Биологиядан жұмыс дәптері Түсініктеме хат

Жұмыс дәптерінде нақты деректерден басқа оқушылардың ойлау қабілетін дамыту мақсатында сұрақтар мен логикалық тапсырмалар берілген,биологиядан сипаттамалар беру арқылы айқындалатын күрделі денгейлік тапсырмалар да бар.

Оқушылар оқулықты оқу арқылы ғана жұмыс дәптеріндегі сұрақтарға жауап бере алады, өйткені нақты сұрақтар негізінен оқу бағдарламасына сай жинақталып жасалған.

Жұмыс дәптерінің негізгі мақсаты:

1)Тірі материя оның биологиялық құрылымы деңгейлері туралы негізге алатын түсініктерді қалыптастыру

2)тірі және өлі материяның жалпы белгілерін оқушыларға ұғындыру

3)жасушалық теориялық негізгі қағидалары туралы білім қалыптастыру

4)өсімдіктер мен жануар жасушаларының құрылысы туралы түсінік қалыптастыру

5)органикалық және бейорганикалық заттардың рөлі туралы білім қалыптастыру

6)организдердің жеке даму заңдылықтары туралы түсінік қалыптастыру

7)органикалық дүние дамуның негізі ретінде генетикалық заңдылықтар туралы түсінік қалыптастыру

8)табиғат заңдылықтары мен адамның табиғатпен тиімді қарым-қатынас туралы білім негіздерін қалыптастыру,оқушылардың функцияналдық сауаттылығын дамыту

Міндеті:

- Оқушылардың органикалық табиғатты оқып білуге деген танымдылық қызығушылығын дамыту

- органикалық әлемнің біртұтас бейнесі туралы түсінік қалыптастыру

- оқушылардың тірі табиғат пен тіршілік құбылыстарын ,себеп салдар байланыстарының заңдылықтары туралы білімін жүйелі менгеруі

- оқушылардың биология аясындағы танымдық тәсілдерді меңгеру

Күтілетін нәтиже:

1)6-9сыныптары оқушыларының пәндік денгейі нәтижелері

- организдардың жалпы ортақ белгілерін өсімдік жасушасын құрылысы мен қызметін

- өсімдік ,жануарлар бірлестігіндегі тіршілік бейімділігін

- адам әрекетінің өсімдік,жануарлар түрлерінің көп түрлігіне олардың мекен ету ортасының әсерін

- адам организмінің құрылыс ерекшеліктерін

- тіршілік құрылымының денгейлері

- тұқым қуаладың өзгергіштік формалары

- түр, экожүйе, биоценоз,биосфера туралы түсінік

2)6-9сыныптары оқушыларының тұлғалық денгейі нәтижелері

- өсімдіктер мен жануарлардың құрылысы мен тіршілік әрекеті туралы білімдерін оларды өсіру және қорғау тәсілдерін негіздеу үшін

- организм түрлері мен табиғат бірлестіктер туралы білімдерін ,оларды қорғау шараларын негіздеу үшін білімін көрсете білуі тиіс.

- организдеге,түрлерге табиғи бірлестіктерге ұқыптылықпен қарау

- табиғатты қоршаған ортаны қорғаудың тірі организмдер үшін манызын

- адам организмнің жасушалары мен ұлпаларының құрылысы мен қызметін

- адамның биологиялық және әлеуметтік факторларын

- адам организмінің құрылысы мен тіршілік әрекетін

3)Оқушаларын дайындық денгейінің жүйелі әрекетінің нәтижелері

- анықтамалық материалдар , айырғыштар,қосымша әдебиеттерге

- өсімдіктердің тіршілік әрекеттері мен құрылысы туралы білімін жетілдіру

- түрлер,табиғи бірлестіктер туралы білімін оларды қорғау шараларын негіздеу үшін

- бірлестіктердің алмасуын түсіндіру үшін экологиялық білімге

- өз организмдерінің анатомиялық –физиологиялық өзгерістерін

- адам әрекетінің тіршілік ортасын өзгерту.

Тірі ағзалар.

1.Тірі ағзалар----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Жерде тірі ағзалардың қанша түрі тіршілік етеді -------------------------------------------------------------------

3.Ғалымдар жыл сайын ----------------- ---------------------Буңақденелердің жана түрлерін ашады.

4.Жалман Бетпақдалашөлі,----------------------------------------------------------------------------------------------------

5.Тірі ағзаларға тән белгілер --------------------------------------------------------------------------------------------------

6.Зат алмасу-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.Зат алмасудың нәтижесінде ағза ------------------------------------------------------------------------------------------

8.Денесі бір ғана жасушадан тұратын тіршілік иелерін ------------------------------------------------------------

9.Оттегі жапырақтан сыртқа ------------------------------------------------------------

10.Бір жасушалы ағзалар -----------------------------------------------------------------------------------------------

11.көп жасушадан тұратындарын ---------------------------------------------------------

12.көмірсу ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.Көмірсу,нәруыз,май ------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.Өсімдік -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Микроорганизмдер -----------------------------------------------------------------------------------------------------

Биология ғылымдары.

1.Биология -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.өсімдіктер туралы ғылым ------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Жануарлар туралы ғылым ----------------------------------------------------------------------------------------------

4.анатомия ғылымы ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.физиология ғылымы ------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.Карл Линней жасаған Орта ғасырдағы аса ірі табыс ---------------------------------------------------------------

7.генетика --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.жана іріктемелер мен тұқымдар шыгару, ----------------------------------------------------------------------

9.Микробиология ,----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10.жануарлардың мінез-қылығы туралы ғылым -------------------------------------------------------------------

11.вирустар туралы ғылым ----------------------------------------------------------------------------------------------

12.Бтологиянын экология саласы табиғатты ,-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.палеонтологияның--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.Қазақстанан шыққвн тұңғыш биолог –ғалым дардың бірі,------------------------------------------------------

15.Х.Досмұхамедов ------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қызыл кітап».

Қорықтар мен қорықшылар.

1.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасында --------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Тыйым салатын сөздер :-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Қызыл кітап ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.Қазақстанда «Қызыл кітап»тұңғыш рет --------------------------------------------------------------------------------

5.Екінші басылымы ------------------------------------------------------------------

6.Үшінші басылымы -----------------------------------------------------------------

7.Өсімдіктерге арналған Қазақстаның «Қызыл кітапбы»-------------------------------------------------------------бұл кітапта өсімдіктердің -----------------------------------------------------------------------------------

8.Аламты мемлекеттік қорығы -------------------------------------------------------------------------

9. Ақсу –Жабағалы мемлекеттік қорығы -----------------------------------------------------------------------------

10. Баракелмес мемлекеттік қорығы ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Қорғалжын мемлекетік қорығы -----------------------------------------------------------------------------------------

12.Наурызым мемлекеттік қорығы ----------------------------------------------------------------------------------------

13.Марқакөл мемлекттік қорығы -----------------------------------------------------------------------------------------

14.Батыс Алатау қорығы ---------------------------------------------------------------------------------

15. Алакөл қорығы -----------------------------------------------------------------------------------------

Өсімдіктер

1.Тірі ағазалардын ортақ белгісі --------------------------------------------------------------------------------------------

2.Жасушаның ашылу тарихы --------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1665 жылы алғаш рет ағылшын ғалымы --------------------------------------------------------------------------------

4.Жасуша дегеңіміз не ?---------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.Өсімдіктер мен жануарлар дүниесінде денесі бір ғана жасушадан тұратын өте қарапайым ағзаларды -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.Микроскоп -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.Микроскоптың негізгі бөлігі ------------------------------------------------------------------------------------------------

8.Затты тек жарықтын көмегімен көретіндіктен ------------------------------------------------------------------------

9.Микроскопқа қажетті құрал – жабдықтар:-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10.Кез келген заты микроскоппен қарау үшін алдымен препарт -------------------------------------------------

11.Микроскоппен жұмыс істеу тәртібі ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.ұлғайтқыш қол әйнек --------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.тұтқалы ұлғайтқыш әйнек--------------------------------------------------------------------------------------------------

14.тұтқалы ұлқайтқыш әйнектің де табаны ---------------------------------------,зат қоятын ---------------------------------------------------------------------------------

Өсімдік жасушасының құрылысы

1.Жасуша қабықшасы -----------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Қабықшаның өнге жұқарған жерін ---------------------------------------------------------------------------------------

3.Саңылау арқылы ,біріншіден,бір жасуша мен екінші жасуша арсындағы өзара ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.Цитоплазма ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.Цитоплазманың құрамында 60-90/ су,---------------------------------------------------------------------------------

6.Цитопалзмаға қарағанда тығыз әрі сыртында 2 қабат қабықшасы бар --------------------------------------

7.Жасушаның тіршілігіне қажетті дәнекерліктер -----------------------------------------------------------------------

8.Ядро жасушасы -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9.Пластидтер ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10. Құрамында болатын бояғыш заттардың түсіне қарай пластидер --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Хлоропластар-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.Хромопластар ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.Лейкапластар ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.Вакуль---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Шырынның құрамындағы органикалық қышқылдар,----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Өсімдік ұлпалары

1.Шығу тегі, құрылысы,атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобын ---------------------------------------------2.Өсімдіктердегі ұлпалардың түрлері --------------------------------------------------------------------------------------

3.Түзуші ұлпа -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.Сабақтың, тамырын ең ұшына орналасқан түзуші ұлпа жасушалары ерекше болады ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.Жабын ұлпа ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. Жасушалары тірі , бір-бірімен тығыз жанасқан ----------------------------------------------------------------------

7.Көп жылдық өсімдіктерде өнңін орнын басатын қабат ------------------------------------------------------------

8.Қыртыс-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9.Негізгі ұлпа -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10. Фотосинтездеушілер ұлпа -----------------------------------------------------------------------------------------------

11.Қор жинаушы ұлпалар ------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.Су жинаушы ұлпалар --------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.Су жинаушы ұлпа шырынды,----------------------------------------------------------------------------------------------14.Негізгі ұлпа ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Тірек ұлпасы--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Өткізгіш және бөліп шығарушы ұлапалар.

1.Өткізгіш ұлпа ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Тамырдың сорып алған миниралды тұздарының судағы ертіндісін ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Ұзынша жасушасының қабырғасы ағаштанған -----------------------------------------------------------------------

4.Жұқарған жерлері -------------------------------------------------- арқылы қоректік ертінді екінші жасушаға өтеді.

5.Жапырақта түзілген органикалық заттарды барлық мүшелеріне жеткізетін тірі жасушалар ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.сүзгілі түтік жасушалары ағаштар мен бұталарда -------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.Өсімдікте өткізгіш ұлпа,тірек ұлпасы------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.Миниралды тұздардың судағы ертіндісі сүректегі өткізгіш ұлпаларымен қозғалып,---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9.Күзде сүзгіш түтік жасушаларының саңылаулары уыз тәрізді затпен бітеліп,-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10.коктемде уыз заттар еріп, --------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Бөліп шығарушы ұлпа -------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.Керексіз заттар жасушада шектен тыс артық жиналғанда цитоплазмасы жоцылып,--------------------------------------------------------------------

13.Заттарды ішке бөліп шығарушы ұлпалар -----------------------------------------------------------------------------

14.Заттарды сыртқа бөліп шығарушы ұлпалар --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Домалақ басты түктер,-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Өсімдіктердің өсімдівеогативті мүшелері.

1.Мүше -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Өсімдіктің мүшелері-------------------------- және -------------------------- болып 2-ге бөлінеді.-----------------

3.Өсімдік мүшелері --------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.Өсімді мүшелер екі түрлі жүйе құрайды:----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. Тамыр------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.Тамырлар шығу тегіне қарай негізігі -------------------------------------------------------------------------------------

7.Негізгі тамыр---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.Негізгі тамырдың жан-жағынан--------------------------------------------------------------------------------------------

9.Қосалқы тамырлар сабақ,----------------------------------------------------------------------------------------------------

10.Тамрылар жүйесі деп бір---------------------------------------------------------------------------------------------------

11. Тамырлар жүйесі -------------------- және -------------------------- тамыр болып екіге бөлінеді.

12.Кіндік тамыр--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.Дамуының алғашқы сатысында тамыр сабаққа қарағанда -----------------------------------------------------

14.Шашақ тамыр жүйесінде---------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Тамыр жүйесіндегі тамырлардың бірі –тірек ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Тамыр бөлімдері

1.тамыр ұзындығына,атқаратын қызметіне қарай------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Тамыр оймақшасы--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Тамыр ұшындағы өсу нүктесінің-------------------------------------------------------------------------------------------

4.Бөліну аймағы--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.Өсіу----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.Өсу бөлімінен кейін орналасқан,қалың түтіктері бар бөлік-------------------------------------------------------

7.Тамыр бөлімдері:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8.Тамыр түктері тамырдың сыртын қаптап жатқан жұқа -----------------------------------------------------------------------------------------

9.Өткізу бөлімі----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10.Тамырдың өсуі-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Тамырлар қарқынды өсу кезінде қоректік заттар ------------------------------------------------------------------

12.Тамыр ұшынан өседі,--------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.Бір аптада,әр кеткеде--------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.Шағын ғана шыны ыдыс----------------------------------------------------------------------------------------------------

15.Өсімдік ылғалды---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Тамыр өсімдіктің топырақтан қоректену мүшесі.

Тыңайтқыштар

1.Өсімдіктерде қорек жасушасының қабақшасы -----------------------------------------------------------------------

2.Күзде керексіз заттар,қабық,------------------------------------------------------------------------------------------------

3. Өсімдіктердің--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.Миниралды қоректену--------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. Өсімдіктердің жақсы өсіп,дамуы үшін топырақта ------------------------------------------------------------------

6.Топырақтан қоректенуде----------------------------------------------------------------------------------------------------

7.Егер өсімдікте азот жетіспесе,----------------------------------------------------------------------------------------------

8. фосфор-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9.Өсімдікте фосфор жетіспесе,------------------------------------------------------------------------------------------------

10.Калий -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.Жапырақтары мен сабақтары нашар дамып,------------------------------------------------------------------------

12.Топырақтын қоректену кезінде қатысатын ұлпаларға------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------