Бекітуші және түзетуші аппараттар. Төменгі және жоғары жақсүйек сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші және түзетуші аппараттар. Оларды дайындау техникасы Бекітуші және түзетуші аппараттар

Бекітуші және түзетуші аппараттар. Төменгі және жоғары жақсүйек сынықтарын емдеу үшін қолданылатын бекітуші және түзетуші аппараттар. Оларды дайындау техникасы.

• 
  Емдік және  алдын алу апараттары – бұл  ортопедиялық қондырғылар  шайнау – сөйлеу аппаратында болатын  ауытқуларды, ақауларды қалпына  келтіруге арналған. Шайнау - сөйлеу аппарты  бұл бір бірімен тығыз  байланыста болатын мүшелер тобын  айтады, олар шайнауға, тыныс алуға, дыбыстарды құрауға және сөйлеуге арналған.
  
• 
  Төменгі жақтың қозғалысын тек қана тік бағытта қайталайтын, яғни ауызды ашып жабуға сай келетін аппарат  окклюдатор деп аталады. Ол сымнан иілген немесе құйылып жасалған екі рамадан  тұрады. Төменгі рама 100-110 С иілген жазық  болып келеді де екі  рама бір-бірімен шарнирлі бекіспен бекиді. Окклюдатор мен алмалы салмалы протезді жасақ кезінде қолданады. Ол тек  қана тік бағытта қозғалыс жасағандықтан  науқастың шайнау аппаратының жеке биомеханикалық құрылысына сай тістердің  формасын, тіс доғасының формасына  және төменгі жақтың барлық қозғалысын қайталап алатын аппаратты артикулятор  деп атайды. Артикулятор универсальды және орташа қарапайымдатылған болады.
  
• 
  Универсальді артикулятор. Артикулятордың бұл түрі тіс протездерін жасауға  диагностикалық және зерттеу мақсаттарына қолданылады. Артикулятордың құрылысы төменгі жақтың жеке қимылдарын қайталауға негізделіп жасалған, яғни төменгі  самай буынына ұқсас етіп жасалған. Артикулятордың буыны не болмаса  біріккен жері төменгі және жоғарғы  рамаларды бір-бірімен байланыстырып, бір-біріне қатысты қимылдар жасауға  ықпал етеді.
  
• 
  Артикулятордың ең типті өкілі  Гизи және Хайт артикуляторлары. Оларды негізгі екі рамадан – жоғарғы  және төменгі, аппараттың буын бірлестігінен  және бүйірлі буын жолын жасайтын қондырғыдан, бүйірлі күрек тістік жол жасайтын аппараттын, окклюзиялық  жазықтық пен ортанғы сызықты  көрсететін қондырғыдан тұрады.
  
• 
  Әрбір артикулятордың үш тірек нүктесі  болады: екеуі буын аймағында, біреуі күрек тістің алаңында. Күрек тістік алаңы бекітілген штифте орталық  сызықты көрсететін қондырғы арасындағы арақашықтық 10 см-ге тең.
  

• 
  Ол адамның буын бастарынан күрек  тістік нүктеге дейін арақашықтыққа  сәйкес келеді. Бұны Бонильдің үшбұрышы деп аталады. Төменгі жақтың қозғалысы  келтіретін бұл артикулятордың жоғарғы  рамасы қозғалады.
  
• 
  Артикулятордың жеке қимылдары  науқас адамның буын басының жолы мен күрек тістік жолдарын беттік доға мен аппараттардың көмегімен  жазып алғысын реттілік соң инттің көмегімен сол жағдайда бекітіледі.
  
• 
  Протез жасау үін немесе диагноматикалық  мақсатпен зерттелетін модельді артикуляторға бекітеді. Алдымен  жоғарғы раманың окклюзиялық  алаңына жоғарғы жақтың моделін ортаңғы сызықты көрсетіп тұратын қондырғының ұшы модельге күрке тстердің медиальді бұрышына тиіп тұратындай етіп орналастырады.
  
• 
  Бұл кезде модельдегі бекітілген ортаңғы  сызық окклюзиялық жазықтықтың  ортаңғы сызығына сәйкес келеді. Осылайа  орналастырылған модельді жоғарғы  жақтың төменгі жақ буынына байланысты орналасуы дәл қайталайды.
  
• 
  Артикуляторға бекітілетін жоғарғы  модельге қатысты ортақ окклюзияда төменгі жақтың моделі орналастырылады  да, артикулятордың төменгі рамасына бекітіледі. Бұл жағдайда да төменгі  күрек тістер мен буындық бекініс  арасындағы арақашықтық 100 см-ге тең  болады. Қарапайым немесе орташа артикулятор. Ондай артикуляторлар тек қана тіс  протездерін жасау үшін қолданылады. Универсальді артикулятордан айырмашылығы қайталайтын қозғалыстары трақты бұрыштарда ғана қозғалады:
  
  • 
    сагитальді буын жолы – 33 С
    
  • 
    Бүйірлі буын долы – 17 С
    
  • 
    Сагитальді күрек тіст жолы – 40 С
    
  • 
    Бүйірлі күрек тісті жолы – 120 С
    

• 
  Бұл шамалар жиі кездесетн шамалар. Қарапайымдатылған артикуляторға  төменгі жақтың қозғалыс жолын жазудың  қажеті болмайды.
  
• 
  Түзетуші аппараттар (орнына салу) – ортодонттық аппараттардың, қондырғылардың көмегімен, жақ аралық шеңдеуіштердің көмегімен жеклеген тістер, тіс топтары, альвеолярлы бөліктер немесе  жақ  бөліктері қалыпты жағдайға орналастырады.
  
• 
  Бекітуші  аппараттар (ұстағыш, тұрақтандырғыш) – жақ сынықтарын дұрыс жағдайда ұстап тұру және олардың қозғалыссыздығын қамтамасыз ету.
  
• 
  Бағыттаушы  аппараттар – төменгі жақ тістеріне  немесе сүйекті сынықтарынан өзінің жазықты қисаю құрылымы арқылы белгілі  бағыт береді.
  
• 
  Орнына  келтіру аппарат – тістер, жақ  және бет протездері арқылы  тіс  қатарының тіңдері ақауларын  орнына келтіруге арналған.
  
• 
  Қалыптағыш  аппараттар – олар пластикалық материалдың  тірегі болады немесе олардың көмегімен, тіссіз төменгі жақ операциядан  кейін алынбалы протездердің орындары қалыптасады, протездің жақсы бектілуіне бағытталған.
  
• 
  Бөлектегіш  аппараттар – ауыз қуысын мұрын  қуысынан бөліп тұрады. Оларды оптураторлар деп атайды.
  
• 
  Аралас  аппараттар – бұл аппараттарда бір  уақытта бірнеше қызметтер атқарылады, мысалы, репозиция және бекіту, орнына келтіру және қалыптастыру.
  

• 
  Сүйек сынықтарын бастапқы емдеу үшін сынықтардың функционалды тұрақтылығын қамтамасыз ету қажет. Бекітудің беріктігі құрылғының дизайнына, оның бекіту қабілетіне байланысты. Ортопедиялық аппаратты биотехнологиялық жүйе ретінде қарастыра отырып, онда екі негізгі бөлікті бөлуге болады: шиналау және бекіту. Соңғысы аппараттың бүкіл құрылымының сүйекпен байланысын қамтамасыз етеді. Мысалы, мұрын сымының шинасының шиналанған бөлігі (сурет. 237) тіс доғасы түрінде иілген сым және сым доғасын тістерге бекіту үшін лигатуралық сым. Құрылымның нақты бекіту бөлігі-бұл шиналау бөлігінің сүйекпен байланысын қамтамасыз ететін тістер. Бұл дизайнның бекіту қабілеті тістің сүйекпен қосылыстарының тұрақтылығына, сыну сызығына қатысты тістердің қашықтығына, сым доғасының тістерге қосылу тығыздығына, доғаның тістерге орналасуына байланысты болады (тістердің кесу жиегінде немесе шайнау бетінде, экваторда, тіс мойнында).
  

• 
  Тістердің қозғалғыштығы, альвеолярлы сүйектің өткір атрофиясы кезінде аппарат құрылымының нақты бекіту бөлігінің жетілмегендігіне байланысты мұрын шиналары бар сынықтардың сенімді тұрақтылығын қамтамасыз ету мүмкін емес.Мұндай жағдайларда тісті доңғалақ шиналарын қолдану көрсетілген, онда құрылымның бекіту қабілеті қызыл иек пен альвеолярлы процесті қамту түрінде шиналау бөлігінің іргелес аймағын ұлғайту арқылы күшейтіледі (сурет. 238). Тістердің толық жоғалуымен аппаратта интраальвеолярлы бөлік (түзеткіш) жоқ, шина альвеолярлы процестерде базистік пластина түрінде орналасады. Жоғарғы және төменгі жақ сүйектерінің негізгі тақталарын жалғап, моноблок алыңыз (сурет. 239). Алайда, мұндай құрылғылардың бекіту қабілеті өте төмен.Биомеханика тұрғысынан ең оңтайлы дизайн-бұл мұрынға арналған сым дәнекерлеу шинасы. Ол сақиналарға немесе толық жасанды металл тәждерге бекітілген (сурет. 240). Бұл шинаның жақсы бекіту қабілеті барлық құрылымдық элементтердің сенімді, іс жүзінде қозғалыссыз қосылуымен түсіндіріледі. Шиналау доғасы сақинаға немесе металл тәжге дәнекерленген, ол фосфат цементінің көмегімен тірек тістеріне бекітіледі. Тістердің алюминий сым доғасымен лигатуралық байланысымен мұндай сенімді қосылысқа қол жеткізу мүмкін емес. Шина қолданылған кезде лигатураның кернеуі әлсірейді, шиналы доғаның қосылу беріктігі төмендейді. Лигатура қызыл иектің папилясын тітіркендіреді. Сонымен қатар, тамақ қалдықтарының жиналуы және олардың шіріп кетуі ауыз қуысының гигиенасын бұзады және пародонт ауруларына әкеледі. Бұл өзгерістер жақ сүйектерінің сынуын ортопедиялық емдеуде пайда болатын асқынулардың себептерінің бірі болуы мүмкін. Дәнекерленген шиналар осы кемшіліктерден айырылған.
  

• 
  Тез қататын Пластмассалардың енгізілуімен мұрын шиналарының көптеген құрылымдары пайда болды (сурет. 241). Алайда, олардың бекіту қабілеттерінде олар өте маңызды параметр бойынша дәнекерлеуші шиналардан төмен — аппараттың шиналық бөлігін тірек тістерімен байланыстыру сапасы. Тіс пен пластиктің беті арасында алшақтық бар, ол тамақ қалдықтары мен микробтарға арналған контейнер болып табылады. Мұндай шиналарды ұзақ уақыт қолдануға болмайды.