Қазақстан республикасының білімнің ЖӘне ғылым министрлігі мирас

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМНІҢ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

                                  «МИРАС

”  УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

 

ТАҚЫРЫБЫ:

 

7 срс. Кросс-мәдени контексте оқытудың әртүрлі түрлерінің 

ерекшеліктері.docx

 

ТОБЫ

: ТР-911 К1 

ОРЫНДАҒАН:

 Шорапал Г 

ҚАБЫЛДАҒАН:Байгушева Ш. Н

 

                                  

 

                                                                   ШЫМКЕНТ 2020 ж 

1,

Пайдалы және мәдени құндылық мәдениеті.                                                          

       2. 

Әр түрлі мәдениеттердегі оқытудың стильдері мен сипаттамалары 

3. 

Әр түрлі елдердегі репетиция модельдері 

Қазіргі әлемде білім көп мәдениетті. Сол себепті, бұл оқулықтың авторлары о

қырмандарды мәдениаралық дидактиканың ерекшеліктерімен таныстыру өте 

маңызды деп санайды .

 

Ұлттық білім беру ортасының салыстырмалы талдауы оқыту мен тәрбиенің м

отивациялық-

құндылық компонентін талдай отырып, пайдалы мәдениет пен қадір-

қасиет мәдениетін ерекшелейтін зерттеулерге негізделуі мүмкін. (6.1-кесте).

 

Білім беру жүйесінің дамуы мен жұмыс істеуі мәдени-

әлеуметтік контекстің ерекшеліктеріне байланысты және анықталады, өйткен

і білім беру жүйесінің өзі мәдениеттің ажырамас бөлігі болып табылады. Кез-

келген әлеуметтік-

мәдени өзгерістер білім беру жүйесіндегі өзгерістерге автоматты түрде әкеле

тіні және мұндай өзгерістер жалпы мәдени процестердің барысын едәуір айқ

ындайтыны анық. Білім беру жүйесі ішінара тұрақтандырушы функцияны ат

қарады. Жоғарыда аталған білім беру жүйелерінің жіктелуі болашақта мәден

иаралық ортадағы білім беру процестерін жетілдірудің жолдары мен тәсілдер

ін түсінуге көмектесетін мақсаттар, құндылықтар, ақпаратқа бейімделу және 

т.б. тұрғысынан әлемдік білім беру кеңістігінің біртектілігін түсінуге мүмкін

дік береді .

 

Жеке тұлғаны оқыту процесінде үш компонент қатысады: танымдық, эмоцио

налды және жедел, олар оқу стилінің жалпылама тұжырымдамасымен сипатт

алуы мүмкін . Оқу стилінің ерекшеліктерін зерттеумен айналысатын шетелді

к зерттеушілер негізінен Х. Гарднер (бірнеше интеллект теориясы), Д. Гринд

ер (қабылдау модальдері), Д.Колб және басқалардың тұжырымдамаларына сү

йенеді . Әр түрлі мәдени топтардың студенттерін оқыту стилінде жеке зертте

ушілердің көзқарасы бойынша қандай айырмашылық бар екенін әрі қарай қар

астырайық.

 

(L. Чан л . Жан ), Солтүстік Америка (АҚШ және Канада), Солтүстік Еуропа 

студенттерді көріп, Еуропа, Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азия

 

(Қытай, Тайвань) халықаралық мектептерде оқытудың танымдық стильдерде 

мәдени айырмашылықтарды зерттелген. Автор ақпаратты қабылдау және өңд

еу процестерін, білім беру стратегияларын (X. Гарднердің бірнеше интеллект

 теориясына негізделген ), ақпаратқа реакцияны және проблемаларды шешуді

ң әдістерін талдап, танымдық оқыту стилі тұжырымдамасын ұсынды .

 

Л.Чанның анықтамасына сәйкес, танымдық оқыту стилі білім мен талдау про

цесін қамтиды. Әрине, танымдық стиль ұғымы әдетте «танымдық стильдің» н

әтижесі болып табылатын «оқу стилі» ұғымымен тығыз байланысты болады.

 

Т.Галактионованың пікірінше, бірнеше интеллект X. Гарднердің теориясына 

сүйене отырып және оқытудың семиотикалық технологияларын дамыта отыр

ып, әр түрлі танымдық стильдер мен оларға бейімделу тәсілдеріне сүйене оты

рып, дараланудың кілтін іздеу керек. Автор қазіргі ғылымда когнитивтік стил

ьдердің алуан түрлілігіне қатысты бірнеше тәсілдерді бөліп көрсету әдеттегі:

 

• «үндестікте» - материалды ұсыну кезінде қабылдау түрлерін ескеру;

 

• ұтқырлық түсінігі немесе танымдық қызмет теориясы, оның мәні ойлау стил

і бар жеке тұлғаның басқа стильдерге тән қасиеттерді дамыта алатындығында

.

 

Бұл жағдайда бірнеше интеллект теориясы шектен шықпай ымыраға келу жо

лын табуға көмектеседі. Т.Галактионова барлық мәдениетте бұл модель 

мәдени түрде анықталады деп санайды. Осылайша, біз зерделеудің келесі 

топтарын (түрлерін) ажыратуға болады:

 

• символдармен байланысты (лингвистикалық, логикалық-математикалық);

 

• жеке (тұлға аралық, тұлғааралық );

 

• «бөтен емес» (музыкалық, кеңістіктік, дене-кинестетикалық);

 

• экзистенциалды интеллект.

 

X. Гарднер тұжырымдамасы бойынша зерделенудің келесі түрлерін 

ажыратуға болады.

 

1. Вербальды интеллект - сөйлеудің фонетикалық (сөйлеу дыбыстары), 

синтаксистік (грамматикалық), семантикалық (мағыналық) және 

прагматикалық компоненттеріне жауап беретін механизмдерді (сөйлеуді әр 

түрлі жағдайларда қолдана отырып) құру қабілеті.

 

2. Музыкалық интеллект - дыбыстарды , ритмді және тембрді (сапалық 

сипаттамаларды) қабылдауға жауап беретін тетіктерді қоса, дыбыстармен 

байланысты мағыналарды құру, беру және түсіну қабілеті .

 

3. Логикалық және математикалық интеллект - іс-әрекеттер немесе 

объектілер іс жүзінде болмаған кезде олардың байланысын пайдалану және 

бағалау мүмкіндігі, яғни дерексіз ойлау.

 

4. Кеңістіктік интеллект - визуалды және кеңістіктік ақпаратты қабылдау, 

оны өзгерту және визуалды бейнелерді бастапқы ынталандыру құралдарына 

жүгінбестен қайта құру мүмкіндігі. Ол суреттерді үш өлшемде

 

құруға, сонымен қатар осы суреттерді ақылмен жылжытуға және 

айналдыруға мүмкіндік береді.

 

5. Дене-кинестетикалық интеллект - проблемаларды шешу немесе бұйым 

жасау кезінде дененің барлық бөліктерін қолдану мүмкіндігі; мотордың 

өрескел және нәзік қозғалыстарын және сыртқы заттарды басқаруды 

бақылауды қамтиды.

 

6. Интроцессионалды интеллект - өзіңіздің сезімдеріңізді, ниеттеріңізді және 

мотивтеріңізді тану мүмкіндігі.

 

7. Тұлғааралық интеллект - басқа адамдардың сезімдерін, көзқарастары мен 

ниеттерін танып, ажырата білу.

 

8. Табиғи-ғылыми интеллект - натуралист көптеген тірі организмдердің 

арасында жүре алады ( ақылды , мал дәрігері, орманшы), сонымен бірге 

сезімталдық пен ұқыптылыққа, әлемнің белгілі бір сипаттамаларына 

қызығушылыққа ие (метеоролог, геолог, археолог).

 

9. Экзистенциалды интеллект - өмір, өлім және басқа да экзистенциалды 

заттар туралы сұрақтарды қалыптастыру қабілеті мен бейімділігі.

 

Гарднер әртүрлі мәдениеттердің ересек өкілдерінің қабілеттері әртүрлі ақыл-

ой түрлерінің әр түрлі комбинациясы болып табылады, дегенмен барлық 

қалыпты адамдар оның барлық түрлерін белгілі бір дәрежеде немесе басқаша 

көрсете алатындығына сенімді. Әр адамға көп немесе аз дамыған 

интеллектуалды қабілеттердің ерекше үйлесімі тән, бұл адамдар арасындағы 

жеке айырмашылықтарды түсіндіреді. Т.Галактионованың айтуынша, 

бірнеше интеллект теориясы негізінде құрылған дидактикалық модельдің 

тиімділігі мәдени және семиотикалық өзгергіштікке байланысты. Осылайша, 

логикалық және математикалық интеллект ақпараттарды өңдеудің батыстық 

рационалистік тәсілінің құрамдас бөлігі болады (мәдениеттердің 

индивидуалистік түрлері), ал жеке және экзистенциалды интеллект типтері 

ұжымдық типті мәдениеттердің өкілдері арасында ақпаратпен жұмыс істеу 

аясында басым болады деп болжауға болады.

 

Кейбір зерттеушілердің айтуы бойынша (мысалы, Р. Нисбетт ) танымдық 

стильді анықтаудағы басты өлшем « өріске тәуелділік » және « өріс 

тәуелсіздігі » болып табылады. Көп жағдайда еуропалықтар мен 

американдықтар өрістен тәуелсіз ( контекстен тәуелсіз ), шығыс 

мәдениеттерінің өкілдерінің көпшілігі далалық тәуелді ( контекстке тәуелді ).

 

Оқу процесінде Азия елдерінің өкілдері жолдастардың қажеттіліктері мен 

реакцияларына мейлінше назар аударады, жақсы нәтижелер көрсетеді, 

әсіресе мұғалімнің оң қолдауы мен мақтауын алған кезде. Азиялық 

студенттер теориялық, жүйелі, логикалық кезең-кезеңмен қарауды ұнатады, 

олардың визуалды модальдігінің үстемдігі олардың идеографиялық тіл 

тобына жататындығымен түсіндіріледі.

 

Қиыр Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінен (жапон, қытай, вьетнам, 

корей және филиппин) студенттердің оқу стилін зерттеу осы мәдени 

топтардың барлық өкілдерінің топтық оқуға негізделгендігін көрсетті. Қытай

 

студенттерінің 86% -ы икемді оқу стиліне қарағанда ойын формальды 

(жоспарлы) оқу стилін ұнатады.

 

Солтүстік Еуропа студенттері аралас оқыту стилін қолданады (көрнекі, 

кинестетикалық), ауызша және математикалық тәсілдерді және күндізгі 

оқуды ұнатады.

 

Солтүстік Америкадан келген студенттер тұсаукесерлерді, рөлдік 

ойындарды, топтық пікірталастарды ұнатады, бұл американдық және Канада 

білім беру жүйесіне өте тән. Американдық студенттер оқу процесінде 

көптеген интерактивті материалдармен көрнекілік әдісін, өз пікірін білдіруге 

және өз көзқарасын білдіруге мүмкіндік беретін топтық пікірталастарды 

қалайды.

 

Оңтүстік Еуропа студенттері нақты өмірлік практиканы ұнататындығымен 

танымал.

 

Испан студенттері кинестетикалық көзқарасты, құрылымы жоғары 

материалды ұнатады және білім беру мәселелерін шешуде ынтымақтасуды 

ұнатады.

 

Африкандық-американдықтарға кинестетикалық оқыту стилі тән, 

практикалық компоненттердің көптігі бар. Олар мұғалімдермен, салаға 

тәуелді ынтымақтастықпен айналысқанды ұнатады . Көптеген африкалық 

американдықтар аналитикалық стильді пайдаланады, ал испандықтар 

синергетикалық стильді қалайды. Олар, полиактивті мәдениеттің өкілдері 

ретінде , бірден бірнеше нәрсені жасай алады және ұзақ уақыт бойы бір 

нәрсені жасау қажет болған кезде қиналады.

 

Luciano Marani ( Luciano туралы Мариам ) саласында бұл зерттеулер бекітеді 

kulturnospetsifichnyh оқыту стильдер жиі қайшы болып табылады. Автор ең 

даулы жағдайлардың бірі «Азиялық студенттер парадоксы» деп аталғанын 

айтады.

 

Сыртқы тұрғыдан алғанда, қытайлық студенттер әлдеқайда пассивті, аз 

интерактивті, мұғалімге тәуелді, механикалық жадты қолданады, яғни. оқуға 

терең көзқарас емес, үстіртін қолданыңыз. Сонымен бірге олардың 

емтихандарды тапсыру деңгейлері өте жоғары. Жалпы, азиялық студенттер 

батыс студенттерімен салыстырғанда жақсы оқу нәтижелерін көрсетеді. 

Автор қытай тілін оқыту стилін түсіндіруде қателіктер туындайтындығына 

логикалық түрде таң қалады.

 

Қытайлықтар конфуций мұрасының мәдениетіне жатады. Конфуцийшілдік 

жасқа, үлкенге, атақ пен отбасына құрмет көрсететін тұрақты иерархиялық 

қатынастардың артықшылығын атап көрсетеді. Сондықтан, мұғалімді көбіне 

бәрін білуге тиісті «гуру», беделді тұлға ретінде қарастырады. Ол, ата-аналар 

сияқты, оқушылардың толыққанды тұлға болып қалыптасуына көмектеседі. 

Алайда , оқыту үшін жауапкершілік студенттерге жүктеледі. Студенттерге 

жоғары нәтижеге жету үшін барлығын жасауға кеңес беріледі. 

Интеллектуалды қабілеттер міндетті түрде бағаланады, бірақ академиялық 

жетістікке жету үшін қажырлы еңбек, күш-жігер мен табандылық маңызды. 

Осы дәстүр бойынша студенттер ынтымақтастық

 

арқылы бір-біріне қолдау көрсетіп, ортақ игілікке қамқорлық жасау әдісін 

үйренеді. Бұл мәдени контексте «шындыққа жетудің» қажеті жоқ - сіз бұрын 

айтылғандарды оқып, есте сақтауыңыз керек.

 

A. Шарма (L. Sharmd ) Үнді студенттер мен анықталған белгілі бір 

заңдылықтарын ойлау стилі барланған. Индивидуалистік мәдениеттің 

өкілдері жоғары қашықтықтың, әлеуметтік конформизмнің қысымының, 

ұжымдастырудың жоғары индексінің және оқыту стиліндегі 

артықшылықтардың ерекшелігін анықтайтын басқа факторлардың болуымен 

сипатталады. Ақпаратпен жұмыс жасау ерекшелігіне келетін болсақ, үнді 

студенттері «ашушылардан» гөрі «білім алушылар» форматында ыңғайлы. 

Қытайдағы сияқты Үндістанда да мұғалім сөзсіз құрметке ие тұлға. Үндістан 

студенттері бейімделгіш, оқу материалымен жұмыс жасауда көрнекі 

артықшылықты, ақпаратты жүйелі өңдейді, фактілер, топтық жұмыс және 

топтық мәселелерді шешуде логика мен анық құрылымды қалайды. Оқытуда 

ақпаратпен жұмыс жасаудың индуктивті стилі басым.

 

Шешім қабылдауға келетін болсақ, рефлексивті ойлау стилін, аналитикалық 

стильге бейімділікті (олар нақты ғылымдарда жақсы нәтиже көрсетеді) және 

жаңашылдық пен креативтілікке бағытталған айқын үрдістің болмауын атап 

өткен жөн. Үнді студенттері негізінен прагматикалық: объективтілікке, 

пайдалылыққа және функционалдылыққа негізделген шешімдер қабылдайды.

 

Қ Barmeyer (С. Vagteueg мәнерлерді оқыту «қақтығыс» ескере отырып), 

кросс-мәдени Г. тұжырымдамасына негізделген тұрғыда, Hofstede мәдениет 

негізінен біздің ойлау және мінез-құлықтық заңдылықтарын анықтайды деп 

мәлімдейді; сонымен қатар қабылдау, ақпаратты өңдеу, шешім қабылдауға 

және т.б. байланысты оқыту стиліне әсер етеді.

 

Осы уақытқа дейін біз студенттерге қолданылатын оқыту стилі туралы 

әңгімелестік . Алайда оқыту стилін ескерген жөн. Әрине, оқыту стилі мәдени 

түрде анықталады, бірақ бұл жағдайда жеке тұлғаның, жеке әсер етудің рөлі 

де зор.

 

Fisher { Fisher ), оқу-әдістемелік стиль айтқанда, ол мынадай сорттарын 

анықтады:

 

1) мақсатқа бағытталған оқыту стилі;

 

2) бірлескен жоспарлар мен әрекеттерге бағытталған оқыту стилі;

 

3) студенттерге бағытталған оқыту стилі;

 

4) пәнге бағытталған стиль;

 

5) процесс-орталық стилі;

 

6) эмоционалды ынтымақтастық стилі;

 

7) алқалы стиль.

 

Мысалы, студенттерге бағытталған оқыту стилі АҚШ-та жиі кездеседі, ал 

Қытайда бірлескен жоспарлар мен әрекеттерге бағытталған оқыту стилі 

болады. Солтүстік Американдық мұғалімдер студенттермен бәсекелестікті 

ынталандыратын тәуелсіз, интерактивті, «автор», эвристикалық жұмыс 

стилін қалайды. Оқытудың бұл стилі беделді ақпарат көздеріне, дәйектілікке,

 

топтық жұмысқа шоғырлануды, бәсекелестік сипатына ие емес, керісінше, 

қолдау элементтерімен таңдалған латынамерикалықтар мен азиялықтардың 

танымдық стилімен айқын «қайшылықты». Бұл мәдениеттің өкілдері 

әлеуметтік контекстке ие ауызша тапсырмаларды көбірек ұнатады. Батыс 

студенттерінен айырмашылығы, азиялық студенттер көбінесе бұл 

тапсырманы түсінбейтіндіктерін мойындамайды, өйткені бұл «бет әлпетін 

жоғалту қаупімен» байланысты. Егер батыстық студент материалды 

түсінбесе, сұрақ қоюдан тартынбайды: егер студент оны түсінбесе, ол 

мұғалімнің кінәсі деп санайды, ол нашар түсіндіреді. Танымдық стильдердің 

айырмашылығымен мұғалім мен оқушы бір-бірін теріс қабылдай алады. 

Әрине, автор мәдени айырмашылықтардан басқа, гендерлік және жеке 

ерекшеліктерді де ескеру қажет дейді.

 

Bennett ( Bannet ) ол табысты оқыту процесі үшін оқыту мәдени-нақты 

стильдер туралы ақпаратты пайдалануға болар еді, қалай, бірқатар 

ұсынымдар ұсынылған Multikulti п - Noah аудиторияға:

 

1) жеке оқыту стилі мен оқыту стилін білу;

 

2) оқу процесінде эмоционалды жайлы атмосфераны сақтау;

 

3) төлеу оқыту қиындықтарды бастан студенттерге назар;

 

4) әр ұсынылған мәдени топты сипаттайтын оқытудың негізгі параметрлерін 

білу;

 

5) «икемді», бейімделетін, «бейімделетін» команда құру және қолдау;

 

6) материалды ұсынуда барлық көрнекіліктерді қолдану (көрнекі, есту, 

кинестетикалық).

 

C. Nieto ( Nieto ), сондай-ақ басқа да көптеген зерттеушілер, сондай-ақ, 

қазіргі заманғы нұсқаушы екенін, жұмыс істейтін сенеді nolikulturnoy 

аудитория көптеген әріптестердің X. теориясы өз тәжірибесін негізделуі тиіс 

Гарднер . Оқытудың әртүрлі стилдері тек мәдениеттер аясында ғана емес, 

сонымен бірге бір мәдениеттің аясында да кездеседі. Бұл темпераментге, 

ақпаратты қабылдау мен өңдеудің ерекшеліктеріне, жынысына, 

студенттердің алдыңғы дайындығына және т.б. байланысты.

 

Осылайша, білім беру процесінің мәдени ерекшеліктерін білу мәдениаралық 

ортадағы оқу процесін оңтайландырады және оны мәдени тұрғыдан маңызды 

етеді.

 

Жалпы алғанда, бұл зерттеу көрсетілген контекстегі мәдени ерекшеліктерді 

түсінуді қамтамасыз етеді. Е.А. Андреева айтуынша инвариантты 

алғышарттар модельдер бірқатар пайда болып болу ші - torstva :

 

• даралау принципін дамыту;

 

• ашық білім беру кеңістігін қалыптастыру және ондағы өзгергіштіктің 

болуы;

 

Тұрақты өзін-өзі анықтау және өзінің траекториясын құру қажеттілігі, 

сонымен қатар оны құру үшін қажетті білім деңгейінің болмауы;

 

• оқытушының іс- әрекетінің мақсатына бағытталған оқыту ;

 

• кең ауқымды міндеттерді бекіту;

 

Мақсатқа жету үшін ұқсас әдістерді қолдану.

 

Оқыту білім беру сапасы мен тиімділігін арттырудың құралы ретінде 

қарастырылады. Шығармашылық модель - бұл білім беруді дараландыру 

принципін іске асыру құралы. Тиорскостық қолдау даралау процесіне 

негізделеді және оның мақсаты ретінде жеке тұлғаның өзін-өзі анықтайды. 

Процесс ретінде бұл жеке кеңес беру, оның барысында мұғалім оқушыға 

жеке білім траекториясын жасауға көмектеседі .