Бағдарламасы «Жалпы білім беретін мектептерде бастапқы әскери дайындық пәнінің оқу-материалдық базасы және материалдық қамтамасыз етілуі»

пәні бойынша

5В010400 «Бастапқы әскери дайындық» мамандығы

ОҚЫТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей 2014

« Дене шынықтыру және бастапқы әскери дайындық теориясы мен әдістемесі» кафедрасының аға оқытушысы, педагогика ғылымдарының магистрі

2.1. Дене шынықтыру және бастапқы әскери дайындық теориясы мен әдістемесі кафедрасында отырысында

« » __________2014 ж. № хаттама
Кафедра менгерушісі_______Прохоров Б.Н.

2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында

« » __________2014 ж. № хаттама
Төрайымы____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ

Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақулданған және ұсынылған

« » __________2014 ж. № хаттама
ОӘК төрайымы____________ Искакова Г.К.
4.БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗЕЛГЕН

Мазмұны:

1. 
   Пәнге арналған глоссарий .............................................................4 бет
   
2. 
   Дәрістер бойынша қысқаша конспект ..........................................5-18 бет
   
3. 
   Тәжірибелік сабақтар өткізуге арналған әдістемелік ................19-27 бет нұсқаулар
   
4. 
   СОӨЖ арналған әдістемелік нұсқаулар ......................................28-34 бет
   
5. 
   СӨЖ арналған әдістемелік нұсқауларт ........................................35-37 бет
   
6. 
   Бақылау алу құралдары...................................................................38-42 бет
   

1. 
   Қару – жарақ сақтауға арналған бөлме – мектепке берілген оқулық қарудың, кіші колибрлі винтовканың олардың оқ – дәрілерінің, сондай – ақ іске жарамды радиостанциялардың сенімді сақталуын қамтамасыз етуге арналған.
   
2. 
   Сақшы – өзіне сеніп тапсырылған посты күзету және қорғау жөніндегі жауынгерлік тапсырманы орындпйтын қаруланған қарауыл.
   
3. 
   Пост – сақшының өз міндеттерін орындайтын белгілі бір орын және учаске.
   
4. 
   Рота бойынша тәуліктік кезекші – казармалық үй – жайдың ішінде кіре – беріс есіктің жанында, қару – жарақ сақтауға арналған бөлменің жолында қызметін өткеретін әскери қызметші.
   
5. 
   Атыс тирі – атыс ережелерін және әдістерін практикалық оқып – үйрену алаңы.
   
6. 
   Саптық алаң (плац) – оқушыларды алғашқы саптық дайарлық әдіс – тәсілдеріне үйретуге арналған тәжірибелік орын.
   
7. 
   Тактикалық алаң – оқу жаттығуларын өткізуге арналған арнайы жабдықталған орын.
   
8. 
   Тимостикалық қалашық – оқушыларды дене дайындығы жетілдіріп – жаттығуларға арналған арнайы жабдықталған тәжірибелік орны.
   
9. 
   Пневматикалық винтовкалар – оқушыларды алғашқы атуға үйрету және жаттықтыруға арналған қару.
   
10. 
    Оқытудың көрнекілік құралдары – пәнге арналған бағдарламалар, плакаттар, әдебиеттер.
    
11. 
    Оқытудың техникалық құралдары – сабақты тиімді, жоғары деңгейде өткізуге арналған теледидар, видеомагнитафон, радиацилық және химиялық барлау құралдары.
    
12. 
    БӘД сыныбы – бастапқы әскери дайындық пәні бойынша оқу – материалдық базаға қойылатын талаптарға сай оқу – әдістемелік жағынан жабдықталған сынып және бөлме.
    

1. 
   Пән мақсаты және міндеттері?
   

Жалпы Бастапқы әскери дайындық пәнінің оқу – материалдық базасы пәніне оқытудың мәні мақсаты болашақ Бастапқы әскери дайындық пәні оқытушы – ұйымдастырушысын жалпы білім беретін мекемелерде оқу – материалдық базаға қойылатын талаптар жайлы толық мәліметтер беру және де оның құрамына нелер кіреді, олар қалай жабдықталуы керек екендігі туралы аиап өту және де болашақта олар осы арнайы жасалған талаптарға сай осы сыныптарды,. Тәжірибелік орындарды өздері жабдықтай алуы тиіс және де студенттерге 2007 жылғы 24 мамырдағы №449 БӘД қаулысы туралы студенттерге атап өту.

1. 
   2007 ж 24 мамырдағы №449 қаулысында не жайлы айтылған?
   

1. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 2 тақырып: Бастапқы әскери дайындық пәні бойынша оқу – материалдық базаға қойылатын талаптар.

1. 
   Жалпы білім беру мектебі Бастапқы әскери дайындық пәні бойынша оқу – материалдық базаға қойылатын талаптар?
   

Қазақстан Республикасы Жалпы әскери міндеттері туралы заңымен белгіленгендей , жастарды Бастапқы әскери Даярлау оқытудың маңызды түрі және жастарды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет етуге даярлаудың маңызды бөлігі болып табылады.

Болашақ жауынгердің бастапқы әскери даярлаудың нәтижесі, көбінесе материалдық – оқу базасының жағдайына байланысты болады.

Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру барысын да барлық мектептерде, оқу орындарында және оқу пунктерінде қажетті шағын материалдық – оқу базасы құрылады. Бастапқы әскери дайындықты оқытуға қойылатын талаптардың жоғарылағанына байланысты оны оқыту және материалдық оқубазаларын дамыту жалғастырылып келеді.

Қазіргі уақытта мектептің, оқу орындардың және оқу пункттерінің көбінде материалдық – оқу базасы бар. Ол БӘД бағдарламасының негізгі бөлімдерінен сабақ жүргізуге, сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыруға және оқушылар мен жұмысшы жастарға әскери – патриоттық тәрбие беруді іске асыруға мүмкіндік береді.

Әрбір жалпы білім беретін мектепте, арнайы орта оқу орындарында мамандандырылған техникалық білім беретін цчилище және оқу пунктерінде материалдық – оқу базасы болу қажет. Бұл бағдарламадағы қойылатын талаптарға байланысты оқушыларға және жұмысшы жастарға практикалық оқытуды қамтамасыз етеді. Оның құрамына мыналар кіреді: әскери сынып, қару – жарақ сақтайтын бөлме,; Қарулы Күштердің жарғыларына байланысты – сақшы мен тәуліктік кезекші міндеттерін практикалық оқыту орны; Атыс даярлығына байланысты – атыс тирі, атыс ережелерін, әдістерін практикалық оқыту алаңы және қаруды тазалау орны; Саптық даярлықтан – алаң және ауыр автокөліктің бейнесі көрсетілген макет; кедергісіз тақтаға жауап беру үшін немесе практикалық әдістерді көрсету үшін шығу мүмкіндігіне ие болуы тиіс.

Әскери сыныптың оқу – әдістемелік жабдықталуының негізіне стендтар және оқу бағдарламасының әрбір бөліміне жеке көркемдеу жатады. Олар келесі ретпен орналасады.

1. 
   Қарулы Күштер ҚР Егемендігінің күзетінде;
   
2. 
   ҚР Қарулы Күштерінің әскери жарғылары;
   
3. 
   Атыс дайындығы
   
4. 
   Тактикалық дайындық
   
5. 
   Саптық даярлық
   
6. 
   Азаматтық қорғаныс.
   

Барлық стендтер толық тақырып бойынша немесе негізгі жеке оқу сұрақтары бойынша планшеттерден тұрады. Олар бағдарламаның өтіп жатқан бөліміне байланысты ілінеді. Планшеттерде маңызды сұрақтардың қысқаша мазмұны көрсетіледі, қажет болса ол суреттермен және кестелермен белгіленеді.

Сыныптың алдыңғы жақ қабырғасында, сынып тақтасының үстінде – ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың суреті және ҚР Конститутциясында белгіленген Отанды қорғау мазмұны бар щит орналасады.

«ҚР Қарулы Күштерінде әскери қызмет атқару – ҚР әрбір азаматының қасиетті борышы». Тақтаның оң және сол жағында – әскери анттың мазмұны және әскери бөлімнің жауынгерлік туы белгіленген планшеттер орналасады.

Мектептерде, оқу орындарында және оқу пунктерінде оқушыларды дене шынықтыруға даярлау үшін, қажетті құралдары бар гимнастикалық қалашық және кедергілерден өту алаңы болуы тиіс.

Оқу – жаттығу даласы жоқ аудандар мен қалаларға жергілікті органдардың шешімімен мектеп, оқу орындары және оқу пунктері топтарына белгіленге жергілікті аудан бөлінеді. Бөлінген аудан тактикалық даярлықты оқыту үшін оқу – жаттығу даласына қажетті құралдармен қамтамасыз етіледі.

Алғашқы әскери дайындық және денешын,ықтыру бойынша материалдық – оқу базасының барлық элементтері, сонымен қатар тактикалық дайындық бойынша оқу – жаттығу далалары оқу бағдарламасымен қойылатын талаптарға сай жабдықталады.


Өзін – өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Жалпы білім беру мектебі Бастапқы әскери дайындық пәні бойынша оқу – материалдық базаға қандай талаптар қойылады?
   

2. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
3. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 3 тақырып: Бастапқы әскери дайындық сыныбын жабдықтау.

1. 
   Бастапқы әскери дайындық сыныбының жабдықталуы
   
2. 
   Алдыңғы жағы
   
3. 
   Оң және сол жағы
   
4. 
   Артқы жағы
   

Әскери сынып орны кең және жарық болуы тиіс. Әскери сынып құрамына кіретіндер: сыныптық жиһаз,оқу – әдістемелік жабдықтар, лаборант бөлмесі (бос орын болса), оқулықтар және оқытудың техникалық құралдары.

Әскери сынып жиһаздары – оқушы стөлдері (екі орынды) және орындықтары, әскери жетекші стөлі, демонстрациялық стөл, диапросторлар және уиноаппараттар қоятын сөрелер, сынып тақтасы.

Оқушылар стөлдері қабырғадан 60 см аралықта орналасуы қажет. Өйткені әрбір оқушы мұғалім шақырған кезде орнынан тұрып, ешбірсалынған жәшік немесе картада белгіленген жергілікті жердің макеті болуы тиіс. Бұл жергілікті жерде барлық элементтерімен қоса взводтың орналасқан пункті және тактикалық бір түрі – «Взвод (бөлімше) шабуылда» көрінісін макет түрінде орналастыру қажет.

Лаборант бөлмесінде, алд егер ол болмаса әскери сыныпта оқу құралдарын, сымдық байланыс құралдарын, инженерлік құрал – жабдықтарды, азаматтық қорғаныс жабдықтарын сақтайтын стеллаждар және т.б. болуы қажет.

Оқу құралдары, әскери заттар және оқулықтар тарау бойынша, тақырып бойынша стеллаждарда әрбір түріне байланысты жеке ал газтұмылдырықтары – өлшеміне байланысты орналастырылады.

Алдыңғы жағы.

• 
  Қазақстан Республикасы Президентінің портреті
  
• 
  Әскери бөлімнің Жауынгерлік Туының жағдайы
  
• 
  Әскери ант мәтіні орыс және мемлекеттік тілде
  
• 
  Елтаңба ,Әнұран
  
• 
  Қазақстан Республикасы еөне 36 - бабы
  

• 
  Атыс дайындық
  
• 
  Тактикалыұ дайындық
  
• 
  Әскери – топографияға арналған стенттер
  

• 
  Әскери іс негіздеріне арналған стенттер, жергілікті жердің макеті.
  

1. 
   Бастапқы әскери дайындық сыныбын қалай жабдықтау керек?
   
2. 
   Сыныптың артқы жағында не болады?
   

1. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 4 тақырып: Қару-жарақ сақтауға арналған бөлмені жабдықтау

1. 
   Қару-жарақ сақтауға арналған бөлмені жабдықтау үшін студенттерге толық мәліметтер беру?
   

Бастапқы әскери дайындық енгізген барлық мектепьерде қару – жарақ сақтайтын бөлме болуы тиіс. Бұл бөлме мектепке берілген оқулық қарудың, кіші калибрлі винтовканың, олардың оқ – дәрілерінің, сондай – ақ іске жарамды радиостанциялардың сенімді сақталуын қамтамасыз етуге арналған.

Қару – жарақ сақтайтын бөлме ретінде мектеп ғимаратындағ,ы әр түрлі орындар қолданылуы мүмкін. Мысалы: қолданылмайтын лаборант бөлмесін, санитарлар бөлмесін, атыс тирі бөлмесін жер атыс қабатының бөлмелерін (подвал) және т.б. қолдануға болмайды.

Егер әскери сыныпқа көршілес ені – 16 – 18 м² жарық бөлме болса, онда сол бөлменің жартысын қару – жарақ сақтайтын бөлме ретінде қолдану жөн болады. Бұл жағдайда ені 16-18 м² бөлмені әрқайсының ені 9 м² болатындай етіп , тең ортасынан қабырға тұрғызу арқылы бөледі. Бөлменің бір бөлігін жарықтандырып, терезелеріне темір тор қағып, қару – жарақтар, яғни, оқулық қаруларды, кіші калибрлі винтовкаларды, олардың оқ – дәрілерін және іске жарамды радиостанцияларды сақтау үшін қолданылады.

Ал бөлменің екінші бөлігіне әскери сыныпқа өтетіндей есік салып, оны көрме оқулықтарын, әскери техникалық жабдықтарын, қару – жарақ тазалауға арналған заттарды сақтау үшін лабарант бөлмесі ретінде қолдануға болады.

Қару – жарақ сақтайтын бөлме ғимараттың кез – келген жерінде орналасса ол мына талаптарға сай болуы қажет:

• 
  Өзге қызметтік және қойма орындарынан алшақ болуы, түзетілетін қабырғалардан құрылуы еденнен, төбеден (патолок) және шатырдан тұруы тиіс;
  
• 
  Екі есіктен тұруы тиіс (біріншісі – темір, торланған, ал екіншісі – ағаш, екі жағынан қалыңдығы 0,5 мм болатындай темір қаңылтырмен қағылған);
  
• 
  Терезелері диаметрі 1,5 см – ден кем емес, темір тормен қағылуы тиіс;
  
• 
  Әрдайым күзетілуі, ал егер күзет қойылмаса, онда тікелей орталық ішкі істер органдарына немесе жақын арадағы күзет постына белге беретіндей күзет дабылы (сигнализация) орналасу қажет. Егер мектепте тек саны бес данадан аспайтындай кіші калибрлі винтовка ғана болса, онда қару – жарақ сақтайтын бөлме мектептің техникалық қызметкерлерінің (күзетшілірдің) бақылауына берілуі мүмкін;
  
• 
  Өртке қарсы құралдар (өртсөндіргіштер) болуы тиіс.
  

Бұл жағдайлардан сақтану үшін қару – жарақ сақтайтын бөлменің қабырғалары, едені және төбесі мықты болуы керек. Бұл үшін ағаш босағалардың, әсіресе ағаш төбелердің іш жағынан диаметрі 1,5 см болатындай қаңылтыр немесе темір тор қағылады.

Күзет дабылын (сигнализация) орнату үшін, оның электрлік сымын газ трубалары арқылы жасырын түрде орнату қажет.

Күзет дабылын орнату кезінде, оның өшіру тетіктерін тек есіктерге ғана қоймай, сондай – ақ терезе әйнектеріне және қабырғалардың (еденнің, төбенің) қауіпті жерлеріне орнату керек.

Ғимарат күзетінің ережесінде электр қуаты істен шыққан жағдайда күзетшілердің іс – қимылы көрсетілуі тиіс.

Материалдық – оқу базасын, сондай – ақ қару – жарақ сақтайтын бөлмені құру жоспары жергілікті ішкі істер бөлімшесінің немесе әскери комиссариаттын келісімімен іске асырылады.

1. 
   Қару-жарақ сақтауға арналған бөлмені жабдықтау?
   

1. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 5 тақырып: Саптық дайындық алаңын жабдықтау

1. 
   Саптық даярлық алаңының жабдықталуы
   

Алаңды жасау және оны жабдықтау жұмысының көлемі сабақ мазмұны мен тапсырмаларына байланысты болады.

Мектептердегі әскери оқу орындарындағы және әскери бөлімдердегі жастармен өткізілетін әскери даярлық сабақтарының нәтижесі, саптық даярлық алаңының қалай жасалғанына және жабдықталуына байланысты болады. Саптық даярлық сабағы кезінде әр түрлі жаттығуларды үйрену алаңның жері қатты болса тез, әрі уақытты көп алмайды, ал егер жерді құм немесе жұмсақ топырақ басып жатса, онда жаттығуларды үйрену қиынға соғады және уақытты көп алады.

Мектептегі саптық даярлық алаңын жасау келесі түрлерден тұрады: жердің беткі қабатының қатты болуын қадағалау; алаңның бетіне ашық түсті жақсы көрінетін белгі сызу.

Алаңды өз күшімен жасаған кезде алаңның беткі қабатына қатты жабудың үш түрін қолдануға болады – бетонды, кірпіш ұнтақтарынан жасалған және топырақ пен тас аралас жабулар.

Алаңның көлемі сыныптың барлық ұлдарымен бір мезгілде сабақ өткізуге сабақ өткізуге сай болуы үшін, алаң көлемі 8,0 х 16,0 м (10х20 адым) болуы керек.

Алаңның шеттеріне саптық әдістері (қарумен және қарусыз саптық тұру, орнындағы қозғалыстар және бұрылыстар, саптық адыммен қозғалу, орнында және қозғалыста әскери сәлемдесу ) көрсетілген, өлшемі 0,7 х 1,5 м тақташалар қоюға болады.

Оқушылар өз – өздерін және киім нысанының дұррыстығын бақылауы үшін алаң шеттеріне мүмкін болса айна орнатып қоюға болады.

Қарумен саптық әдістерді орындау үшін жалпы орта мектептерде, техникалық оқу орындарында және т.б. кем дегенде бір бөлімшені қамтамасыз ететіндей автоматтар макеттері болуы тиіс.

Өзін – өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. Саптық даярлық алаңын көлемі сыныптың барлық ұлдарымен бір мезгілде сабақ өткізу үшін қандай размерде болуы тиіс.

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 6 тақырып: Тәуліктік кезекшілік міндетін атқаруға арналған тәжірибелік орынды жабдықтау

1. 
   Тәуліктік кезекшінің міндетін атқаратын орынды жабдықтау
   

Рота тәуліктік кезекшісінің міндеттерін практикалық оқып – үйрену орны әскери сыныпта орналасады, әсіресе, кіре беріс есікте және тек берілген тақырып бойынша өткізілетін сабақ уақытында ғана. Ротада тәуліктік кезекшінің міндеттерін практикалық оқып – үйрену тақырыбынан басқа тақырып бойынша сабақ өткен кезде тәуліктік кезекші орнының жабдықтарын лаборант бөлмесіне (қоймаға) апарып қояды.

Тәуліктік кезекшінің міндеттерін практикалық оқып – үйрену орнының жабдықталуы мыналардан тұрады: кезекшінің және рота бойынша тәуліктік кезекшінің құжаттама тақтасынан, оны мектептің ерекшелігін және тәуліктік кезекшінің орны орналасқан жерін есептей отырып, ішкі қызмет жарғысының бұйрығына байланысты жабдықтайды. Құжаттама тақтасынан басқа, бұл оқып – үйрену орнында тәуліктік кезекшінің тумбочкасын және телефон аппаратының макетін орнатады. Тәуліктік кезекші тумбочкасының маңында өртсөндіргіш болуы қажет.

Оқып – үйрену орнының жабдықталуына – тәуліктік кезекшінің сүңгі пышағы, белбеуі, бас киімі және өлшемі 10 х 30 см болатын қызыл бұлдан тігілген рота бойынша кезекшінің орама белгісі (повязка) кіреді.

Егер Ішкі қызмет Жарғысы бойынша сабақтар басқа орында өткізілетін болса, онда рота бойынша тәуліктік кезекшінің міндеттерін оқып – үйрену орны жоғарыда көрсетілгендей жабдықталады. Оқушылармен бескүндік дала сабақтары өткізілген кезде, лагердің жағдайына (условие) байланысты дәл осылай жабдықталады.

Өзін – өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Тәуліктік кезекшілік міндетін студенттерге қысқаша мәлімет беру.
   

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 7 тақырып: Сақшының міндетін атқаруға арналған тәжірибелік орынды жабдықтау

1. 
   Сақшының міндеттерін атқаратын орынды жабдықтау
   

Сақшы орны негізгі екі элементтен тұрады:

1. 
   ҚРҚК – нің гарнизондық және қарауылдық қызметтерінің жарғысына сәйкес посттан;
   
2. 
   Сақшыны ауыстыру уақыты келгенде, постқашығар алдында оқушыларды сапқа тұрғызу алаңынан.
   

Жеткілікті жер көлемі бар мектептер, гарнизондық және қарауылдық гриб орнатады, ал басқа жағдайларда стационарлық бақылау мұнарасын орнатады. Бұл жағдайда постты қоршау үшін тікенек (калючая) сым орнына, диаметрі 2-3 мм жұмсақ сым қолданылады.

Егер мектептің жер көлемі жеткіліксіз болса және пост орнату мүмкін болмаса, онда алаңға пост макетін ғана қойып, оны тек сабақ уақытында ғана орнатады. Мұндай пост макеттерін ары – бері алып жүруге және сақтауға ыңғайлы болу үшін, оларды жиналмалы , әрі құрылысын жеңіл етіп жасау қажет. Байланыс және дабыл (сигнализация) беруші құралдар кез – келген жағдайда тек сабақ уақытында ғана орнатылады. Пост аумағында қызылған ор (окоп) тек сабақ уақытында қолданылады. Қауіпсіздікті сақтау үшін өзге

уақыттарда орды мықты қақпақпен жауып немесе қоршау жасап қою керек.

1. 
   Сақшының міндетін атқаратын тәжірибелік орынды жабдықтау не үшін қажет.
   

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 8 тақырып: Атыс дайындығы сыныбын – атыс тирін жабдықтау талабы

1. 
   Атыс тирін жабдықтау
   

25 және 50 м қашықтықта ататын кіші калибрлі винтовкадан ату қауіпті болмауы үшін, атыс тирі жабық немесе жартылай жабық болуы қажет. Ол сыныбынан тұрады. Атыс тирінде мынадай топтар көрсетілген тақташалар ілінеді:

• 
  Автоматпен орындалатын бастапқы ережелердің маңыздылығы және оған жасалатын жағдайлар;
  
• 
  Атыс кезіндегі қауіпсіздік шаралары.
  

Сондай – ақ, атыс тирінде жергілікті жағдайларға байланысты құрылған қауіпсіздік шарларының ережелерінің тақтасы, атыс жетекшісінің міндеттері және кіші калибрлі винтовкадан жаттығулар орындау реті ілінеді.

Атыс тирінің бастапқы шебі және атыс шебі анық көрінетін жолақтармен немесе соған тән жазулары бар тақташалармен белгіленеді.
Атыс ережелерін және әдістерін практикалық оқып – үйрену алаңы.

Атыс ережелерін және әдістерін практикалық оқып – үйрену алаңы мына жабдықталған оқып – үйрену орындарынан тұрады:

• 
  Жатып тірей ату, жатып шынтақтай тірей ату, тізерлей және тұрып тасадан атуға арналған орын;
  
• 
  Бақылау және нысанаға дейінгі қашықтықты анықтау орны;
  
• 
  Оқулық қол гранаттарын лақтыру орны;
  
• 
  Автоматты бөлшектеу мен жинақтау және оқжатарды жарақтау орны;
  

Мүмкіндік болса алаң мектеп алдында құрылады, сондай – ақ практикалық оқып – үйрену алаңы мен орындары біріктіріліп жасауға болады. Егер мектепте атыс тирі болса, онда қолайсыз ауа – райы кезінде және мектептің жер көлемінің жеткіліксіз болған жағдайында біркелкі көздеуді оқып – үйренуді, автоматты бөлшектеу мен жинақтау және оқжатарды жарақтау сабақтары сол атыс тирінде өткізіледі.

1. 
   Атыс ережелерін және әдістерін практикалық оқып – үйрену алаңын жабдықтау үшін не қажет?
   

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 9 тақырып: Тактикалық алаңды жабдықтау

1. 
   Тактикалық алаңды жабдықтау?
   

Оқу – жаттығу далалры жоқ аудандар мен қалаларға жергілікті жер басшыларының шешімімен тактикалық сабаұқтарды өткізу үшін жер бөлінед. Онда оқу – жаттығу даласы орналастырылады.

Оқушыларды тактикалық дайындық тек бес күндік оқу – жаттығу кезінде өтетіндіктен, оқу – жаттығу алаңдары, әскери – спорттық лагерлер, еңбек және демалу лагерьлері спорттық сауықтандыру лагерьлері маңында орналастырылады.

Ол келесі оқу – жаттығуларын өткізуге арналған жабдықтауы бар орындардан тұрады:

• 
  Жауынгердің ұрыс кезіндегі қозғалысы;
  
• 
  Жауынгердің кедергіден, инженерлік қоршаулардан, үйінділерден, залалданған радиациялық заттардан және улы заттардан өтуі;
  
• 
  Өзіндік орлану және атыс орнын таңдау (жатып атуға арналған орын);
  
• 
  Бақылаушы – жауынгер (бақылауға арналған жабдықталған орын);
  
• 
  Шабуыл кезіндегі жауынгер (бөлімше) (бөлімшеге арналған олар, өтпелері бар инженерлік қоршаулар);
  
• 
  Қорғаныстағы жауынгер (бөлімше).
  

Тактикалық алаңды жабдықтау үшін қандай элементтер қажет?

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 10 тақырып: 2 бағыттағы кедергілер алаңын жабдықтау

1. 
   2 бағыттағы кедергілер алаңын жабдықтау
   

Практикалық оқу – жаттығулар үшін әрбір мектепте гимнастикалық қалашық және кедергілерден өту алаңы болуы тиіс. Олар спорттық кешеннің бір бөлігі болып есептеледі және олар денешынықтыру мұғалімінің жетекшілерімен стадионда немесе спорттық алаңда орналасады. Олардың құрамына мыналар кіреді:

• 
  Биіктігі 6,0 м темірден немесе ағаштан жасалған құрылғы. Оған 4 канат және баспалдақ орнатылады;
  
• 
  Темір трубалардан жасалған әр түрлі биіктегі перекладиналар немесе 5 – 6 адамның бірмезгілде жұмыс істеуіне арналған стандартты брусьялар;
  
• 
  Ат (конь) және ешкі (козел) (стандартты);
  
• 
  Биіктікке және ұзындыққа секіруге арналғанорын;
  
• 
  Ұзындығы 4,5 м және биіктігі 35 см аяқ тіреуіші бар гимнастикалық орындықтар;
  
• 
  Биіктігі 2,5 м және 5,0 м гимнастикалық қабырға (стенка);
  
• 
  Сабақтың, ойынның, эстафетаның дайындалу бөлігіне арналған алаң;
  
• 
  Ұзындығы 100 м және 2,0 м жүгіру жолы:
  

• 
  Ені 2,5 м, ұз. 3м, тереңдігі 0,5 м шұңқыр (мәреден 20 м қашықтықта қазылады);
  
• 
  Диаметрі 20 – 30 см, ұз. 5 м бөреңе (шұңқырдан 5 м қашықтықта орналасады). Бөреңе шұңқыр үстіне, жерден 1 м биіктікте орнатылған екі қадаға орнатылады;
  
• 
  Ұз. 3 м, биіктігі 1,5 м үш тақтайдан жасалған қаша (забор);
  
• 
  Ұз. 6 м, ені 2 м, биіктігі 1,1 м лабиринт (қашадан 5 м қашықтықта орналасады);
  
• 
  Жүгіру жолы (9 – сынып оқушылар үшін жол ұз. 60 м, 10 – сынып оқушылары үшін 80 м).
  

Құрылысына байланысты жүгіру жолдары орташа, жеңілдетілген және қарапайым болып үшке бөлінеді. Мектептерде, әсіресе алғашқы екі түрі құрылады.

Гимнастикалық қалашықта және кедергілерден өту алаңында орналасқан спорттық снарядтар және жабдықтар оқушыларды олардың әдістеріне үйретеді. Бұл әдістер ұрыс алаңында әр түрлі кедергілерден және инженерлік қоршаулардан өтуге қажетті.
Өзін – өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Турасынан ұзындығы 80 м кедергілерден өту алаңын жабдықтау үшін не қажет?
   

1. 
   Учебное материалное база НВП в школе А.В.Брысин, В.Крайнов Москва 1984 г
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 мамырдағы №449 қаулысы
   

№ 11 тақырып: Пневматикалық винтовкалар және оқу қаруларына қойылатын талаптар