ғасырлар бойы ана тілімізді барша өнерден жоғары бағалады. Ана тілі деп атауының өзі де сондықтан болса керек. Ана тілін жырлап өткен талайлар, Жырлап өткен Ыбырай мен Абайлар. Қасиетті менің ана тілімде Өшпес мәңгі алаулаған арай бар, - дегендей егемендік алғалы елімізге оралған қандас бауырларымыздың да жүрегі “тіл” деп соғады екен. Ән: Туған жер Орындайтын:Каналбек А. Журналымыздың 3-беті «Тіл деп соққан жүрегі» деп аталады. 1-Оқушы-Рахымжан:Егемендік алғалы дара жолдың жалғасып келе жатқаны шындық. Бұл тіл қазақ халқын бар әлеиге паш еткен ұлы Абайдың, қазақ әліпбиінің атасы Ахметтің, сырлы да сұлу шығармаларымен күллі әлемге танымал болған Мұхтардың тілі. 2- Оқушы-Әсел: Алтай мен Атыраудың, Арқа мен Алатаудың арасындағы сахараны мекендеген қазақтың Әлихан Бөкейханов, Мұстафа Шохай, Ахмет Байтұрсынды біртуар ұлдары ХХ ғасырдың өзінде тәуелсіз Алаш мемлекетін құруға бекер белсене кіріспеген болар. . . . Мағжан Жұмабаевтің «Ана тілі» атты өлеңінде: Ерлік, елдік, бірлік қайрат, бақардың, Жауыз тағдыр жойып не бардың. Алтын күннен бағасыз бір белгі боп Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың!-деп жырлаған. 3- Оқушы-Аманай:Аққан жұлдыздай жарқ етіп өте шыққан Сұлтанмахмұт Торайғыров та ана тілін арының туы еткен. Сүйемін туған тілді-анам тілін, Бесікте жатқанымда-ақ берген білім Шыр етіп жерге түскен минутымнан Құлағыма сіңірген таныс үнін, - деген өлең жолдарын тебіренбей оқи алмайсың. 4- Оқушы-Ақбаян: Адам қанша болғанымен дарынды әрі табанды, Туған жерін сүймей тұрып сүймек емес ғаламды. Өзге ананың мазмұнына , мерейіне тор құрар Алдыменен өз анасын сүйе алмаған сорлылар. Нарық ғасыр бәрін сатып жібере ме алтынға, Кім қалады сол алтынға сатылмайтын қалпында Жалғандық бар ұлтсыздардың беделімен даңқында, Ана тілін сыйламаған. Сыйламайды халқында! Айжан:Ә. Тәжібаев: «Болдым, толдым деме, ізден. Ізденгендердің бәрі мұрат - мақсатқа қол жеткізген. Ана тіліңді қадірлейтін нағыз халықтық өнерлі азаматы бола аласың» деген екен. Ендеше, мен ана тілімді дәріптеп, құрметтеймін! Ана тілімнің болашағы зор болатынына сенемін. Жүргізуші:Ана тілі бүгінде барлық Қазақстан халықтарының мәртебесі, мақтанышы. Тіліміз мемлекеттік мәртебеге ие болды. Енді осы ана тіліміздің өрісін кеңейту, қолданыс аясын барынша ұлғайту біздің міндетіміз. Құрметті ұстаздар! Оқушылар! Осымен «Ана тілі- жүрек үні» тақырыбындағы ауызша журналымыз аяқталды. Сау болыңыздар!
Тақырыбы: Ұстаз - ұлы тұлға Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: Білім беру, білімді қалыптастыру. Оқушыларды білімнен хабардар етіп қана қомай, оларға тың мәліметтер, беріп білімді қалыптастыру. 2. Дамытушылық: Еріктілікті дамыту, қабілеттілік пен белсенділік, танымдық қиыншылықты жеңуге тырысу. 3. Тәрбиелік: балаларды адамгершілікке, әдептілікке баулу. Ұстаздар қауымына сый құрметпен қарауына, ұстаз еңбектерін бағалай білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Аралас сабақ. Сабақта қолданылатын әдіс - тәсілдер: әңгімелесу, сұрақ - жауап, пікір талас. Көрнекілік құралдар: Буклет, ұлағатты сөздер, ұлы ұстаздардың суреті (Ы. Алтынсарин, А. Батұрсынов). Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі: балалардың сабаққа дайындығын тексеру. Мұғалім сөзі: Ұстаз - жас ұрпақтың рухани сәулеткері, қоғам, халық өзінің үміті мол болашағын тапсыратын сенімді өкілі. Олар сол сенімді ақтай отырып, зерделі де зерек, парасатты, ұлттық және адамзаттық құндылықтарды бойына дарытқан тұлғаларды тәрбиелеуде. Қазақ мектебінің болашағы туралы М. Жұмабаев «Әрбір елдің келешегі мектебіне байланысты»деп айтып кеткенде тәуелсіз Қазақстан Республикасының тарихи әлеуметтік, мәдени рухани болмысын дамытуға, қоғамдық өмір мен ұлттық мектепті қалыптастыруда ұстаздардың еңбегі зор. Жалпы балалар, ұстаздардың еңбегін тек оқушылар ғана бағаламаған, олардың алдында ұлы жазушыларда бас иген. Сонымен қатар өздерінің өлең жырларына қосып жырлап жүрген. Сенде балалар осы ақын жазушылардың ұстаз жайлы жырлаған өлеңдерін білесіңдер ме? Білсеңдер қане өлең оқып жіберейік. Балалар өлең оқиды. Ұстаз болу - жүректің батырлығы, Ұстаз болу - сезімнің ақындығы. Азбайтұғын адамның алтындығы. Мұғалім деген - ерекше тұлға дар шың, Ұмытылмастай көңілде мәңгі қалатын. Мұғалім деген - аяулы адам асыл жан, Шәкірт көңілінде күн болып жайнап жанатын. Мұғалім сөзі: Мектептің басты тұлғасы, жүрегі мұғалім. Егемен еліміздің ертеңін ойлар білімді де саналы, Отанын, туған жерін, ұлтын сүйетін ұлтжанды парасатты азаматта тәрбиелеуде мұғалімнің еңбегі орасан зор екенін баршамыз мойындаймыз. Енді алдын ала берілген тапсырма бойынша сендер үйден “Ұстаз - ұлы тұлға” деген тақырыпқа шығарма жазып келу керек болғансыңдар. (Балалар өздері жазған шығармаларын оқиды). Проблемалық сұрақтар: Ал, балалар бір минутқа өзімізді мұғалімбіз деп есептейік. Осы сыныпта отырғандарыңның барлығың әр пәннен беретін мұғалімсіңдер. Балалар сендерге мынандай сұрақ. 1. Сендер сабақ түсіндіріп жатқан кездеріңде артқы партада отырған балалар сендермен жағаласып сөйлесіп отыр делік. Сөйлесіп отырғанына қарамастан жан - жағын жайпап, сабақ тыңдап отырған балаға да тиісіп тыңдауға мүмкіншілік бермейді. Осы жағдайда ұстаздар не істер едіңдер? 2. Сендер ұстаздар ашық сабақ өткізбекші болып жатырсыңдар. Алдын ала балаларға тапсырма беріп қойғансыңдар. Тіпті ертеңгі сабаққа қатынасатын завуч, директорды шақырып қойғансыңдар. Енді осылардың дайындығын тексеріп көрейінші деп тексерген сәтте сыныптағы балалардың көбісі дайын емес. ертең ашық сабақ. Сыныптағы балалардың біреуі сіз берген тапсырмаңызды жоғалтып алдым десе, енді біреуі ертең сабаққа келмеймін дейді. Ал, ұстаздар осы бір жағдайда балаларға қанда шаралар қолданасыңдар. 3. Енді ұстаздар сендер балаларға диктант жаздырғалы жатырсыңдар делік. Диктантты оқып беріп енді жазғызғалы жатқан сәтте бір оқушы тұрып, апай мен қаламсабымды ұмытып кетіппін, енді біреуі жазғым келмейді деген сәтте ұстаздар осы оқушыларға қандай шара қолданар едіңдер. Бұл проблемалық ситуациядан шыға алдыңдар балалар. Балалар сендер жаңа мұғалімнің рөлінде болдыңдар. Сонымен балалар мұғалімнің жұмысы оңай ма екен? Келесі кезекте мұғалімге басқаша көзқараспен қараймыз деген түйіндемеге келдіңдер ме? “Ұстазым” әні орындалады. Барлық оқушының орындауында. Сабақты бекіту: Балалар бүгінгі сабағымыздан қандай ой түйіндедік? (Балалар ойларын айтады.) «Ұстаздық қылған жалықпас, үйретуден балаға»- деп, ұлы Абай айтқандай, балалар ұстаздарың ешқашан сендерге үйретуден жалықпасын, сендер үйренуден жалықпаңдар деп сабағымызды аяқтаймыз.
Тақырыбы: «Кітап – білім бұлағы, білім-өмір шырағы» Мақсаты: Білімнің кітап арқылы берілетінін ұғындыру, кітаптың адам өміріндегі маңызын, ғылым мен білімінің пайдасы жөнінде түсіндіру. Оқушылардың кітапқа деген қызығушылығын арттыру. Оны күтіп ұстауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Нақыл сөздер. Кітап көрмесі. Сабақтың барысы І. Ұйымдастыру ІІ. Жұмбақтар шешу. а) Теңізде түбі терең, Сүңгіген жетер әрең (Білім) ә) Көп әңгіме - өлеңім, Күнде ақыл беремін. (Кітап) б) Үндемес серік, ақылы берік. (Кітап) ІІІ. Кіріспе сөз - Балалар, бүгін біз кітап, білім туралы көптеген мағлұмат аламыз. Қазақстан азаматтары білімді, мәдениетті, өнерлі болуы керек. Терең білім, ғылым жаңалықтарын, өткен тарихымызды, өнеркәсібімізді білу үшін кітапты көп оқу керек. Кітап қағаз – ағаштан жасалады. Ағаш – табиғат байлығы. Кітап жасау үшін көптеген мамандық иелері еңбек етеді. 1. Біздің елімізде бірде - бір бала мектептен тыс қалмайды. Жалпыға бірдей білім беру туралы мемлекеттік маңызы бар «Білім туралы» заң қабылданған. 2. Алғашқы кітап басып шығару ісі қолмен атқарылған. Адамдар кітап болатын, әріп теретін машиналар ойлап тапты. Қазіргі кезде кітап болып шығару ісі жолға қойылған. 3. Елімізде кітап шығаруға, оны безендіруге көп көңіл бөлінеді. Оған қыруар қаржы жұмсалады. Қазіргі кезде барлық мектеп оқушыларына оқулықтар тегін берілуде. 4. Оқулықты бүктеп, жыртып бүлдіруге болмайды. Өйткені, әр кітап – Отан байлығы, аға - апаларымыз бен әже - аталарымыздың маңдай тері. IV. Ән. «Әйбат менің кітабым» (хор) 5. Саған білім жемісін Оқулығын береді. Талай адам сол үшін Маңдай терін төгеді. 6. Орманшының аялы Алақаны өсірген Сансыз ағаш саялы Қағаз үшін кесілген 7. Ағаш кесіп қанша адам Ормандарда жүреді Аға қанша шаршаған Ағаш тиеп үнемі V. Көрініс. «Ең асыл жеміс» (Ертегі) VI. «Білім керек бәріне» Тоқтар аға ұқсап сен Әкең кітап әкелсе Ұшуды да ойлайсың Сұрайсың да, қалайсың. Көк ала аспан кеңісін Суретіне зер салып, Білу керек әуелі Қайта - қайта қарайсың Балдырғандар ол үшін Сол кітаптың мәнісін Білім керек әуелі. Білу керек мәуелі Балдырғандар ол үшін Білім керек әуелі. Айтып айтпай не керек Сүйсең туған еліңді Еңбек етем елге деп, Қуандырсаң атаңды, Әр нәрсенің мәнісін Білу керек мәуелі, Балдырғандар ол үшін Білім керек әуелі. VII. Даналардың білім туралы ойларынан 1. Білімді болу деген сөз – белгісіз нәрсені ашу қабілетіне ие болу деген. (Әл - Фараби) 2. Адамның ұқпағаны – бойына жұқпағаны. (И. Гете) 3. Білім мен даналық - адам көркі. (Ә. Науаи) 4. Білмеген масқара емес, білгісі келмеген ұяттырақ. (Сократ) 5. Білім дегеніміз – күш, күш дегеніміз – білім. (Ф. Бэкон) 6. Көп білген емес, ең керектісін білген адам ақылды. Адамның білгені аз болған сайын көп білетіндей болып көрінеді.(Ж. Ж. Руссо) 7. Білім мақсат емес, білім – қару. (Л. Толстой) 8. Білім жолы – даналық жол. (А. Байтұрсынов) 9. Білім – дүниенің кілті. (Абай) 10. Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе – білім. (М. Әуезов) VIII. Оқу, білім туралы мақал - мәтелдер. 1. Оқу – білім бұлағы, 2. Оқу - білім азығы Білім - өмір шырағы. Білім – ырыс қазығы. 3. Ақыл – тозбайтын тон. 5. Қына тасқа бітеді Білім - таусылмайтын кен. Білім басқа бітеді. 4. Білімдінің күні жарық 6. Кітап жанашыр адал досың Білімсіздің күні кәріп. IX. Би. «Біз – бақытты баламыз» «Тарту» (А. Байтұрсынов) Балалар, бұл жол басы даналыққа Келіңдер, түсіп байқап қаралық та, Бұл жолмен бара жатқан өзіңдей көп Соларды көре тұра қалалық па. Даналық - өшпес жарық, кетпес байлық Жүріңдер, іздеп тауып алалық та. «Қарағым» (М. Жұмабаев) X. Кітапханашыға сөз беру XI. «Білім артық па, байлық артық па?» VII ғасырда өмір сүрген 4 халифаның бірі Әзірет Әлінің білім туралы жауабы. XII. Көрнекілікке шолу. (Кітаптың шығу тарихы туралы) - Кітап адам өмірінде аса маңызды рөл атқарады. Ол елді, жерді сүюге, талапты кішіпейіл болуға, мейірімділікке, төзімділікке баулиды. Кітап жаман әдеттерден аулақ болуға үндейді. Кітапты біздің қоғамымыздың әрбір адамы күнделікті тұрмысында пайдаланады. Одан ақыл - кеңес, тәлім - тәрбие, үлгі - өнеге алады. Кітап – біздің рухани жан азығымыз. XIII. Ән «Мен әдепті баламын» (Хор)
Тәрбие сағатының тақырыбы: «Отан бірлігі– Отан бірлігі.» Тәрбие сағатының мақсаты: 1) Отбасындағы қарым - қатынас мәдениеті туралы түсінік беру, бақытты жанұяның моделін дайындау; 2) Отбасы - Отанның бір бөлшегі екенін ұғындырып, оқушылардың бақытты жанұяға деген қызығушылығын арттыру; 3) Жанұядағы сыйластыққа, адамгершілікке, инабаттылыққа, ынтымақ пен бірлікке, татулық пен ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Үлкенді үлгі, кішіні мақтан етуге, отбасының бірлігін сақтап, жанұяның мақтаны болуға тәрбиелеу. Тәрбие сағатының әдістері: Топтастыру, Эйлор дөңгелегі, Екі жақты күнделік, РАФТ стратегиясы Тәрбие сағатының көрнекілігі: нақыл сөздер мен сұрақтар жазылған бетшелер, жүрекшелер, т. б. Мұғалімнің кіріспе сөзі: Оқушыларды отбасының бірлігін сақтап, ата - ананың алдындағы парызын өтеуге, жанұядағы сыйластыққа, адамгершілікке, инабаттылыққа, татулық пен ұйымшылдыққа тәрбиелеу мақсатында ұйымдастырылып отырған «Отан – отбасынан басталады» аталатын тәрбиелік шараға қош келдіңіздер! Құрметті қонақтар, оқушылар! Біз бүгін керемет бір ғажайып әлемге саяхатқа барамыз. Ол өзі бір шағын мемлекет. Ол мемлекеттің аты «Бақытты жанұя» деп аталады. Сол мемлекетке саяхат жолында біз көптеген сатылардан өтіп, нәтижесінде барлығымыз бірігіп біз аңсаған «Бақытты жанұяның» моделін жасап шығарамыз. Ендеше, барлығымыз да белсенді түрде қатысайық! Ал ол үшін, әрине, бірнеше сатыдан өтеміз. Алдымен «отбасы деген не?» деген сауалға жауап іздеп көрейік. Адамзат бесігін тербеткен ұя Үлгі – өнеге бастауы Жағымды қасиеттерге баулиды Отбасы - адамзат бесігін тербеткен ұя болса, «Баланың бас ұстазы - ата - анасы». Бұлар балаға отбасылық өмірдің қыры мен сырын, тылсым дүниенің жұмбақтарын танытып, жағымды қасиеттерге баулиды. Себебі, отбасы - таным бесігі, отбасы - үлгі - өнеге бастауы. Ата - ананың үйдегі қарым - қатынасы, киім киісі, мінез - құлқы бәрі - бәрі балаға үлгі. Өйткені, «Қарағайға қарап тал өседі, жанұяға қарап бала өседі», «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі». Бала отбасында «Әкеден – ақыл, анадан - мейір алады». «Әке - асқар тау болса, ана - бауырындағы бұлақ, ал бала - жағасындағы құрақ». Осы бір үш сөз әке, ана, бала - отбасы ошағының үш тағаны іспеттес. Бала тәрбиесі - бесіктен. Ертеде бір кісі балалы болып, баласы 6 айға толғанда бір данышпаннан баласын тәрбиелеуді қашан, қалай бастайтынын сұрапты. Сонда әлгі данышпан «Егер балаң 6 айлық болса, онда сен тәрбиені бастауға 6 ай кешігіпсің» деген екен. Сондықтан да әрбір ата - ана баласына кішкентай күнінен бастап еңбекпен тапқан нанның тәтті екенін ұғындырып, баланың артық қылығын бақылауға алып, бос уақытына назар аударып, барлық жағдайды жылы сөзбен түсіндіріп отыру керек. Ал бала да өзін ойландыратын мәселені ата - анамен ақылдасып шешу керек, артық қылықтың ата - анаға әсер ететінін, ата - ананың баласына жамандық тілемейтінін ұмытпау керек. І. Ендеше, осы аталған қасиеттер біздің осы жерде отырған отбасы мүшелерінен табылар ма екен? Сонымен «Бақытты жанұяға» жетудің алғашқы сатысында ата - аналар ситуациялық сұрақтарға жауап береді. Ал бұл кезде балалар да жазбаша сұрақтарға жауап береді: Ситуациялық сұрақтар қоры: 1. «Ура, мама, мен бес алдым!»- деп бірінші сыныптың оқушысы өзінің қуанышын жасыра алмай үйге жүгіре басып кірді. Бірақ жылдар өте келе мұндай қуанышты сөздер сирей бастайды. Неліктен? 2. Мектепте озат, үлгілі оқушы үй шаруашылығымен айналысқаннан гөрі бос отырғанды жақсы көреді, ештеңе істегісі келмейді. Оны қалай қызықтыруға болады? Сіздің пікіріңіз? 3. Қызы мектептен келіп анасына: «Сізге маңызды бір нәрсе айтқым келеді»- десе, анасы: «Сенсіз де басым ауырып тұр, мазамды алма»- депті. Сіз қалай жауап берер едіңіз? 4. Балаңыз үйге мектептен уақытынан кеш келді. Қалай қарсы аласыз? 5. Сіз балаңызға дүкенге барып келуін өтіндіңіз. Ол: «Ән тыңдап отырмын» - деп барудан бас тартты. Сіздің әрекетіңіз? 6. Балаңызға үй шаруасымен айналысуды тапсырдыңыз. Бірақ ол оқитын сабағы көп екенін айтып жасағысы келмеді. Сіздің әрекетіңіз? 7. Сіз шаршап, өзіңізді нашар сезініп тұрсыз. Сіздің балаңызға достары қонаққа келетінін естідіңіз. Сол сәттегі әрекетіңіз? 8. Сіз балаңыздың кез келген ортада көп өтірік айтатынын байқадыңыз. Қандай әрекет қыласыз? 9. Сіздің балаңыз соңғы кезде мұғалімдер туралы жағымсыз пікірді көп айтады. Сіз бұл жағдайда не істер едіңіз? 10. Балаңыздың досы сізге ұнамайды. Сіз бұл достыққа өзіңіздің тарапыңыздан әсер етесіз бе? 11. Сіз балаңыздың күнде сабаққа барғысы келмей, көңіл - күйі төмендеп жүргенін байқадыңыз. Онда тәрбиенің қай түрін пайдаланасыз? 12. Жоғарғы сыныпта оқитын ұлыңыздың темекіге әуестеніп жүргенін білдіңіз. Оны дұрыс жолға қалай саласыз? 13. Бала мектептен қатты ашуланып келді. Себебін сұрадыңыз, бала сынып жетекшісіне ренжіп келгенін айтып шағымданды. Сіздің әрекетіңіз? 14. 9 - сыныпта оқитын кенже ұлыңыз немесе қызыңыз сыныптасының туған күніне сұранды. Бірақ сіз ондай мерекелерді мектеп оқушысына үйде тойлауға болмайтынын естіп жүрсіз. Қайтесіз? Рұқсат бересіз бе, әлде? Оқушыларға берілген сұрақтар қорытындысы психологқа тапсырылады. ІІ. Екінші қадам:
ІІІ. Үшінші қадам: А) Ата - аналарға «Екі жақты күнделік» әдісі бойынша тапсырма беріледі. Оқиға Сіздің пікіріңіз Менің баламның бастауыш сыныпта оқу үлгерімі өте жақсы еді. Мұғалімдер мақтайтын. Мен баламды бетінен қақпадым. Оның алып келген 5 - тік бағаларына үнемі ақша беріп отырдым. Елден ерекше киіндірдім. Себебі ол менің жалғыз ұлым еді. Өсе келе ол мектепте соңғы сабақтан қашып кететін болды. Күнде ақша сұрайды. Бір күні сынып жетекшісі келіп, баламның мектептегі өрескел қылықтарын айтты. Әкесі қатал еді, ұрды, ұрысты. Бірақ соңғы кезде балам маған өкпелі сияқты. Бұрынғыдай еркелемейді, ашылып сөйлеспейді. Мен түсінбедім. Маған қандай ақыл айтасыздар? Ә) Эйлор дөңгелегін әке, ана, балаға қатысты мақал - мәтелдермен толықтыру. ІҮ. Сонымен құрметті қонақтар!
Бақытты жанұяның моделі Ү. Жүректен жүрекке.
ҮІ. Қосымша айтарымыз, бала тәрбиесінде ата - ананың ғана емес, ұстаздардың да рөлі зор. Ендеше, құрметті ата-аналар! Сіздерден сұрайтынымыз балаларыңыздың ұстаздарымен, мектеппен үнемі, жиі байланыс жасауларыңызды сұраймыз. Сонда ғана сіздің балаңыз тәрбиелі де тәртіпті болып өседі. Сонымен мен бүгінгі тәрбиелік шарамызды А. С. Макаренконың «Балаға берілген дұрыс тәрбие - бұл бақытты қарттық, ал нашар тәрбие - біздің болашақтағы сорымыз, біздің көз жасымыз» деген ұлағатты сөзімен аяқтағым келеді.
Мақсаты: Балаларды кішіпейілділікке, үлкендерді сыйлауға, кішіге қамқор болуға, көмектесуге үйрету, жақсы қасиеттерді бойына сіңіріп, жаман қасиеттерден жирену сезімін дамыту. Адам бойындағы ұнамды, ұнамсыз қылықтарды айыра отырып әдеп әліппесін бойына дарыту, тіл байлығын, таным белсенділігін арттыру. Оқушыларды адамгершілікке, қарапайымдылыққа, әдептілікке, сыпайылыққа баулу, көпшілік орындарда өзін - өзі ұстай білуге дағдыландыру. Міндеттері: - өзара сыйластық қарым - қатынастарының адам өміріндегі мәнін түсіндіру; - жағымды қарым - қатынас жасау іскерліктерін дамыту; - жақсылыққа, имандылыққа, адамгершілікке, шыншылдыққа, қамқорлыққа тәрбиелеу. Әдісі: сұрақ - жауап, ізденушілік жұмыс, сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Түрі: Саяхат сабақ Көрнекілігі: медиапроектор, слайдтар, қанатты сөздер, үнтаспа Семинар сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі. І. Ауылдарға саяхат.«Әдептілер»«Тәртіптілер» «Мәдениеттілер» ІІ. Ескірмейтін есті сөз (ұлылардың сөздері) ІІІ. Жалғасын тап ( Мақалдардың жалғасын табу) IV. Шығармашылық жұмыс.(Әдепті бала – арлы бала) V. Хаттар сырына үңілейік. Сабақтың эпиграфы: «Адамның бойындағының бәрі: келбеті де, киімі де, жан - дүниесі де, ойы да әдемі болуға тиіс... Мен көркі мен киіміне қарасам, көз сүйсіндіріп, бас айналдыратын адамдарды жиі көремін, ал жан - дүниесіне үңілсек – құдай сақтасын! Әп - әдемі сыртқы қабықтың ішіндегі жанның қап - қара болатыны сонша, оны ештеңемен жуып кетіре алмайсың». (Чехов А. П.) Мұғалім: - Сәлеметсіздер ме, құрметті қонақтар, оқушылар Кіріспе сөз. Адамның адамгершілік, саналылық дәрежесі оның тәртібі мен іс - әрекетін анықтайтыны әлдеқашан дәлелденген. Әдептілікке, кішіпейілділікке тәрбиелеу баланың жеке басын қалыптастыру мен дамытудың аса маңызды бір саласы, ұжымға, қоғамға, Отанға, еңбекке, өз міндеттеріне және өз басына қатынасын қалыптастыруды көздейді. Адамгершілік қасиеттер өз бойындағы жақсы мінез - құлық, жақсы әдет, жақсы әдептен құралады. Ол ананың ақ сүтімен, әкенің үлгі - өнегесімен, ата - әжеңнің берер үлкендік, ақсақалдық тәрбиелерімен бойыңа сіңеді. Мектепте ұстаздар өмірдегі жақсылық пен жамандық, адалдық пен арамдықтың айырмасын танып білуге көмектеседі, өмірде дұрыс бағыт таңдай білуге үйретеді. Оны саралап, таңдап, бағалап, байыптап, өзіңе керегін ала білу, жақсылыққа үйреніп, жамандықтан жирену өзіңе байланысты. Жақсы адам боламын, өмірде мақсатыма жетемін десең бойыңдағы қасиеттерді ізгілендіріп, адамгершілікке ұмтылған жөн. Адамның бойынан әдептілік, сыпайылық, ізеттілік қасиеттер табылса, әрине, адам сымбатты, парасатты көрінеді. Мұғалім: - Қане, балалар, ұлы данамыз Әл - Фараби тәрбие туралы қандай өсиет айтқан екен? Шолпан: «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы» Мұғалім: - Иә, балалар, адамға берілген тәрбиенің нәтижесі – тәртіп болса, бүгінгі тәрбие сағатымыздың да тақырыбы «Тәртіп – тәрбие бастауы, тәртіпсіздік – өміріңнің қас жауы» деп аталады. Біз тәрбие сағаттарымызды тәрбиенің 12 бағыты бойынша өтіп жатырмыз. Айтыңдаршы, қандай бағыттармен жұмыс жасап жатырмыз? Оқушылар: І. Азаматтық – патриоттық, құқықтық және полимәдениеттік тәрбие ІІ. Рухани – адамгершілік тәрбиесі ІІІ. Отбасы тәрбиесі IV. Өзін – өзі тану мен өзін – өзі дамыту қажеттілігін қалыптастыру V. Әлеуметтік – мәнді және жеке қасиеттерін қалыптастыру VI. Коммуникативті мәдениетті қалыптастыру Мұғалім:
Назиғат: - Тәртіп қағидасын анықтайды. Шолпан: - Үлкенге – құрмет, кішіге – ізет көрсетуді дәріптейді. Әдепті болуға, ізетті, кішіпейіл болуға негіздейді. Еркебұлан: - Сабақтан тыс уақытта көпшілік орындарда өзін - өзі ұстай білуге дағдыландырады. Адамдармен қарым - қатынас жасауды үйретеді. Мұғалім: - Сонымен, балалар, бұл бағыттың мақсаты қандай? Мақсаты: Оқушылар мен жастардың бойында жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыру арқылы жасампаздық әлеуметін ашу, рухани адамгершілікке тәрбиелеу. Міне, балалар, бүгінгі тәрбие сағатымыздың қай бағытта, нені үйрететінін де білдік. Бүгінгі тәрбие сағатымыздың түрі - саяхат сабағы. Ендеше, мына тақтада көрсетілген карта бойынша ауылдарды аралап саяхатқа шығайық. І кезең: Ауылдарға саяхат Оқушы: - Құрметті оқушылар! Біздің отарба «Әдептілер» ауылына келіп тоқтады. Тұру уақыты: 5 минут. Кешігіп қалушы болмаңыздар! - Ал, балалар, «Әдептілер» ауылында біз қандай қызықтарға тап болар екенбіз. Шолпан: Әдептілік дегеніміз - адамдардың өзара жақсы қарым - қатынасының, жүріс - тұрысының ережесі. Маржан: Адам болатын бала – барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез, жаман әдеттерден аулақ болуға тырысу керек. Иманды адам ұлтына, нәсіліне, жынысына, дініне қарамастан иманды болып туады. Иманды бала дөрекілікке бармайды. Имандылық бар жерде рухани тазалық бар, сенім бар. Қажымұқан: Әдептілік дегеніміз - әдеп, ізет, инабат, сыйласым, құрмет, қамқорлық деген сөздерді білдіреді екен. Тағы да бір айтатын жағдай бір - бірімізге кешірімді болуымыз керек, ол да - әдептілік.
Мақсаты: Оқушыларды жолда дұрыс жүріп-тұруға тәрбиелеу. Қоғамдық мекемелердің күнделікті тұрмыста алатын орны , онда көптеген адам жұмыс істейтінін айтып түсіндіру. Олардың қандай көліктермен жұмысқа баратынын анықтау. Қалалық және ауылдық жерлерде жолда жүру ережесінің айырмашылығын анықтау. Жол белгілерін ажырата білуге баулу. Жол жүру ережесін сақтауға тәрбиелеу. Көрнекілік: Үй макеті , бағдаршам , жол белгілері. Сабақ барысы І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Сынып сағаты. -Балалар біз бүгін « Жол тәртібін жадыңда ұста » тақырыбында сынып сағаты өткіземіз. Мұғалім: Жолда жүру ережелеріне арналған сынып сағатымызды Шөмішбай Сариевтің мына өлең жолдарымен бастаймыз. Арманға алдан күткен асығамыз, Біз қалай толқын атпай басылармыз. Жол жүру ережесін жақсы біліп, Сақтықта тұра алатын жас ұланбыз. Жалғайтын достастырып бар елменен, Жолдардан тұрады ғой әлем деген. Бүгінгі бізге келген қонақтарға, Алдымен беріледі сәлем деген. Нұршат: Жол тәртібі кімге керек – бірге ойланып көрелік, Әрқайсыңның қылығыңа әділ баға берелік. Ережені жақсы білген ортаға шық, жас ұлан, Біліміңді сарапқа сал, біз етейік төрелік. Ұлпан: Қызыл көзін ашқанда, Сынық сүйем баспа алға. Қуаныш: Сары көзін ашқанда, Қарап қалма аспанға. Ербол: Жасыл көзін ашқанда, Өте бергін жасқанба. Ескерту белгі: Өзі қызыл, үшбұрышты ескертуің мен болам, Хабарлайтын бар қауіпті, оң сапарды жолдаған. Тыйым салу: Мен бәріне әрқашанда тыйым салып тұрамын, Қауіп болса алда тұрған, жібермеймін бір адым. Түсім қызыл, өзім шеңбер сызық болып бітемін, Осы жолы үндемеймін, барма тағы сұрағың? Анықтама: Белгімен көрсетер жылдамдық пен бағытты Ой, шұңқыр, бұрылыс, қатерді, қауіпті. Барлығын да анықтап көрсетіп жіберем, Сондықтан бәрі де мені тез таныпты. Нұршат: Баратын сапардың қашығын, тұрағын, Үн-түнсіз жол сілтеп, көрсетіп тұрамын. Төрт топтан құрылған белгілер туыстай, Жөн сілтеп тұрамыз у-шусыз ұрыспай. Мұғалім: Жол белгілерін, міндеттеріңізді жақсы біледі екенсіңдер. Сендерге көп рахмет. Ал енді, балалар, олай болса , қазір жұмбақ шешіп, викториналық сұрақтарға жауап беріп көрелік. 1-жұмбақ: Арқаным бар тым ұзын,
2-жұмбақ: Бір тұлпар, су ішпейді, жем жемейді, Ескеріп ешбір адам емдемейді. Жүк емес жануарға жүз адам да, Шылбырын сымға байлап тез жөндейді. (трамвай) 3-жұмбақ: Бұйырмапты бас та, ауыз да, құлақта, Бақырайған үш көзі бар бірақ та. (бағдаршам) Викториналық сұрақтар. 1-сұрақ . Жолаушылар дегеніміз кімдер ? Жауап: Кез-келген көлік түрін пайдаланатын адамдар. 2-сұрақ. Бағдаршам дегеніміз не ? Жауап: Бағдаршам автомат жүйесіне қосылған үш көзді аспап. Жол қоғалысын реттейді. 3-сұрақ. Велосипедпен неше жастан бастап жолмен жүруге болады ? Жауап: жол бойына 14 жасқа толған балаларға ғана рұқсат. 4-сұрақ. Жиекжол жоқ жерде қалай жүру керек ? Жауап: Ауылдық жерлерде жиекжол болмау мүмкін, ондай жағдайда жолдың бір шетімен келе жатқан көлікке қарама-қарсы бағытта жүрген жөн Көрнекіліктермен жұмыс. А) жолда жүру ережесінің сақталуы Ә) көлік түрлері Б) жол белгілері Қорытынды. Ән.«Әрқашан күн сөбесін» аяқтау. Көшеде тек жүрелік, Өзінше бұл да бір ерлік. Ата-ана қынжылмасын, Түсіріп ұнжырғасын.
Тақырыбы: «Еңбек түбі – береке» Мақсаты: Оқушылардың еңбек түрлері туралы білімдерін кеңейту, ұғымдар қалыптастыру. Сөйлеу дағдыларын жетілдіру, ой өрісін дамыту. Оқушылардың еңбексүйгіштікке, шаруақорлыққа, іскерлікке үнемді болуға тәрбиелеу. Көрнекіліктері: Нақыл сөздер, суреттер. т. б. Барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. Біз әдепті баламыз, Біз ерекше боламыз. Қонақтарды көргенде, Сәлемдесіп аламыз. Мұғалім: Атасы он жасар баласымен далада келе жатып, баласынан сұрады: - Анау өрмекшіні көремісің, не істеп жүр? - Көремін. Өрмек тоқып жүр. - Анау құмырсқаны көремісің? - Көремін, аузында бір нанның уағы бар, жүгіріп кетіп барады. - Жоғары қара аспаннан не көрдің? - Жоғарыда қарлығаш ұшып жүр, аузында тістеген шөбі бар. Сонда атасы былай депті: - Олай болса, шырағым, ол кішкентай жәндіктер саған үлгі – өнеге: Өрмекші маса – шыбынға тұзақ құрып жүр, өзіне азық етуге. Құмырсқа нанның уағын өзі жемей уағын үйіне алып бара жатыр. Қарлығаш балапандарына ұя жасауға шөп жинап жүр. Сен де еңбек етуге әдеттен – деді. Бұдан балалар сендер нені ұқтыңдар? - Еңбек етуді, уақытымызды босқа өткізбеуге, мейірімділікке. - Иә жарайсыңдар еңбек туралы бүгінгі тәрбие сағатымыз «Еңбек түбі – береке» тақырыбында болмақ. Мұғалім: Балалар, мен сендерді бүгінгі сабақта көргеніме қуаныштымын. Сендердің күлімдеген жүздеріңді көріп сүйсініп тұрмын. Мен барлығыңды жылулық шеңбері – шаттық шеңберіне шақырамын. (оқушылар хормен) Жақсы бала еңбекшіл Таза бала мұнтаздай Ер азамат болады. Сүйсінеді қараған Қиындықты жеңіп кіл Ұқыпты деп бұл қандай Құшағы гүлге толады. Жақсы көрер бір адам. (2 рет қайталау) Еңбекшіл досым – ай Болайықшы осындай. Мұғалім: Енді бәріміз тақтаға назар аударайық. (Нақыл сөз ба әлде мақал – мәтел ма) «Еңбек түбі – зейнет», «Жақсы жұмыс – жанға тыныс», «Еңбексіз өмір – сөнген көмір», «Еленген еңбек өнімді». 1. «Еңбек түбі – зейнет». Еңбек әрбір адамды зейнетке жеткізеді. Еңбек етсең еш нәрседен кем болмайсың. Еңбек етсең барлық нәрсеге қол жеткізесің. Балалар сендердің еңбектерің сабақты жақсы оқып, әке – шешелеріңді қуанту. Жалқау, еріншек балалар үнемі 2, 3 бағаларын алып жатады. Өйткені олар еңбектеніп оқымайды. 2. «Жақсы жұмыс – жанға тыныс». Әрбір адам жұмысын бар ынтасымен тыңғылықты етіп жасаса, өзі де оған қасындағы жолдастары да риза болмақ. 3. «Еңбексіз өмір – сөнген көмір». Көмір отын екенін білесіңдер балалар. Ол жылыту үшін қажет. Ол жанбаса жылу болама? Әрине жоқ. Сол сияқты еңбек етпеген әрбір адам жылусыз сөнген көмір сияқты. 4. «Еленген еңбек өнімді». Еңбек еткен адамның еңбегі елеусіз қалған емес. Олардың аттары тарихта қалады. Мысалы, Қаныш Сәтбаев аталарың көп еңбектеніп аты елеулі. Көптеген спортшылар олар тынымсыз еңбегінің арқасында дүние жүзінде аттары әйгілі болмақ. Хор: Әңгелек. 1. Шуағында көктемнің, Қауын дәнін еккенмін. Өзім күтіп баптадым, Жаздай тыным таппадым. Қайырмасы: Пісіп қапты әңгелек Доптай болып дөңгелек. 2 рет 2. Сап – сары боп сабағы Иісі мұрын жарады. Тіл үйіріп, бал татып, Қойды бізді тамсантып. Қайырмасы: Пісіп қапты әңгелек Доптай болып дөңгелек. 2 рет (Оқушылардан тақпақтарын сұрау) Жаңагүл: Еңбекті сүй құрметте Береке болар еңбекте Еңбек етсең емерсің Жақын болшы еңбекке. Әсемжан: Майда бол жігіт болсаң тал жібектей Жарамайды қатты болу тікенектей Білімің болсадағы ұшан – теңіз Пайда жоқ өз халқыңа қызмет етпей. Қасиет: Аш қарын жұбана ма майлы ас жемей? Тоқ тұра алмас дәмдіден дәмді іздемей «Бір тойған – шала байлық» деген қазақ Ет көрінсе, қайтеді күйсей бермей Еңбек жоқ, харекет жоқ қазақ кедей. Айдана: Еңбек – өлім жан қанатын қиятын Еңбек – өлім жанды ашудан тыятын. Еңбек деген – еңбектеген мылқауды тыю Жаншып, жанның сұлу сынын жоятын. Мұғалім:
Білім алуға, маман иесі болуға. Еңбек етсең, қарның тоқ болады, киімің болады. - Еңбекқор деп қандай адамды айтамыз? Жалқау емес, сабақты 5 - ке оқитын. - Өздерің қандай еңбекпен айналысқанды ұнатасыңдар? Сабақ оқумен, спортпен, мамаларымызға көмектесеміз. - Адам бойында қандай қасиеттер болғанда жетістіктерге жетуге болады? Адал, еңбек сүйгіш, жалқау болмағанда, көп оқығанда, үлкенді тыңдағанда. Еңбектің пайдасы – тәрбиелейді, күш береді, қуантады, бақытты етеді, өмір сүруге үйретеді, үнемшіл болуға баулиды, жігерлендіреді, шынықтырады. Ия, балалар, еңбек етсең, ерінбесең барлық мақсат – мұраттарға жетесіңдер. Еңбек – қуаныш, жалқаулық – айырмас азап, деген екен Абай атамыз. Еңбектің адам өміріндегі мәнін түсіндіру үшін Өтебай Тұрманжановтың «Қайдан келдің бауырсақ?» өлеңін сахналап көрсетеді. Кәне соны тамашалаңыздар. Тамерлан (автор): Дастарханға шашылып Жатты аппақ бауырсақ Бауырсаққа қызығып Қарап тұрып көзін сап. Д. Динара (қуыршақ): Қайдан келдің бауырсақ? Ақбота (бауырсақ): Дүкеннен келдім нан сатқан. Д. Динара (қуыршақ): Дүкенге келдің қай жақтан? Ақбота (бауырсақ): Наубайдан келдім нан жапқан. Д. Динара (қуыршақ): Наубайға келдің қай жақтан? Ақбота (бауырсақ): Дирменнен келдім ұн тартқан. Д. Динара (қуыршақ): Дирменге келдің қай жақтан? Ақбота (бауырсақ): Даладан келдім жан – жақтан Жер – анам мені көсілген Дихандар мені өсірген (толықтыру...) Мұғалім: (Оқушылардан еңбек туралы мақал сұрау) Мұханбетханафия: Еңбек – бәрін жеңбек. Зейнеп: Еңбек етсең емерсің. Динара: Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей. Рақымжан: Еңбек ер атандырады. Есқуат: Еңбек мұратқа жеткізер, Жалқаулық абыройды кеткізер. Мағына: Сақалын сатқан кәріден, Еңбегін сатқан бала артық. Мәдина: Еңбектің көзін тапқан, байлықтың өзін табады. Өркен: Ерінбесең, еңбегің өнеді. Перизат: Еңбек етпеген ішіп – жемейді. Нұрдәулет: Еңбек етпесең елге өкпелеме, Егін екпесең жерге өкпелеме. Ақтілек: Ерінбеген етікші болады. Қасиет: Еңбек етте мақтан, Ойнап күл де шаттан. Иә, балалар, айта берсек еңбек туралы мақал да, тиым сөздер де көп. Еңбек түбі – береке, Еңбек етіп жақсы оқитын балалар үнемі шаттанып бізді де, ата – анасында қуантып жүреді. Қорытындылау: Еңбек етпеген ішіп – жемейді. Еңбек етпесең елге өкпелеме, Егін екпесең жерге өкпелеме. Сонымен балалар, еңбек етпеген адам еш нәрсеге де қол жеткізе алмайды екен, сондықтан да ерінбей, жалқау болмай еңбек етсек міне сол еңбегіміздің жемісін жейміз. Біздің ең бірінші еңбегіміз ол біліміміз. Міне көп оқып, тәртіпті болып, сабақты жақсы оқысақ болашақта жақсы оқу орындарына түсіп, сол оқудың, білгеннің арқасында еңбегіміздің жемісін жейміз екен. Сондықтан тек білімді болып денсаулығымызды күтіп, алға қойған мақсатымызға жетуге тырысуымыз керек. Сұрақ – жауап. Не үйрендің? Не түйдік? Адам өмірінде өзіне ыңғайлы, өзі қызығатын, қолынан келетін істі істесе, еңбегінің өзіне де, өзгеге де пайдасы мол, жемісті болып, еліне, халқына пайдасы берекелі болады. Осымен «Еңбек түбі – береке» атты ашық тәрбие сағатымыз аяқталды.
1 жүр: Армысыздар, бармысыздар! Көптен күткен мереке, Алтын күзді қарсы алыңыздар! Жарысқа түскен әр сыныпқа Сәттілік тілеңіздер! 2 жүр: Армысыздар құрметті ұстаздар мен оқушылар! Және де бүгінгі «Күз ханзадасы мен ханшайымы» атты мерекесіне қатысушы сайыскерлер! 1 жүр: Иә, міне жыл сайын тойлап өтетін үлкен мерекенің бірі. «Алтын күз» мерекесі де келіп жетті. 2 жүр: Бұл мереке мектеп өміріндегі дәстүрлі мерекелердің бірі. Күзде жеміс жидектер пісіп, алтын астық қамбаға құйылатын, төлдер өсіп санаққа қосылатын кезең. 1 жүр: күз - береке, сән - салтанат мереке айы, жиын - терім аяқталған кезде Еңбекшілер «Сабан тойын» өткізсе, мектепте «Алтын күз» мерекесі мерекеленеді. 2 жүр: Сыр беріп алтын күз келіп жетті, Жылы жаққа құстар да ұшып кетті. Күз болып жердің беті жайқалды - деп келе бүгінгі Алтын күз мерекесін бастауға рұқсат етіңіз. Ортаға сайыскерлерімізді шақырамыз. (музыка әуенімен ортаға шығады) 1 жүр: Баяғы өткен заманда Дін мұсылман аманда Әділдік іздеп екі адам Биге барып бас қосқан, Ал, бүгінгі заманда ЖЮРИ деген ат шыққан Қазақшаға аударған соң, Әділ қазы деп шыққан. Сайыс болғандықтан сайыскерлерімізді бағалайтын әділқазы алқасымен таныстырып өтейік: 2 жүр: бүгінгі кешіміздің бағдарламасымен таныстырып өтейік: 1. Таныстыру 2. Викториналық сұрақтар 3. Сән үлгісі 4. Күзгі дастархан 5. Көкөністерден, жемістерден бейне жасау 6. Өз өнерін көрсету. (вальс, ән орындау дуэтпен) 1 жүр: Ал енді осымен сайысымызды бастаймыз. 2 жүр: Ол үшін әр топтың басшысы шығып қоржыннан асық алуы тиіс. Сол алған асықтағы белгіленген нөмір бойынша сайысқа түседі. Сонымен таныстыру кезеңі Жарқын дауыспен айқайлап, Танысып өтсек әр жұппен. 1 жүр: Келесі сайысымыз викториналық сұрақтар. Сайысымыздың шарты бойынша әр топтың басшысы ортаға келіп, үстелдегі конверттерді таңдайды. Күз туралы сұрақтарға жауап береді. 2 жүр: Адам көркі шүберек, Ағаш көркі жапырақ - демекші күз белгісін бейнелеген сәнді сән үлгілерін тамашалайық. Сайыскерлеріміз дайындалғанша ортаға Хусайнова Бекзатты --------------------- әнімен шақырамыз. 1 жүр: сайыскерлеріміз дайын болса ортаға шақырамыз. (музыка ойнап тұрады сайыскерлеріміз ортаны айналып өтеді 2 жүр: Ән салса әншілерім таң қаларсың, Әр сөзін 99 рет қайталарсың. Сондай ән туғызған қазағымды, Қалайша тар пейіл деп айта аларсың. 1 жүр: Шешендік еліміздің данасы, Ән мен күй қаламыздың ағасы Би билеп шырқайтұғын қыз бен жігіт, Өнерін көрсетпейді деп айта алмайсың - дей келе келесі сайысымыз өнер сайысын бастайық. Ортаға 1 номерлі --------- топты шақырамыз. 2 жүр: Күзгі дастархан сайысына кезек береміз. Қолынан бал тамған сайыскерлеріміздің өнерін тамашалап, дәмін татайық. Күзгі жеміс - жидектен Жасаған тамақ тұр міне Мұрныңды жара есіктен Неткен дәмді тағам ең! 1 жүр: келесі кезектегі сайысымыз көкөністерден, жеміс жидектерден бейне жасау. «Айгөлек» би тобын ортаға шақырамыз. 2 жүр: міне, біз бүгін көптен бері ізденіп, тынбай дайындалған «Алтын күз» мерекесіне байланысты өтіп жатқан «Күз ханзадасы мен ханшайымын» анықтайтын уақыт жетті. 1 жүр: Әділ қазы алқасы Берсін әділ бағасын - деп сөзді әділ қазылар алқасына береміз. жүктеу/скачать 335,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|